लक्ष्मी उप्रेती
मेचीनगर । पूर्वीनाका काँकरभिट्टाबाट जुटजन्य वस्तुको आयात घटेको छ । अघिल्लो वर्षको तुलनामा गत आर्थिक वर्षमा जुट तथा जुटजन्य सामानको आयात केही घटेको हो ।
मेची भन्सार कार्यालय काँकरभिट्टाबाट आर्थिक वर्ष २०७९÷०८० मा तीन अर्ब ७४ करोड सात लाख ९९ हजार रुपैयाँ मूल्य बराबरको तीन करोड ७० लाख ५४ हजार छ सय तीन केजी जुट तथा जुटजन्य सामान आयात भएको थियो ।
यस्तै गत आर्थिक वर्ष २०८०÷०८१ मा तीन अर्ब ४६ करोड ९६ लाख १९ हजार रुपैयाँ मूल्यको ४१ करोड ४६ लाख नौसय ४३ केजी जुट तथा जुटबाट निर्मित सामानको आयात भएको छ ।
गत आर्थिक वर्ष २०७९÷०८० को तुलनामा गत आर्थिक वर्ष २०८०÷०८१ मा पूर्वीनाकाबाट जुट तथा जुटजन्य वस्तुको आयात २७ करोड ११ लाख ८० हजार रुपैयाँ वा सात दशमलव २५ प्रतिशतले घटेको कार्यालयका सूचना अधिकारी भन्सार अधिकृत गणपति कँडेलले जानकारी दिए । उनका अनुसार हरेक वर्ष यस्ता वस्तुको आयात घट्नुलाई सकारात्मकरुपमा लिनुपर्छ । यी सामग्रीका लागि नेपाल आत्मनिर्भर बन्दैं गएको सन्देश जान्छ ।
काँकरभिट्टा नाका भएर आयात हुने मुख्य दशवटा वस्तुहरुमध्ये जुट र जुटबाट बनेका सामान दोस्रोमा पर्दछन् । खासगरी जुटका तयारी वस्तुमा कपडा, बोरा, झोला, सनपाटको धागो सुत्लीलगायतका वस्तु आयात भएको छ । जुट तथा जुटबाट निर्मित सामानको आयातमा आयातकर्ताले सामान्य प्रति प्रज्ञापनपत्र वापत पाँचसय ६५ रुपैयाँमात्र बुझाउनु पर्छ ।
नेपाली उपभोक्ताका लागि नेपाली उत्पादन प्राथमिकतामा राखेर मात्रै आयात प्रतिस्थापन गर्न सकिने उद्योगी व्यवसायीहरुको भनाई छ । ‘जुट उत्पादनलाई प्रवर्द्धन गर्ने खालका ठोस योजना सरकारसँग छैन’ एकजना व्यवसायीले भने,‘जुटको तयारी वस्तुको बजार नेपालभित्र छैन । भारत र बंगलादेशले जस्तो संरक्षण गर्न नेपालले सकेको छैन । भारत र बंगलादेशले खाद्य सामग्री तथा चिनीका प्याकिङका लागि जुटकै झोला प्रयोगमा ल्याउने गरेको छ । त्यहाँ कानुनी बाध्यता पनि छ । आफ्नो बजारको संवर्द्धन गरेको छ ।’
नेपालमा जुट उत्पादनको बजार नभएपछि जुटको तयारी पनि ९० प्रतिशतभन्दा बढी भारत निर्यात गर्नुपर्ने बाध्यता छ । भारत र बंगलादेश राम्रो जुट उत्पादक मुलुक हुन् । नेपालमा उत्पादित जुटका तयारी वस्तुले दुवै देशसँग प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्छ । नेपालमा दक्ष कामदार, तयारी जुटको बजारीकरण, देशभित्र कच्चा जुट पनि पर्याप्त नभएको अवस्थामा भारत र बंगलादेशसँग प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने बाध्यता छ नेपाली व्यवसायीहरुमा ।
सरोकारवालाहरुका अनुसार जुट मिल सञ्चालनका लागि सुनसरी, मोरङ, झापा, सिरहा, सप्तरी, उदयपुरलगायत जिल्लामा गरी अहिले १८ हजार मेट्रिक टन जुटको कच्चा पदार्थ उत्पादन हुने गरेको अनुमानित तथ्याङ्क छ । मोरङ र सुनसरीमा अहिले पनि पाँचवटा जुटमिल सञ्चालनमा छन् । ती जुट उद्योगबाट वार्षिक ६५ हजार मेट्रिक टन तयारी वस्तु उत्पादन भइरहेको छ ।
वि.सं. १९९३ असार ३० गते स्थापित भएको विराटनगर जुट मिलले २०६५ सालपछि उत्पादन गर्न सकेको छैन । तात्कालीन उद्योग तथा आपूर्ति मन्त्री दिलेन्द्रप्रसाद बडु, मातृकाप्रसाद यादव, महेश बस्नेतले विराटनगर जुट मिल सञ्चालन गर्ने भने पनि सो जुट मिल अझै बन्द छ । यो एउटा राजनीतिक स्टन्टमात्रै हो भन्ने बहस भइरहेको छ ।
