रमेश नेपाल,
देशैभरि लकडाउन शुरु भैसकेको थियो ।लकडाउनको तेस्रो दिन थियो,बा अचेत अवस्थामै हुनुहुन्थ्यो ।बालाई पलंगमा सुताइएको थियो ।बाका सबै सन्तान हामी दिदी र कान्छा भाइ(उनीहरु बैदेशिक रोजगारको सिलसिलामा परदेशमा थिए)बाहेक बाकै आसपासमा बाको प्राण रुँगेर बसेका थियौँ ।हामी सबैको भोक प्यास हराएको थियो ।आँखाबाट आँशु झरिरहेका थिए ।बालाई बचाउन सक्ने कुनै उपाय नै थिएन हामीसँग ।बाको मृत्यु कुर्नुबाहेक बिकल्प थिएन हामीसँग । बा बेला बेला हामी सबैतिर आँखा डुलाएर हेर्नु हुन्थ्यो । बाका आँखाबाट बलिन्द्र आँशुका धाराहरु बगिरहेका थिए ।बालाई सायद लागिरहेको थियो अब चाँडै नै म यिनीहरुबाट ओझेल हुन्छु ।बाले केही इशारा गरिरहेको जस्तो लाग्थ्यो हामीलाई । बाले यता उता आँखा डुलाएर कान्छा छोरालाई खोजेजस्तो गर्नु हुन्थ्यो ।नाति नातिना सबैजना बाका समिपमै थिए ।उनीहरु पनि रोइरहेका थिए । मेरो मानसपटलमा बाका संघर्षहरुको तस्बिर आइरहेका थिए ।म सानो हुँदा बाले बुई बोकेर घुमाएका तस्बिरहरु आँखै वरिपरि घुमिरहेका थिए । ‘माईला तँ सन्चै छस् ’भनेर सोधेका प्रश्नहरु घुमिरहेका थिए ।बिहानी पल बित्यो, मध्यान्ह भयो । अवस्था उहीँ छ ।बेला बेला लामो श्वास फेरेझै लाग्थ्यो । बेला बेला एकोहोरिरहेको जस्तो लाग्थ्यो ।
दिनको ४ः३० बजे बाको एक प्राण गयो ।बुझ्नेहरु भन्दै थिए– बाले अब केही क्षणमा यो संसार छाड्दै हुनुहुन्छ ।रुवाबासी चल्यो सबैजना डाँको छोडेर रुन थाल्यौँ ।फेरि बुवाको श्वास चल्न थाल्यो ।अन्ततः बेलुका ५ः १५ मा बाले यो संसार सँधैको लागि कहिल्यै नफर्किने गरि हामी सबै सन्तानलाई टुहुरो बनाउँदै छोडेर जानु भयो । घरमा पुरै रुवाबासी चल्यो ।
बा बितेपछि मैले स्वाभाविक चेतना गुमाएँ ।बाको मृत शरीरलाई पलंगबाट उठाएर भुइँमा सुताइयो । हामी सबै रोइरहेका थियौँ ।बाको मृत शरीर सुताएको वरिपरि हामी पनि रात बिताउन सुतिरहेका थियौँ तर, बा गुमाएको पीडाले निदाउने होइन, बाको ब्रम्हलिन शरीर रुँगेर बस्ने काम भयो ।
बा बितेसँगै अब हामी समाजको आदेशपालक भयौँ । आदेश दिनेहरु भन्थे– बालाई ढोग , ढोगिदिन्थ्यौँ । पिताम्बर ओढाओ , ओढाई दिन्थ्यौ । पुजा गर, गरिदिन्थ्यौँ । चितामा फेरा लगाऊ भन्थे, लगाई दिन्थ्यौँ ।दागबत्ती देऊ भने, दागबत्ती दियौँ ।दागबत्ती दिनु भनेको कति भयंकर कुरा हो मैले बालाई दागबत्ती दिँदा अनुभव गरेको छु ।त्यो बेला हाम्रा हात काँपेका थिए । मान्छेहरु भन्थे –यहि हो छोराको कर्तब्य । तर त्यो कर्तब्य कति कठिन थियो मैले बालाई दागबत्ति दिँदा पहिलो पटक अनुभव गरेँ । मैले आफूलाई थाम्न सकिनँ ।न त उनको आँखामा हेर्न सकेँ , न त निधारमा । आफ्नै बाको अनुहारमा आगो राख्नु जतिको भयंकर कष्ट अरु के हुन्छ र ?
बालाई दागबत्ती दिनेबितिकै म त बेहोस भएँछु ।मैले मेरो स्वाभाविक चेतना गुमाएँछु । बाको ब्रम्हलिन शरीर आधा खरानी भैसकेपछि म होसमा आएँ । मनमनै भनेँ बा मसँग अहिले आँशुको मसी छ,मनको क्यानभास छन् मनभित्र कुँदिएका तपाईँका अनन्त सम्झनाहरु ।कुनै दिन ती सम्झनाहरु कथा बन्नेछन् र ती सबैलाई जोडेर म हजुरका दरसन्तानहरुलाई हजुरको मायाको कथा सुनाउने छु ।त्यो रात मलाई महसुस भयो बा निश्चय नै आकाशको अनमोल सम्बोधन हो ।
बाको अन्तिम संस्कारपछि हाहाकार नामक राक्षसादिलाई पिण्ड दिँदै १३ दिन बिते । काजक्रिया सकेपछि आएका आफन्तहरु आ–आफ्ना बाटा लागे । घर हेर्छु सुनसान छ । बाको कोठा, पुजास्थल बाहिर बरण्डा सर्वस्त्र चकमन्न छ । न बाले सुन्दै गरेको रेडियोको समाचार सुनिन्छ न त बालाई मन पर्ने लोकगीत ।लाग्यो अब बासँग कहिल्यै भेट हुने छैन । बस् आँखाबाट आँशु बग्न थाले । यो चाहिँ बाको कथा होईन सम्झनाको सानो फूलबारी हो ।
