विनोद सापकोटा,
झापा ।उमेरमा लाहुरे जीवन बिताएर गाउँ फर्केका अधिकांश पूर्व फौजी कतै न कतै सामाजिक सेवामा जुटिरहेका भेटिन्छन् ।
कतिपय लाहुरे ठूलाठूला सहरमा बस्न रुचाउँछन् भने कतिपय आफ्नै पुर्ख्यौली गाउँमा फर्कन्छन् । पुर्ख्यौली घर छोडेर सहर पसेका लाहुरे अर्थात फौजी जीवनमा कमाएका पैसाले बनाएका घरमा बस्न रुचाउँछन् । उनीहरूको जीवन त्यही खुसी हुन्छ ।
झापाको शिवसताक्षीमा लाहुरेको बसोबास बाक्लै छ । खास गरेर दुधे, झिलझिले, धरमपुरलगायतका क्षेत्रमा लाहुरेको बसोबास छ । संयुक्त भूपू सैनिक संघ नेपालले दिएको जानकारी अनुसार ३ सय भूपू फौजीको शिवसताक्षीमा बसोबास छ । यहाँ बसोबास भएका भूपू लाहुरेहरु कुनै न कुनै काम र योजनामा तल्लीन हुन्छन् ।
यहाँका एकजना लाहुरेको कथा सामान्य मानिसको भन्दा नितान्त फरक छ । २०१७ सालमा तत्कालीन शिवगञ्ज गाविसमा बसाइँ झरेका नरबहादुर आङदेम्बेका छोरा अमरसिंह आङदम्बेको जीवनशैली अन्य लाहुरेको भन्दा फरक छ । उनी पाँचथरको नवमी डाँडाबाट बसाइँ सरि दुधे आएका थिए ।
उनी समकालीन, श्रेष्ठ र आफूभन्दा साना लाहुरेसँग भन्दा पनि स–साना बालबालिकासँग खेल्न र खेलाउन रुचाउँछ । शिवसताक्षी नगरपालिका वडा नम्बर ११ का नरबहादुर २०४४ सालमा भारतीय इलेभन गोर्खा राइफलमा प्रवेश गरेका थिए । ३२ बर्षे भारतीय सैनिक जीवनपछि उनी सुवेदार, मेजरसम्म भएर रिटायर्ड भए । अहिलेको रिटायर्ड लाइफ नितान्त समाजसेवामा छ । उनी शिवसताक्षीको संयुक्त भूपू सैनिक संघको मात्र होइन, झापाकै अध्यक्ष हुन् । यतिमात्र होइन, काशी प्रदेशका विभिन्न १३ वटा गैरसरकारी संस्थाका अध्यक्ष हुन् । उनले नेतृत्व गरेका हरेक संस्थाको छवि उनको जस्तै सङलो बनाएका छन् ।
सुवेदार मेजर आङदेम्बेको शिवसताक्षीको दुधेमा दुईवटा घर छ । महाभारामा एक बिघा जग्गा पनि छ । वर्षभरि खानकै लागि महाभारामा खेत किनेको उनले बताए । ‘एक बिघा खेतीमा फलेको धानले आफूलाई वर्षभरि खान पुग्छ भनेरै खेत किने । अहिले आफैले खेती गरेर फलाएका अन्नले बजारको तयारी अन्नभन्दा स्वास्थ्यलाई पनि फाइदा दिइरहेको छ,’ उनले भने ।
झापामा मात्र होइन, उनको पुख्र्यौली पाँचथरको फाल्गुनन्द, कुम्मायक र मिक्लाजुङ गाउँपालिकामा ८० ÷ ८० रोपनी जग्गा छ । सदरमुकाम फिदिममा बडेमानको घर छ । पहाडका घर र खेतीले मात्रै पनि उनलाई वर्षेनि मनग्ये आम्दानी दिन्छ । आङदेम्वेले सहरिया जीवनलाई भन्दा पनि गाउँले जीवनलाई महत्व दिएका छन् । उनी भन्छन् ‘स्वस्थ जीवनका लागि गाउँले जीवनशैली नै उत्तम हुने रहेछ ।’ सहरमा रहनलाई म र मेरो परिवारलाई केहीले रोक्न सक्दैन थियो । तर, पिताजीले जहाँ ल्याउनु भयो, त्यो भूमि मलाई देवभूमिजस्तै लाग्न थाल्यो ।’
फौजमा रहँदा कमाएको धनले जोडेको सम्पतिमा यतिबेला आङदेम्बे खुसी छन् । उनको खुसी चारैतिर फैलिरहेको छ । भएर पनि विपन्न र नहुनेका लागि मुठ्ठी नखोल्नेकालाई आङदेम्बे एउटा गतिलो उदाहरणको पात्र बनेका छन् ।
आङदेम्बेको पेन्सन मासिक ९१ हजार आउँछ । उनले भने,‘ मासिक थापेको पेन्सन घरकाजका लागि खर्च हुँदैन । ११ नम्बर वडाको दुधे बजार उत्तर दुधे खोलाको डिलका अति विपन्न वर्गका ११ वटा घरको खर्च उनको पेन्सनबाट हुने गरेको छ ।
ती घरका विद्यार्थीको पढाइ लेखाइ, बिजुली बत्ती, खानेपानीलगायतमा उनले महिनैपिच्छे खर्च व्यहोरिदिने गरेका छन् । ‘यति खर्च आउँछ भनेर त ठ्याक्क भन्न सकिन्न,’उनले भने ‘ यहाँका ११ घरका नानीहरूको शैक्षिक खर्च, त्यो घरमा बलेको बिजुली र पिउने पानीमा जति खर्च आउँछ त्यो चै मैले व्यहोर्ने हो ।’ गाउँमा ११ घरका २६ जना बालबालिका नजिकैका सामुदायिक तथा संस्थागत विद्यालयमा अध्ययन गर्छन् ।
बालबालिका भनेपछि हुरुक्कै हुने आङदेम्बेका एक छोरी खुश्बु दन्त रोगकी विशेषज्ञ डाक्टर हुन् । छोरा लानाम भने इन्जिनियर हुन् । उनी बहराइनमा सरकारी सेवामा कार्यरत छन् ।
उनी परिश्रमी किसान पनि हुन् । उनले व्यावसायिक रूपमा बङ्गुरपालन गरेका छन् । फार्मबाट आम्दानी भएको पैसा पनि आङदेम्बेले गाउँका विपन्नको परिवारमा खर्च गर्ने गरेका छन् । टोलका घरमा चामललगायत तरकारी नभए आङदेम्बेले व्यहोरिदिने गरेका छन् ।
आङदेम्बेको बङ्गुरफार्ममा जाने सडकको स्थानीय गाउँले भेला गरेर बुधबार नामकरण गरे । करिब ५०० मिटर लामो उक्त सडकको नाम सिङ्गो गाउँलेले आङदेम्बे मार्ग भनेर नामकरण नै गरे । उनले सडकको नामकरण भएको एउटा बोर्ड पनि राखे र स्थानीय बालबालिकालाई शैक्षिक सामग्री प्रदान गरेर खुसी मनाए ।
आङदेम्बे उक्त गाउँमा जाँदा सबै बालबालिकाले ‘हेप्पी वर्थडे’भनेर जिस्काउँछन् । नजिस्काउन पनि कसरी । हरेक दिन बङ्गुर फार्मतिर जाँदा गाउँका बालबालिकाले चकलेट पाउँछन् । जन्मदिनका दिन चकलेट पाउने केटाकेटीले हरेक दिन चकलेट पाउनकै लागि उनलाई हेप्पी वर्थडे भनेर जिस्काउँछन् । चकलेट मात्र होइन , आङदेम्बे स्थानीय राष्ट्रिय रमणीय आदर्श माध्यमिक विद्यालय, ध्रुवतारा आवासीय मावि, क्याम्ब्रिज अङ्ग्रेजी बोर्डिङ स्कुल र फ्रेण्डसिप मन्टेस्वरीमा अध्ययन गर्ने बालबालिकामध्ये प्रत्येक विद्यालयबाट उत्कृष्ट बनेका आफ्नो टोलका बालबालिकालाई वर्षेनि छात्रवृत्ति प्रदान गर्ने बताए ।
यो टोलमा ११ वटा घरका २६ जना बालबालिका सामुदायिक तथा संस्थागत विद्यालयमा अध्ययन गर्न जान्छन् ।
बालबालिकालाई खुसी बनाउन र विद्यालय जानका लागि प्रोत्साहन गर्न बेलाबेला उनले रमाइलो गराउने गरेका छन् । रमाइलो वनभोज गराउने, नृत्य,गायन, वक्तृत्व कलालगायतका विधामा टोलका बालबालिकाबीच प्रतिस्पर्धा गराएर पुरस्कार प्रदान गर्ने गरेका छन् । उनको यो स्वार्थरहितको समाजसेवाप्रति गाउँले औधी खुसी छन् । स्थानीय सीता दनुवार भन्छिन्, ‘हाम्रो जिउँदो भगवान भनेकै अम्बरवहादुर आङदेम्बे हुन् । उहाँ विनाको दिन नुनरहितको तरकारी तुल्य हुन्छ ।’
दिनहुँ फार्ममा आउने आङदेम्बेलाई बालबालिकाले आ–आफ्नो साईनो लगाएर बोलाउँछन् । कसैले बुवा भन्छन् त कसैले अंकल भन्छन् । कतिपयले मामा भन्छन् भने कतिपयले सर भन्छन् । गाउँमा जो कोही नयाँ मान्छे पुगोस् आङदेम्बेले नमस्कार गरेर शिष्ट शव्दमा बोल्न सिकाउँछन् । कतिपयले उक्त गाउँलाई नमस्कार गाउँ पनि भन्छन् । सीताले भनिन् ‘यहाँका नानीहरुको मुखैमा नमस्कार छ ।’
