नेपाली समाजको मधुर बगैंचामा केही व्यक्तित्वहरू त्यस्ता सुगन्धित फूल हुन्छन् जसको जीवनरूपी सुवास आफैंमा एक मनमोहक काव्यकथा बन्छ । तिनीहरूको चरित्रको मिठास र कर्मको रसिलो धुनले न केवल आफ्ना समयका मानिसहरूको हृदयमा आनन्दको लहरी जगाउँछ, बल्कि आगामी पुस्ताका लागि प्रेरणाको मधुर झरना बगाइराख्छ ।
हाम्रो समाजका रंगबिरंगी पृष्ठहरूमा यस्ता सुन्दर मनका व्यक्तित्वहरू चन्द्रमा जस्तै दुर्लभ छन्, जसले आफ्नो जीवनको हरेक क्षण समाजको भलाइमा रसिलो उपहार सरह अर्पण गरेका हुन्छन् । तिनीहरूको जीवन मानवताको सेवामा समर्पित एक मधुर गीत बन्छ । दूधे क्षेत्रका आदरणीय वरिष्ठ पत्रकार छन् ः छविलाल दवाडी जसको व्यक्तित्वमा सत्यको मिठास र सेवाको रसिलो भावना डुबेर मिसिएको छ ।
आजको युगमा जब पत्रकारिता भनेको एयर कन्डिसनर कोठामा बसेर कम्प्युटरमा टाइप गर्नु हो, तर त्यो समयमा छबिलालले कच्ची सडकमा साइकल चलाउँदै, बर्खामा हिलो छ्यापदै, हिउँदमा हुस्सेसँग लड्दै समाचार संकलन गर्थे । उनको यो यात्रा केवल एक व्यक्तिको संघर्ष मात्र नभएर झापाली पत्रकारिताको स्वर्णिम इतिहासको एक महत्वपूर्ण अध्याय हो । यो कथा हो साहसको, समर्पणको र अटुट इच्छाशक्तिको ।
पत्रकारिता भन्नाले आजकल फेसबुकमा पोस्ट लेख्नु र युट्युबमा भिडियो बनाउनु मात्र भएको छ, तर छबिलालका लागि यो एक धर्म हो, एक मिसन हो । उनले पत्रकारितालाई केवल रोजगारीको साधन मात्र नभएर समाजमा परिवर्तन ल्याउने शक्तिशाली माध्यमको रूपमा लिए । रेगिस्तानमा पानीको थोपाजस्तै दुर्लभ भएको सत्यलाई खोज्ने र त्यसलाई जनतासम्म पुर्याउने काममा उनले आफ्नो जीवन होम्यो ।
दक्षिण सिक्किमको लिङमोमा बाबु बालकृष्ण र आमा कौशिलाको ज्येष्ठ पुत्रका रूपमा जन्मेर वि स २०३१ मा नेपाल आइपुगेका छबिलालले सोचेका थिएनन् कि आफ्नो यो आप्रवासन झापाली पत्रकारिताका लागि वरदान साबित हुनेछ । बाल्यकालदेखि नै उनमा न्यायको भावना कुलकुलाइरहेको थियो । अन्यायको विरुद्धमा बोल्ने साहस र सत्यलाई बचाउने जज्बा उनका खुनको नसा–नसामा दगुरिरहेको थियो । यीनै विशेषताहरूले उनलाई आजका दिनमा एक निर्भीक पत्रकार बनाउने आधारशिला तयार गर्यो ।
वि स २०५० मा पत्रकारिता यात्रा शुरू भएको बताउने दवाडीको अनुसार २०३७–३८ सालतिर दूधेमा ‘छलफल’ र ‘दृष्टि’ नामका प्रगतिशील साप्ताहिकहरू पत्रिकाहरू भूमि शिवाकोटी र श्रीप्रसाद खरेलको पसलमा आउँथे । छबिलालका लागि यी पत्रिकाहरू “रेगिस्तानमा ओएसिस” जस्तै थिए । अनि समस्या पनि यस्तो थियो कि यी पत्रिकाहरू पढ्नु र बाँड्नु त्यो समयमा खतरनाक काम मानिन्थ्यो ।
छबिलालले अनौठो तरिका अपनाए । उनले यी पत्रिकाहरूलाई कसैलाई थाहा नदिइकन हालको शिव चौकदेखि नहर चौक पश्चिम झरना खोला पूर्वसम्मको बामे डाँडामा लगेर जाने गर्थे । त्यहाँ पूर्णिमाको चाँदनी उज्यालोमा बसेर यी पत्रिकाहरू पढ्ने र स्थानीय मानिसहरूलाई सुनाउने गर्थे । चाँदनीको उज्यालोमा बसेर प्रगतिशील विचारको बीउ छर्ने यो काम त्यो युगमा असाधारण साहसिक काम थियो ।
त्यतिखेरको पञ्चायती शासनमा यस्तो सामग्री पढ्नु र बाँड्नु देशद्रोह मानिन्थ्यो । तर छबिलालका लागि यो कुनै राजनीतिक काम नभएर ज्ञानको प्रसार थियो, चेतनाको विकास थियो । यसैको प्रभाव र डा. रामप्रसाद खतिवडाको झकझकीले उनले समाचार लेख्न थाले । यो थियो उनको पत्रकारिता यात्रामा पहिलो कदम ।
छबिलालको प्रारम्भिक पत्रकारिता यात्रा फूलको सेज थिएन । सो समयमा उनले आफ्ना समाचारहरू लिएर बिर्तामोड कार्यालय रहेको विवेचना दैनिकमा लिएर जाने गर्थे, जहाँ त्यतिखेर नकुल काजी सम्पादक थिए । त्यो समयमा समाचार संकलन गर्नु आजको जस्तो सजिलो थिएन । मोबाइल फोनको कल्पना पनि गर्न सकिन्नथ्यो, इन्टरनेट भनेको के हो त्यो नै थाहा थिएन ।
पचासको दशकको अन्त्यतिर जब दूधेमा टेलिफोन सेवा आयो, त्यो समयमा पनि ग्राहकको भीडका कारण फोन गर्न घन्टौं कुर्नुपथ्र्यो । तर छबिलालको जोश र लगनले सबै कठिनाइहरूलाई जित्यो । उनले रातको १२ बजेसम्म ढुकेर समाचार पठाउने गर्थे । यो थियो उनको समर्पणको प्रमाण ।
पछि जब दुर्योधन पौडेलले फ्याक्स सेवा दिए र चामुलाल सिटौलाले पूर्ण सहयोग गरे । तर त्यो समयसम्म उनले कति संघर्ष गर्नुपर्यो, कति रात निदानो नसुतेर काम गर्नुपर्यो, त्यसको हिसाब गर्न सकिन्न ।
जब विवेचना पत्रिकाको लोकप्रियता बढ्यो, सम्पादक नकुल काजीले छबिलाललाई कार्यालय बोलाएर दूधे क्षेत्रमा वितरक मात्र नभइ समाचारदाताको जिम्मेवारी दिए । यो उनको लागि सुनौलो अवसर थियो । तर वितरक पाएनन् तर उनले मन कार्की सरलाई अनुरोध गरेपछि उहाँले सहर्ष स्वीकार गर्नुभयो । उनले लेखेका समाचारहरू दूधे क्षेत्रमा मात्र नभइ माइधार क्षेत्रमा पनि पत्रिका पुर्याउने आवश्यकता भयो, अनि उनले दूधेको खुद्रा व्यापार संघका एक कलेक्टरलाई १० वटा पत्रिका दिएर सम्पूर्ण माइधार क्षेत्रलाई कभर गरे । यसरी उनले केवल समाचार संकलनमा मात्र नभइ पत्रिका वितरणमा समेत महत्वपूर्ण भूमिका खेले ।
छबिलालको पत्रकारिता यात्रा एउटै ठाउँमा सीमित रहेन । उनले झापाका लगभग सबै प्रमुख संचार माध्यमहरूमा काम गरे । विवेचना दैनिकबाट सुरू भएको उनको यात्राले पूर्वाञ्चल दैनिक, झापा पोस्ट, प्रतिदिन दैनिक, पिपुल्स टाइम्स, ब्लाष्ट जस्ता छापा माध्यमदेखि पाथीभरा एफएम, कञ्चनजंघा एफएम, सप्तरंगी एफएम जस्ता रेडियो स्टेशनहरूसम्म फैलियो ।
त्यस्तै तत्कालीन समयमा दूधे क्षेत्रबाट समाचारहरू विश्वव्यापी गर्नका लागि आफ्नै लगानीमा तयार गरिएको सतासी सेरोफेरो डट्कम (जुन यस क्षेत्रको पहिलो अनलाईन मिडिया) हुँदै साझामञ्च डट्कम लगायतका विभिन्न अनलाइन पोर्टलहरूमा समेत उनको योगदान छ ।
त्यस्तै, ६० को दशकसम्म माईपश्चिम र कमलपूर्वका ग्रामीण क्षेत्रहरूमा रहेका समाचारहरू पनि सहर केन्द्रित हुने समस्यालाई सम्बोधन गर्ने, स्थानीय क्षेत्रको प्रचार प्रसार गर्ने र स्थानीय पत्रकारहरूलाई एकै मञ्चमा ल्याउने उद्देश्यका साथ छविलाल दवाडी, अनिलदेव राई, खगेन्द्र लम्जेल लगायतका पत्रकारहरूको नेतृत्वमा “कमा पत्रकार सङ्गठन” गठन गरिएको थियो ।
स्थानीय सञ्चार क्षेत्रको विकास र पत्रकारिताको गुणस्तर वृद्धि गर्ने लक्ष्यका साथ यो पहल अगाडि बढाउने भनी यस भेगका पत्रकारहरूबीचको गहन छलफल र सल्लाहपछि उक्त नामलाई परिमार्जित गरी ‘सताक्षी प्रेस क्लब’ भनेर नामकरण गरिएको थियो । यो ऐतिहासिक कदमले स्थानीय पत्रकारिता क्षेत्रमा नयाँ ऊर्जा र दिशा प्रदान गर्न संस्थापक अध्यक्षको जिम्मेवारी उनै दवाडीले सम्हालेका थिए । यसरी शिवसताक्षी क्षेत्रका विभिन्न सञ्चार माध्यमहरूमा कार्यरत पत्रकारहरू पहिलो पटक एकै छाताभन्दा मुनि एकजुट गराउने कार्यमा उनको अर्को योगदान छ ।
यो विविधताले उनलाई पत्रकारिताका सबै आयामहरूको गहिरो अनुभव दियो । प्रिन्ट मिडियाको गम्भीरताबाट रेडियोको तत्कालता अनि अनलाइन पोर्टलसम्म, समसामयिक समाचारदेखि फिचर लेखनसम्म, उनले सबै क्षेत्रमा आफ्नो दक्षता प्रमाणित गरे । हाल उनी शिवसताक्षी प्रकाशनको लोकप्रिय साप्ताहिक सतासीमा सह–सम्पादकको जिम्मेवारी सम्हाल्दै सक्रिय छन् ।
नेपालको दशकव्यापी सशस्त्र द्वन्द्वकाल पत्रकारहरूका लागि अत्यन्त कठिन समय थियो । छबिलालको जीवनमा पनि एक यस्तो घटना घट्यो जसले उनको साहस र पत्रकारिता पेशाप्रतिको निष्ठालाई परिभाषित गर्छ ।
२०५८ साल जेठ १७ गतेको दिन अनेरास्ववियु क्रान्तिकारी विद्यार्थीहरूको एक समूह दूधे आएर श्री राष्ट्रिय रमणीय आदर्श माध्यमिक विद्यालयको अफिसमा आफ्नो क्यालेन्डर धम्कीपूर्ण तवरले झुण्ड्याएर गयो । प्रधानाध्यापक रूपनारायण पाण्डे थिए । धम्कीपूर्ण दवावले त्यस क्यालेन्डरलाई कसैले छुन समेत सकेनन् । क्रान्तिकारी विद्यार्थीहरूले त्यसदिन गरेको हर्कतको सम्पूर्ण जानकारीको चस्मदिद गवाह स्वयं छबिलाल थिए । केहि समयपछि एस. एल.सी. सुरु भयो, माओवादीको अधिक गतिविधि र सुरक्षाको कारण देखाउँदै सरकारले तत्कालीन सतासीधाम, शिवगञ्ज, पाँचगाछी र धरमपुर क्षेत्रको एस.एल.सी. केन्द्र दूधे माविलाई तोकेको थियो ।
एस.एल.सी. शुरू भयो । नेपाली सेनाको गतिविधि बढ्ने क्रममा दूधे माविमा नेपाली सेनाले त्यो क्यालेन्डर देख्यो । तिनीहरूले यसलाई माओवादी गतिविधिको प्रमाण ठाने ।
रूपनारायण पाण्डे सो समयमा सुरुङ्गामा एस.एल.सी. को केन्द्राध्यक्ष थिए । क्यालेन्डर देख्नेवितिकै पाण्डेलाई सुरुङ्गबाट झिकाई माओवादीको आरोपमा समातेर झिलझिलेमा थुन्यो ।
त्यो समयमा सुरक्षा बलहरूको दबाब यत्रो थियो कि पत्रकारहरूले सत्य लेख्न डराउने गर्थे । आर्मी र प्रहरीले पत्रकारलाई देख्दा पनि मन नपराउने अवस्था थियो । तर छबिलालले आफ्नो कर्तव्यलाई भुलेनन् । उनले त्यो विवादास्पद क्यालेन्डर रूपनारायण सरलाई थुनेको भोलिपल्ट नै निर्भिकतापूर्वक बिर्तामोड गएर विवेचना दैनिकमा सम्पूर्ण घटनाक्रमको विस्तृत रिपोर्ट तयार गरे ।
क्यालेण्डरमा यो समाचार तयार गर्न विवेचना दैनिकका साथीहरूले गरेको गुण कहिल्यै नभुल्ने बताउने उनले सत्य र तथ्य समाचार सम्प्रेषण गरे । उनको त्यो समाचारको बलमा रूपनारायण पाण्डे सर थानाबाट रिहा भए ।
यो घटना छबिलालको निर्भिकता, व्यावसायिक इमान्दारिता र मानवीय संवेदनाको त्रिवेणी संगमको प्रमाण हो । यसबाट के प्रमाणित हुन्छ भने छबिलालसङ्ग सत्यको पक्षमा उभिने साहस छ ।
जीवनका उतारचढावहरूमा छबिलालले यस्ता पीडाहरू झेले जुन कुनै पिताको, कुनै पतिको हृदयलाई चकनाचुर पार्न सक्छ । उनले आफ्नी प्राणप्रिय श्रीमती र मायालु छोरीलाई गुमाए । यो दुःख त्यस्तो थियो जसले कुनै पनि व्यक्तिलाई भित्रैदेखि तोडिदिन सक्छ, जसले कुनै पनि मानिसलाई निराशाको गहिरो खाडलमा फ्याँकिदिन सक्छ ।
श्रीमतीको मृत्युले उनको जीवनमा त्यस्तो शून्यता ल्यायो जुन कहिल्यै भरिन सक्दैन । छोरीको मृत्युले त उनको संसारलाई नै उल्टोपल्टो पारिदियो । आफ्ना सपनाहरू, आफ्ना खुशीहरू, आफ्ना हाँसोहरू सबै एकैचोटि रुवाबासीमा परिणत भए ।
यी दुई ठूला व्यक्तिगत क्षतिको बावजुद छविलालजीले आफ्नो सेवाभावना कम गरेनन् । उनले यी दुःखहरूलाई अरूको दुःख बुझ्ने र सहानुभूति देखाउने शक्तिमा परिणत गरे । उनका लागि व्यक्तिगत पीडा सामाजिक सेवाको प्रेरणा बन्यो ।
छविलाल दवाडीको व्यक्तित्वको सबैभन्दा आकर्षक पक्ष हो उनको अत्यन्त मृदु स्वभाव र मिलनसार प्रकृति । उनलाई चिन्ने सबैले उनको मधुर बोली र नम्र व्यवहारको प्रशंसा गर्छन् उनको बोलीमा एक प्राकृतिक माधुर्य छ, जसले मानिसहरूलाई तुरुन्तै आकर्षित गर्छ । छबिलालको बारेमा प्रसङ्ग जोड्दै उनका छिमेकी, शिक्षक, साहित्यकारसमेत रहनु भएका पदमप्रसाद दाहाल भन्नुहुन्छ ः एकपटक यदु सर छविजी र म यदु सरकै घरको आँगनमा गफ चुटिरहेका थियौँ। हामी सबैको नाकमा चरु हवन गरेको मिठो बास्ना आयो। गाउँमा कतै पूजा रहेछ भन्ने हामीलाई लाग्यो । तर एक्कासी घरभित्रबाट ढोकामा धुवाँको मुस्लो निस्क्यो । हामी अत्तालियौँ। घरभित्र जाने आँट आएन। तर छविजी धुवाँको मुस्लोबाटै घरभित्र छिर्नुभो। एउटा भाँडोमा दूध तताउन बसाएको रहेछ । दुध डढेर भाँडो समेत डढिसकेको रहेछ । त्यो डढेको भाँडो लिएर छविजी बाहिर निस्कनुभयो र भन्नुभयो अब विपत्ति टर्यो । उहाँले फेरि भन्नुभयो ः “दाहालहरू यस्ता बेहोसी हुन्छन् भन्ने मलाई लागेको थिएन ।” त्यसपछि हामी मज्जाले हाँस्यौँ । त्यस दिनको घटना अहिले पनि सम्झनामा आइरहन्छ । यस घटनाले दवाडीमा साहस, समस्या समाधान क्षमता, हास्यप्रवृत्ति, र सामाजिक नजिकपन जस्ता सकारात्मक व्यवहार भएको देखिन्छ ।
उनको मिलनसारताले सबै उमेरका मानिसहरूलाई प्रभावित पारेको छ । बालबालिकादेखि लिएर वृद्धवृद्धासम्म सबैसँग उनले समान स्नेह र सम्मान देखाउने दवाडीको लागि कुनै पनि मानिस सानो वा ठूलो छैन, सबै बराबर छन् । उनको यो मृदु स्वभाव केवल बाहिरी देखावट मात्र छैन, ताकि उनको हृदयको गहिराइबाट आउने स्वाभाविक गुण हो ।
आफ्नो पत्रकारीय जीवनमा छविलालजीले सधैं उच्च नैतिक मापदण्डहरूको पालना गरेका छन् । उनी भन्छन् ः पत्रकारिता केवल एक व्यवसाय मात्र नभएर सामाजिक दायित्व हो, कहिल्यै पनि सत्यतालाई तिलाञ्जली दिएर कुनै व्यक्तिगत स्वार्थ वा लाभको पछि लाग्नुहुँदैन ।
उनका लेखहरूमा तथ्यपरकता र निष्पक्षता सधैं कायम रहन्छ । कुनै पनि समाचार वा घटनालाई बढाइचढाइ गरेर प्रस्तुत गर्ने वा सनसनी फैलाउने काम हालसम्म उनले गरेका छैनन् । उनको पत्रकारीय दर्शन थियो कि पत्रकारको काम सत्य भन्नु हो, त्यो सत्य जतिसुकै तितो किन नहोस् ।
पत्रकारितामा राजनीतिक दलहरूको दबाब “छु मन्तर” मान्ने उनको कलम सधैं न्यायको पक्षमा उभिएको छ । भ्रष्टाचार, अन्याय र सामाजिक विकृतिहरूका विरुद्ध लेख्दा उनी कहिल्यै डराएनन ।
छविलालजीको घरमा चार पुस्ताका सदस्यहरू एकसाथ हालसम्म एकसाथ बस्छन्, जुन नेपाली संस्कृतिको एक सुन्दर उदाहरण हो । जसमा ९४ वर्षीय बुबा, आफू, छोराबुहारी र नातिहरूको संयुक्त परिवारका मुखियाको रूपमा उनले सबैलाई एकताको डोरीमा बाँधेर राखेका छन् । घरमा चार पुस्ताको उपस्थिति भनेको विभिन्न उमेर, विचारधारा र आवश्यकताका मानिसहरूको उपस्थिति हो, तर उनले यो चुनौतीलाई अवसरमा परिणत गरेका छन् ।
उनले घरका सबै सदस्यहरूलाई समान माया, सम्मान अनि नातिहरूसँग उनको विशेष स्नेह छ । उनीहरूका लागि उनी केवल हजुरबुवा मात्र नभएर एक मित्र र गुरुको भूमिका खेल्छन् । पारिवारिक निर्णयहरूमा उनले सधैं सबैको मत सुन्ने र सहमतिको आधारमा निष्कर्षमा पुग्ने गर्नाले उनको यो लोकतान्त्रिक शैलीले परिवारमा एकता र समरसता कायम राखेको छ । घरमा कहिल्यै झगडाझन्झट हुने गर्दैन किनकि छविलालजीको उपस्थिति आफैंमा शान्ति र स्थिरताको प्रतीक हो ।
छविलाल दवाडीको व्यक्तित्व र कर्मले उनलाई समाजमा अतुलनीय सम्मान दिलाएको छ । दूधे क्षेत्रमा मात्र नभएर वरपरका बजारहरूमा उनको नाम आदरका साथ लिने गरेको पाइन्छ । उनका पत्रकार साथीहरू, सामाजिक कार्यकर्ताहरू, र सामान्य जनताले उनलाई एक आदर्श व्यक्तित्वको रूपमा हेर्छन् ।
त्यस्तै, छविलाल दवाडीको सबैभन्दा प्रशंसनीय पक्ष छ ः उनको मानव सेवाप्रतिको अगाध निष्ठा । उनले आफ्नो जीवनकालमा ७६ भन्दा बढी रक्तदान गरेका छन्, जुन नगरको सन्दर्भमा एक असाधारण उपलब्धि हो । यो संख्या केवल एउटा आंकडा मात्र होइन, यो उनको मानवीयताप्रतिको गहिरो प्रतिबद्धताको प्रमाण हो । बुढ्यौलीले छोएसंगै रक्तदान गर्न छोडेका उनी रक्तदानका कार्यक्रममा भने सधैँ अगाडि बढ्छन् ।
प्रत्येक रक्तदानको पछाडि कुनै न कुनै मानिसको जीवन बचाउने कथा छ । छविलालजीले यो कुरा राम्ररी बुझेका छन् र त्यसैले उनले नियमित रूपमा रक्तदान गरे । रक्तदानलाई केवल एक सामाजिक दायित्व मात्र नमानेर जीवनको एक महत्वपूर्ण अंगको रूपमा लिएको बताउँछन् ।
रक्तदान गर्दा उनले कहिल्यै पनि कुनै भेदभाव गरेनन् । जात–पात, धर्म–संस्कृति, राजनीतिक मान्यता वा सामाजिक स्थितिको आधारमा उनले कहिल्यै छुट्याएनन् । उनका लागि रक्तको आवश्यकता भएको मानिस भनेको मानिस मात्र थियो, जसलाई सहयोग चाहिन्छ ।
नेपाल रेडक्रस सोसाइटीसँग जोडिएर रेडक्रसकर्मीको रूपमा जोडिएर गरेको उनको योगदान अमूल्य छ । प्राकृतिक विपत्ति, दुर्घटना, र अन्य आपत्कालीन अवस्थाहरूमा उनी सधैं अग्रपंक्तिमा उभिएर सेवा गर्ने व्यक्तिमा पर्दछन् । यतिसम्म कि ७० को दशकसम्म कसैलाई रगत चाहियो भने अग्रपंक्तिमा उनकै नाम अगाडि आउँथ्यो ।
छविलाल दवाडीको मानवसेवाप्रतिको प्रतिबद्धता मृत्युपछि पनि निरन्तर रहोस् भन्ने चाहनाले उनलाई चिकित्सा शास्त्रका लागि आफ्नो शरीर दान गर्न प्रेरणा दियो । यो निर्णय उनको निस्वार्थ चरित्र र समाजप्रतिको गहिरो चेतनाको परम अभिव्यक्ति हो ।
शरीर दानको यो निर्णयले देखाउँछ कि छविलालजीले मृत्युलाई पनि सेवाको एक अवसरको रूपमा हेरे । उनको शरीरबाट भावी चिकित्सकहरूले ज्ञान प्राप्त गरेर हजारौं मानिसहरूको सेवा गर्न सक्नेछन् । यसरी उनको सेवाभावना मृत्युपछि पनि निरन्तर रहिरहनेछ ।
यो निर्णयले नेपाली समाजमा शरीर दानको बारेमा चेतना फैलाउने काम पनि ग¥यो । धेरै मानिसहरूले उनको उदाहरणबाट प्रेरणा लिएर शरीर दानको निर्णय गरे । यसरी उनले आफ्नो निर्णयबाट समाजमा एक सकारात्मक परिवर्तनको सुत्रपात गरे ।
रक्तदानको क्षेत्रमा उनको योगदानका लागि उनले विभिन्न संस्थाहरूबाट सम्मान पाएका छन् । नेपाल रेडक्रस सोसाइटीले उनको सेवालाई मान्यता दिँदै विशेष सम्मान गरेको छ । त्यस्तै, पत्रकारिताको क्षेत्रमा उनको योगदानका लागि विभिन्न पत्रकार संगठनहरूले उनलाई सम्मानित गरेका छन् । छबिलालको महानता यहीं छ कि उनले आफ्ना व्यक्तिगत दुःखहरूलाई समाजसेवामा रूपान्तरण गरे । उनले पीडालाई शक्तिमा, दुःखलाई सेवामा परिणत गरे ।
अनुभवको डढेलोबाट निस्केका छबिलालको आजका युवा पत्रकारहरूलाई सन्देश अत्यन्त मार्मिक छ । उनी भन्छन् – अवसरवादी नभई, द्रव्य पिशाच भएर धनको लालसामा नपरी, कसैको दबाब र प्रभावमा नआएर सत्यतथ्यमा आधारित इमान्दार समाचार लेख्नुपर्छ ।
आजको डिजिटल युगमा जब फेक न्युजको महामारी फैलिएको छ, जब पत्रकारिता पैसाको लालचमा बिकिरहेको छ, जब प्रभावशालीहरूको दबाबमा सत्य दबाइरहेको छ, त्यस्तो समयमा छबिलालको यो सन्देश सुनको भन्दा बहुमूल्य छ ।
छबिलाल केवल गम्भीर पत्रकार मात्र नभएर एक रोचक र सामाजिक व्यक्तित्व समेत हुन् । उनका “जिग्री दोस्त” भानु माध्यमिक विद्यालय, लालझोडाका प्रधानाध्यापक डामकुमार कुँवरले उनका केही रमाइला स्मृतिहरू म्यासेन्जरमार्फत सुनाएका छन् ।
कुँवर भन्छन् ः मेरो बिहेमा केटी हेर्न जाने बेलामा दवाडी चप्पल लगाएर गएका थिए । तर दमकमा पुगेपछि देखे कि सबैले जुत्ता लगाएका छन् । त्यसै क्षण उनले आफ्ना चप्पल फ्याँके र जुत्ता किनेर लगाए । यो घटनाले उनको परिस्थिति अनुसार ढलमिल गर्ने क्षमतालाई देखाउँछ ।
त्यस्तै सिक्किम घुम्न गएको बेलामा मलामी जाने क्रममा उकालो ओरालो हिडदा छबिलाल पसिनाले भिजे तर उनका साथी भने सुख्खै रहे । यो देखेर छबिलालले हाँस्दै भने, “तिमी धेरै दिन बाँच्दैनौ।” रातमा एउटै कोठामा सुत्दा उनका साथी बाक्लो सिरक ओढ्ने र छबिलाल गर्मीको कारणले फ्यान चलाउने गर्थे । खाना खाँदा उनी सधैं भन्थे, “यस्तो मिठो त अहिलेसम्म खाएकै थिइनँ।” यी सबै घटनाहरूले छबिलालको सहज, मिलनसार र खुशमिजाज व्यक्तित्वलाई झल्काउँछन् ।
