नेपालको एउटा आँकडा अनुसार नेपालमा १,२९,००० (एक लाख उनतिस हजार) युवायुवतीहरू कडा खालको लागूपदार्थ सेवन गर्दछन् ।
छोराछोरीहरू एकान्तमा बस्ने, राति ढिलो सुत्ने,बिहान ढिलोगरी उठ्ने, दिउँसो चार–पाँच बजेदेखि घरबाट हराउने,मध्यरातसम्म घर बाहिर बस्ने,कहिलेकाहिँ दुई–तीन दिन घरै नआउने, कुनै वेला धेरै भात खाने,कहिलेकाहिँ दुई–तीन दिनसम्म भात नै नखाने,गोजीमा चकलेट,चुरोटको धुलो भेटियो भने, कम बोल्ने वा बोल्दै नबोल्ने,बोल्नु पर्दा घरपरिवारसंग ठूल–ठूला कुरा गर्ने, स्कुल नजाने,कोठा थुनेर बस्ने लक्षण देखियो भने बुझ्नु पर्छ उनीहरु कुलतमा फस्दैछन् भनेर ।
संसारैभरि लागूपदार्थको लत एक गंभीर समस्या बन्दै गइरहेको छ। लागूपदार्थ प्रयोगकर्ता विशेषगरी युवा र युवतीको संख्या दिन प्रतिदिन बढ्दै गइरहेको छ। चुरोट,खैनी, बिडी, हुक्का,रक्सी, गाँजा,भाङ,अफिम, चरेस,कोकेन,ब्याक, हसीस, ट्याब्लेटहरूमा फेन्सीडेल,डाइजीपाम,ट्रामाजोल,प्रोसीवन,डेन्ड्राइट सुँघ्ने,सुईको प्रयोग गर्ने गरेको पाइन्छ ।सुई र सिरिन्ज लगायत साटासाट गरेर प्रयोग गर्दा एड्स हेपाटाईटिस बी/ सी जस्ता सरूवा रोगहरू सर्ने जानकारी रहेको छ।यस्ता लागूपदार्थ प्रयोग गर्नका लागि एकान्त ठाउँ, घरमै, झाडी, गल्ली,पुलमुनि, होटल, रेष्टुराँ,पाटीपौवा, चियाबगान, मन्दिर,वनपाखा वा अन्य स्थान प्रयोग गर्ने गर्छन्।
आजका युवायुवतीहरूले लागूपदार्थको प्रयोग शुरू गर्नका कारण साथीसंगीको दवाब,मनोरञ्जन लागि,उत्सुकता,खुसीको लागि,मानसिक तनाव,पारिवारिक समस्या,पढाईको समस्या,सुख महसुस गर्न आदि कारण रहेको पत्ता लागेको छ । र, लागूपदार्थ (ड्रग्स) पाउने स्रोतहरू साथीबाट,डुलन्ते विक्रेता,औषधि पसल, अन्य पसल, इन्टरनेट र अन्य माध्यम रहेका छन् ।
लागूपदार्थ दुर्व्यसनीमा बिशेषगरी युवायुवतीहरू छन् । १५देखि ५० बर्ष उमेरसम्मका दुर्व्यसनमा फसेको पाइन्छ । उनीहरू डिप्रेसन ,बेरोजगार, गलत संगतको निहुँमा लागूपदार्थ प्रयोग गर्दछन्। यसमा महिलाहरू पनि उतिकै छन् ।लागूपदार्थको लतले घरपरिवार र आफन्तले दुःख पाउने नै भए , कानुनले अपराध मान्ने भएकोले समयमा छोड्नु तथा यसको प्रयोग नगर्नु उचित हुन्छ।
लागूपदार्थको लत लागेपछि तीन प्रकारले घरबाट पैसा माग्ने गर्छन् । पहिला नम्र तरिकाले पैसा माग्छन्।दोस्रो तरिकामा आमा बुबाले पैसा दिन मनाही वा नाई भनेपछि रिसाउने, घुर्की देखाउने, खाना खान्न भन्ने नानाथरी भन्ने गर्छन् ।त्यो पनि नलागेपछि तेस्रो तरिकामा घरको सामानहरू फ्याँक्ने, कराउने,गालीगलौज गर्ने,झ्याल ढोका फुटाउन खोज्ने,हातपात गर्न खोज्ने आदि कार्य गर्छन् ।त्यो पनि गर्दा भएन भने खुट्टा ढोग्ने, बिन्तीभाउ गर्ने, फकाउन खोज्ने, असल मान्छे बन्छु भन्ने आदि कुराले पैसा मागी नै रहेको हुन्छन् ।हरेक दुर्व्यसनीको लागि विशेष आमा अलिक बढी प्यारो हुन्छ । त्यसैले छोराले आमाबाट सजिलो गरी पैसा माग्छन् । दुर्व्यसनी छोराले आमाको अगाडी झुटो कुरा गर्ने, ठुलठुला कुराहरू गर्ने गरेको पनि पाइन्छ । म यो काम गर्छु,त्यो काम गर्छु, लाखौ करोडौको कुरा गर्ने तर, व्यवहारमा केही पनि गर्दैनन् ।सँधै घरबाट यस्तो पाराले नचलेपछि घरको सरसामान बेच्छन् तैपनि चोरेर ।
यस्तो घरपरिवारमा भएपछि कहाँबाट सुख पाइन्छ ? सुरू सुरूमा छरछिमेकले थाहा पाउँछन् कि भनी अभिभावकहरु कुरा लुकाउँछन्।जब छोराछोरीहरू आफ्नो लगामबाट बाहिर जान्छन् , सबैले थाहा पाउँछन् ।त्यो समय दुर्व्यसनको लतबाट छुटाउन वा फर्काउन बहुत कठिन हुन्छ।मैले यति कुराहरू लेखिरहँदा आमा बाबा तपाईहरूलाई मनमा डर लाग्न सक्छ – कतै मेरो छोराछोरी बिग्रिरहेका त छैनन् ? तपाईहरू आजैदेखि नै आफ्नो छोराछोरीको निगरानी गर्नुहोस् । उनीहरुको गतिविधि,आनीवानी, साथीसंगत र व्यवहार आदि कुराहरूमा ध्यान दिनुहोस् ।सबैभन्दा छोराछोरीलाई राम्रो संस्कार र आचरण सिकाउनु होस् ।
घटना २०८२ साल कार्तिक ६ गते भाइटिकाको दिन बेलुकी ६ बजेतिरको हो । दुई साथीहरू ग्रिल मिस्त्रीको रुपमा फलामको झ्याल, ढोका, गेट आदि बनाउने काम गर्दथे।तिहारको अगाडी एक जना व्यक्तिको फलामको गेट बनाएका थिए। त्यसबाट राम्रै ज्याला पाएका थिए । जब भाइटिकाको दिन झाडीमा बसेर दुवैले लागूपदार्थ सेवन गरे, सेवन गर्ने क्रममा विवाद भएपछि एकले अर्कालाई बाँस प्रहार गर्दा एक जनाको ज्यान गयो । बाँस प्रहार गर्ने प्रहरीको नियन्त्रणमा छन् । यो घटनाले धेरै दुःखी बनाएको छ ।मैले कसैको नाम खोलिनँ । दोषी हो भने कानुनले सजाय दिने छ। एक जनाको ज्यान गयो अर्को जेल जाने भयो। त्यसकारण हामी सबैजना सचेत बनौ, लागूपदार्थबाट टाढै बसौ।
अन्त्यमा, यसबाट टाढा बस्नका लागि खेलकुद ,शारीरिक व्यायाम गर्ने,पढ्ने, घरको काम गर्ने गर्नु पर्छ । यस्तो नराम्रो लत लागेमा घरपरिवारमा आमाबुबालाई बढी तनाव हुन्छ । साथै परिवारका अन्य सदस्यहरूलाई पनि उतिकै पीडा हुन्छ।युवाहरू देशको लागि भविष्यका कर्णधार भएकाले यस्तो कुलतमा फस्नु हुँदैन ।आमाबाबुले छोराछोरीको हरेक पलको खबर तथा ध्यान दिनु पर्दछ।कुलतमा फसेका युवायुवतीहरूलाई समाजले हेर्ने दृष्टिकोण फेरिनु पर्छ ।साथै सरकारले कुलतमा लागेका युवायुवतीहरूलाई उचित व्यवस्थापन गर्नु पर्दछ।
