शान्तिराम बस्नेत,
दूधेको सानो बजारमा बिहानैदेखि एउटा पसलबाट टन्–टन् हथौडाको मीठो आवाज गुञ्जन्छ । पसलभित्र पस्दा एकाग्रताका साथ काममा डुबेका एकजना कारीगरको झलक देखिन्छ । उनी हुन् शेरसिंह जबेगू – एक साधारण गाउँलेबाट असाधारण सीपको धनी बनेको मानिस, जसको कथा विदेशी धर्तीको पसिना र आफ्नै माटोको मायाको अद्भुत गाँठो हो ।
शेरसिंहको जीवनयात्रा पूर्वी नेपालको पथरीबाट सुरु भएको थियो । साधारण परिवारमा जन्मिएका शेरसिंहले जीवनको उकालो ओरालो नजिकैबाट चिनेका थिए । रोजीरोटीको खोजीमा उनले पनि हजारौं नेपालीले हिँडेको बाटो रोजे – विदेशको बाटो । तर उनको यात्रा अरूभन्दा अलि फरक थियो किनभने उनी केवल पैसा कमाउन मात्रै होइन, केही नयाँ सीप सिक्न पनि गएका थिए । विदेशी भूमिको चर्को घाममा बीस वर्ष – १० वर्ष कतार र १० वर्ष बहराइनमा बिताउनु भनेको सामान्य कुरा होइन । तर शेरसिंहले यो समयलाई आफ्नो जीवनको सबैभन्दा मूल्यवान लगानीको रूपमा लिए । निर्माण कम्पनीमा फोरम्यानको काम गर्दै उनले व्यवस्थापन सिके, मान्छे सम्हाल्न सिके । तर साँच्चै रमाइलो कुरा त यसपछि थियो ।
कम्पनीमा निर्माणको काम मात्र होइन, जुत्ता बनाउने काम पनि हुन्थ्यो । यो देखेर शेरसिंहको मनमा एउटा नयाँ चाहना जाग्यो । “यो सीप सिकेको भए कति राम्रो हुन्थ्यो,” उनले सोचे र त्यो सोचाइ बिस्तारै सपना बन्यो, सपना योजना बन्यो र योजना कार्यमा परिणत भयो । कम्पनीको नियम अनुसार कामदारहरू स्वदेश फर्किनुअघि कुनै न कुनै सीप सिक्नुपर्ने हुन्थ्यो ।
शेरसिंहका लागि यो नियम एउटा सुनौलो अवसर बन्यो । फोरम्यानको काम गर्दागर्दै उनले जुत्ता बनाउने कला सिक्न थाले । फुर्सदका बेलामा, बिदाका दिनहरूमा उनी जुत्ता बनाउने कामदारहरूसँग बस्थे, हेर्थे, सिक्थे र अभ्यास गर्थे । बहराइनमा बिताएका दश वर्ष उनका लागि विशेष रह्यो । यहाँ उनले जुत्ता बनाउने कलामा दक्षता हासिल गरे । हरेक टाँका, हरेक काट, हरेक डिजाइन – सबै कुरा उनका औंलाहरूले रगतमा मिसाए ।
“विदेश गएर बसेपनि पछुतो लागेन,” शेरसिंह मुस्कुराउँदै भन्छन् । साँच्चै पनि, उनको यो भनाइ केवल शब्द मात्र होइन, यो उनको जीवनको सफलताको जीवन्त प्रमाण हो । विदेशका ती बीस वर्षले उनलाई दुईवटा अनमोल उपहार दिए – पहिलो, दूधेमा आफ्नै घर किन्न सक्ने आर्थिक स्थिरता र दोस्रो, जीवनभरि काम लाग्ने सीप । आज जब धेरै विदेशबाट फर्केकाहरू रोजगारीको अभावमा फेरि बाहिर जाने सोचाइमा छन्, शेरसिंह आफ्नै देशमा, आफ्नै घरमा, आफ्नै व्यवसायमा रमाइरहेका छन् । उनको कथाले प्रमाणित गर्दछ कि विदेश जाने भनेको केवल पैसा कमाउनु मात्र होइन, त्यहाँबाट सीप र अनुभव बटुल्नु पनि हो ।
विदेशबाट फर्केपछि शेरसिंहले दूधेमा आफ्नो सानो पसल खोले । तर यो कुनै साधारण पसल थिएन । यो थियो नेपाली सीप, गुणस्तर र इमान्दारिताको जिउँदो प्रतीक । उनले आफ्नो ब्रान्डलाई “खेसे” नाम दिए – एउटा प्यारो शब्द जसले स्थानीय, भरपर्दो र आफ्नै कुरालाई जनाउँछन्। पूर्वका सहरहरूमा बजार फैलिँदै जाँदा शेरसिंहको रैथाने जुत्ताले पनि आफ्नो मीठो ठाउँ बनाउन थाल्यो । तर उनको व्यवसायको खासियत के हो भने, यो केवल नाफाको लागि होइन, सेवाको भावनाले गरिएको काम हो ।
शेरसिंहको व्यवसायको सबैभन्दा मन छुने पक्ष हो विद्यार्थीहरूप्रति उनको नरम मन । “विद्यार्थीहरूलाई निकै सुलभ दरमा जुत्ता दिन्छु,” उनी गर्वका साथ भन्छन् । उनलाई राम्ररी थाहा छ कि नेपाली परिवारका लागि छोराछोरीको पढाइ नै सबैभन्दा ठूलो लगानी हो र राम्रो जुत्ता शिक्षाको एउटा महत्वपूर्ण आवश्यकता हो । बजारमा ब्रान्डेड जुत्ताहरू हजारौंमा बिक्री भइरहँदा शेरसिंहले विद्यार्थीहरूलाई सुलभ मूल्यमा गुणस्तरीय जुत्ता उपलब्ध गराउँछन् । यो केवल व्यवसाय होइन, यो त समाजप्रतिको दायित्वबोध हो ।
शेरसिंहको व्यवसायको अर्को सुन्दर पक्ष हो गुणस्तरप्रतिको उनको अटल प्रतिबद्धता । उनी आफूलाई चाहिने सबै कच्चा सामान सिधै काठमाडौंबाट ल्याउँछन् । “बजारमा पाइने जुत्ताभन्दा मेरा जुत्ता गुणस्तरीय र टिकाउ छन्,” उनी विश्वासका साथ भन्छन् र यो केवल भनाइ मात्र होइन । उनका ग्राहकहरूले नै यसलाई प्रमाणित गर्छन् । एकपटक उनको जुत्ता लगाएर हिँडेको मान्छे फेरि उनैकहाँ फर्कन्छ । उनको सेवाको अर्को राम्रो पक्ष हो – मर्मत सेवा । “जुत्ता बिग्रिएमा फेरि ल्याएर बनाइदिन्छु,”। यो प्रतिबद्धता आजको ‘प्रयोग गर र फ्याँक’ को युगमा साँच्चै दुर्लभ छ ।
भगीहाङ नेम्बाङ, जो लिम्बू समुदायका एक सम्मानित व्यक्तित्व हुन्, शेरसिंहको कार्यको भरिभरि प्रशंसा गर्छन् “लिम्बू समुदायमा यस्तो किसिमको कार्य गर्ने कम छन्,” उनी थप्छन् “शेरसिंहले आफ्नो समुदायका युवाहरूका लागि एउटा नयाँ बाटो देखाएका छन् – परम्परागत व्यवसायभन्दा फरक तर उत्तिकै सम्मानजनक र लाभदायक । उनको सफलताले युवा पुस्तालाई मीठो सन्देश दिन्छ कि सीप र मेहनतले कुनै पनि क्षेत्रमा सफलता पाउन सकिन्छ । जातजाति, परम्परा वा समाजको अपेक्षाले मान्छेको क्षमतालाई बाँध्नु हुँदैन ।”
शेरसिंहको रैथाने “खेसे” ब्रान्डले बजारमा राम्रो छाप छाडिरहेको छ । मुखैमुख प्रचार, गुणस्तरीय उत्पादन र ग्राहकमैत्री सेवाले गर्दा उनको व्यवसाय फस्टाउँदै गएको छ । पूर्वका विभिन्न सहरबाट मान्छेहरू उनको पसलमा आउने गर्छन् । तर शेरसिंहका लागि सफलताको अर्थ फरक छ । उनका लागि सफलता भनेको बैंक ब्यालेन्स मात्र होइन, ग्राहकको मुस्कान हो । उनका लागि उपलब्धि भनेको ठूलो पसल मात्र होइन, समाजमा इज्जतको ठाउँ हो ।
शेरसिंह जबेगूको कथा हजारौं नेपालीहरूका लागि प्रेरणाको मीठो स्रोत हो । विदेश जाने, कमाउने, फर्कने र आफ्नै देशमा केही गर्ने – यो सपना हरेक विदेशिने नेपालीको हुन्छ । तर शेरसिंहले यो सपनालाई साकार पारेका छन् । उनको कथाले सिकाउँछ कि विदेश केवल पैसा कमाउने ठाउँ मात्र होइन, सीप सिक्ने विद्यालय पनि हो । उनको अनुभवले देखाउँछ कि इमान्दारिता र मेहनतसँग गरिएको काम सधैं फलिफाप हुन्छ । उनको सफलताले बताउँछ कि नेपालमा पनि अवसर छन्, बस हामीले आफ्नो सीप र लगनशीलता देखाउनुपर्छ ।
आज जब नेपालका लाखौं युवा विदेशको सपना देखिरहेका छन्, शेरसिंहको कथाले उनीहरूलाई एउटा महत्वपूर्ण सन्देश दिन्छ – विदेश जाऊ, सीप सिक, अनुभव बटुल, तर फर्कने बाटो र स्वदेशमा केही गर्ने योजना पनि मनमा राख ।
दूधेको त्यो सानो पसलबाट आउने हथौडाको मीठो आवाज, चामडाको सुगन्ध र शेरसिंहको न्यानो मुस्कान – यी सबै मिलेर एउटा सुन्दर कथा बुन्छन् । रैथाने “खेसे” ब्रान्डको यात्रा जारी छ र यो यात्रा हरेक नेपालीका लागि गर्व र प्रेरणाको विषय हो । यो कथा सुनाउँछ कि केवल ठूला सपना मात्र होइन, साना सीप पनि जीवन बदल्न सक्छन् ।
