देशकै प्रमुख पर्यटकीय क्षेत्र कास्कीको सुगमस्थलमा जन्मनु भई हाल पोखरा नगरमा बसोबास गर्दै आउनु हुने कवि श्री माधव बियोगी युवा अवस्थामा साहित्य क्षेत्रमा प्रवेश गरि हालसम्म नेपाली साहित्यको श्रीवृद्धिको लागि निरन्तर कलम चलाउने स्रष्टा हुनुहुन्छ । विशेष गरेर छन्द लेखन विधालाई उच्च प्राथमिकतामा राखि छन्द बचाउ अभियान २०५३को अग्रभूमिकामा रही जनसमक्ष खच्किँदै गइरहेको छन्द साहित्य विधालाई पुनः जागृत गर्न कलम चलाइरहनु भएको छ । साहित्य क्षेत्रमा रुचि राख्ने काव्यिक जगतमा छन्द अभियान सञ्चालन गरि आउनु हुने श्री माधव वियोगीका हालसम्म प्रकाशित कविता सङ्ग्रह र महाकाव्य गरि ४२ कृतिहरू छन् ।
जसमध्ये सर्वप्रथम प्रकाशित (हाल परिमार्जनसहितको दोस्रो संस्करण) भावनाको लडाइँ कविता सङ्ग्रह २०४३ सहित पुस्तकहरू केही महिनाअघि स्रष्टा स्वयंबाट प्रेषित हुलाकमार्फत प्राप्त भएको थियो । प्राप्त पुस्तकहरू अध्ययन गर्ने शुभ अवसर प्राप्त भयो । यसको लागि सर्जक कविवरप्रति आभारी छु ।
युवा जोश जाँगर लगाएर २०३८ सालमै सिर्जना गरिएको लाहुरे लोक काव्य तयार भएसक्दा नसक्दै छन्द लेखनतर्फ मन बढेपछि लाहुरेलाई थाती राखेर २०४५ सालमा यो छन्दवद्ध कविता सङ्ग्रह भावनाको लडाइँ प्रथम प्रकाशन हुन पुगेको कुरा स्वयं लेखकको यसै सङ्ग्रहमा प्रकाशित तीता मीठा कुरा पढ्दा अवगत भयो ।
२०८० सालमा आएर दोस्रो संस्करण हुँदै आएको यो पुस्तकमा आवरण पृष्ठबाहेक ३३ पृष्ठमा विभिन्न छन्द र लोक छन्दमा सिर्जना गरिएका ३७ थान कविताहरू पढ्न पाइन्छ । वियोगीका कविताहरूमा राष्ट्रप्रेम, राजभक्ति र जनताको उत्तरोत्तर अभ्युत्थानका पवित्र उद्गारहरू पाइन्छन् । प्रथम संस्करणको शुभकामनाका दुई शब्दमा प्रतिभाशाली नवयुवक कवि वियोगीको उत्तरोत्तर प्रगतिको लागि हार्दिक कामना गर्दछु भनी मुकुन्द शरण उपाध्यायले १९ असार २०४५ मा शुभकामना दिनु भएबाट पुष्टि पनि हुन्छ ।साथै भावनाको लडाइँ हेर्दा नामक शीर्षकमा कृष्णप्रसाद बाँस्तोलाज्यूबाट कविजीको कलमले अझ गहकिला रचनाहरूको सिर्जना गर्न सफल होस् भन्ने शुभेच्छा व्यक्त भएको छ । माधव वियोगी वाङ्मय प्रतिष्ठान नेपालका सचिव छन्दमणि त्रिपाठीज्यूले पुस्तकलेखन सम्बन्धी आफूलाई लागेका कुरासहित प्रकाशकीय लेख्नु भएको छ ।
तीता मीठा कुरा शीर्षक राखेर स्वयं लेखकले पुस्तकको आकार, प्रकार र पहिलो प्रकाशनमा भएका सामान्य त्रुटिहरू सच्याएर दोस्रो प्रकाशनमा केही पानाका खाली स्थानमा मुक्तकहरू थपेर प्रकाशनमा ल्याएँ भनी उल्लेख गर्नुका साथै उहाँले आफूबाट आफ्ना कुनै पनि पुस्तकहरू बिक्री नगर्ने र विशुद्ध साहित्यिक पाठकसामु पुर्याउने भावना ब्यक्त गर्नु भएको छ। पुस्तकको आवरण आफैँ लेखकले तयार गरिएको भनी उल्लेख गरिएको छ भने पछिल्लो भागमा कविको परिचय प्रस्तुत गरिएको छ।
विभिन्न शीर्षक र समयलाई हेरी काव्यिक नदका छालमा उर्लिएका विचारलाई यस पुस्तकमा, कविताको रूपमा पस्कने क्रममा आफूले सर्वप्रथम शार्दूलविक्रीडित छन्दमा रचना गरेको आषाढ महिनालाई किसानहरूको दुःख दर्द र अभावका बिचमा जीवनयापनको दुखेसोलाई प्रस्तुत गर्नु भएको छ यो एक श्लोक जस्ताको जस्तै उद्धरण गरिएको छ ।
“यो मेरो घरमा कडा विरहको वर्षा भयो हर्दिन
आफ्ना दुःख सबै भनेर मन यो हल्का गरौँ सक्तिन
जे जे छन् मनमा विचार सब नै भन्ने विचारै भयो
मेरो जीवन यो असार महिना जस्तै बनी रल्लियो”
पर्यावरण र जैविकताको संरक्षण गर्नु आफ्नै शरीरलाई उपचार गरे सरह हो । यी हाम्रा वन उपवन बचे भने देश र जनता दुबैको कल्याण हुनेछ
भन्ने भावमा अनुष्टुप छन्दमा यसरी प्रस्तुत हुनु भएको पाएँ ।
“वनहो आयको स्रोत वनले देश बन्दछ
वन छैन भने के छ उजाड देश बन्दछ
खेल्दछन् वनमा डाँफे कोइली र मयुरले
काटेमा वनका वृक्ष पाप लाग्छ अचम्मले ”
देश ,काल र परिस्थितिलाई कवि मनले आफ्ना र कालजन्य कविता हर्ष र विस्मातका समयमा पनि देखेका बुझेका कालखण्डलाई भावना, दर्शन र स्वविचार समेत भावनात्मक रूपमा आफ्नै शैलीमा गालेर वार्णिक प्रकारको स्वादिष्ट परिकार पाठकका निम्ति पस्कने लेखकहरूमा विशेषता पाइन्छन् । कवि वियोगीको पनि यस्तै प्रकारको कवि शीर्षकको कविता सुनौँ ।
“ कैले क्या हसिलो मुहार कविको कैले छ च्यासेपन
कैले पागल बन्छ यो र कहिले विद्वान जस्तै मन लेख्छन् क्या रसिला अनेक कविता हाँसोर रोदन् भरी
अर्कैका स्वरमा परेर कविता बोली अनेकौं गरी।”
कवि मनले गीत तथा कविताका लेखनबाट देश, जनता र शासक वर्गलाई मार्ग दर्शन देशप्रेम र रक्षाका लागि वीर जवानलाई उत्साहप्रद विभिन्न छन्द र शैलीमा जीवन उपयोगी उद्गारहरू जनसमुदायमा पेश गरि समाजमा स्थापित भएका कैयौ उदाहरणहरू पाइन्छन् । यस्तै यौटा लोक छन्दमा सिर्जना गरिएको वीर सन्तानलाई देश रक्षाका निमित्त समर्पित कविताका दुई श्लोक ।“मरेको छैन त्यो इतिहास त्यो नालापानीको
यो अविनाशी शक्तिका सामु आछैन घातीको
पहाडी हावा र पानी पिउने नेपाली वीर हो
विधिको छत्र छायाँमा बस्ने नेपाली वीर हो ॥
यो मातृभूमि वीरको कोख उज्वल पारेर
नेपाली शिर छ उच्च राख्ने अगाडि बढेर
यै धर्तीभित्र जन्मेको छोरो यसैमै मर्दछ
अस्तित्व अनि गौरव राख्न सिर्जना गर्दछ॥“
नीति आचरण र क्षमताको सदुपयोग गरि सेवा नै धन हो भन्ने भावनामा रहि कुभाव परित्याग गर्नु मानव कर्तव्य हुन्छ भन्ने सन्देशसहितको ज्ञानोपदेश जस्ता वाक्यले भरिएका कविता यस पुस्तकमा पढ्न पाइन्छ । “मान्छे हो हिँड कर्म सागर तिरै सेवा ठूलो धर्म हो अल्छी धाक र नीच कर्म सब यी गर्ने त पापी न हो आफ्नो स्वार्थ कुकर्म सर्व सवले मान्छे तिमी छाड हे
सेवाका हर क्षेत्रमा हर घडी मान्छे तिमी लाग हे ”
यो भावनाको लडाइँ कविता सङ्ग्रहमा फुट्कर कवितालाई संग्रह गरी पुस्तकका रूपमा दर्ज भएका लोक र शास्त्रीय छन्द गरि जम्मा ३७ थान कविताहरू छन् । सबै कविताद्वारा एक न एक विचार र सन्देश पाठकसमक्ष प्रवाह गरेको पाइन्छ । जीवनमा घटेका घटनालाई समेटेर पनि केही कविता प्रस्तुत छन् ।
मान्छे हूँ उही बैँसको चकचके देही थियो दुर्बल
आशा जो मनमा थिए उसघडी ऐले भए खल्बल
जाने कुन् पथमा बडो बिरहमा सोच्थेँ म त्यै कालमा
मेरो चञ्चल आत्म रुन्छ अहिले पर्दैछु झञ्जालमा
यसरी जीवनका भोगाई र कर्म मैदानमा विविध झन्झट, कष्टलाई स्मरण गर्दै अन्तर आत्मामा उब्जिएका सामजिक परिवेशमा हुर्किएका भोगेका देखेका घटनालाई विभिन्न शीर्षकमा विविध छन्द लयमा कविता सिर्जना गरिएको रहेछ ।
पाठकहरूमा समर्पित यो भावनाको लडाइँ कविको पहिलो प्रकाशित सङ्ग्रह तथा दोस्रो संस्करण पुस्तिका मैले पनि अध्ययन गर्ने अवसर पाएँ । उहाँका विविध पुस्तकसहित यो सङ्ग्रह गहिरिएर नियाल्दा मेरा मानसपटले पठन एवं मननयोग्य भएको पाएँ । कविको लेखन कला निरन्तर रहिरहोस् यस्ता अन्य सिर्जना पढ्न पाउने उत्सुक हुँदै यहाँको उत्तरोत्तर प्रगति एवं सुस्वास्थ्य दीर्घायुको कामना छ । जय होस्
धन्यवाद/ हार्दिक आभार