बाहुण्डाँगी , माघ १० । मेचीनगर–२ बौद्धमोडका अगुवा कृषक पूर्णबहादुर खड्काको ७ कठ्ठा जग्गामा रोपिएको कागतीका बोटमा अहिले फूल खेल्न थालेका छन् ।
दुई वर्षअघि उनले रोपेका ‘पहाडे कागती’ भनेर चिनिने सुनकागती प्रजातिका डेढ सयवटा बोटमा फल लाग्ने तरखरमा फूल फुल्न थालेका हुन् ।
‘कागतीका बिरुवा रोप्न भनेरै त माटो जँचाएको थिईनँ ’पहिलोपटक कागतीको व्यावसायिक खेती थालेका खड्काले भने–‘तरकारी बाली लगाउने सोच थियो, तर जचाउँदा माटोको अवस्था ६.५ पि.एच. देखियो ।’
मेचीनगर मूल कृषक समूहका अध्यक्ष समेत रहेका खड्का माटो परीक्षण गराउँदा साढे ६ देखि ७ सम्म पि.एच. देखिए त्यो माटो कागती खेतीका लागि मध्यम मानिने बताउँछन् ।
कागती खेती गर्न पनि माटो परीक्षणको आवश्यकता पर्ने भन्दै उनले थपे–‘माटो उपयोगी सावित भएपछि सोच फेरियो र कागती खेतीतर्फ ध्यान मोडियो ।’
उनका अनुसार ती बिरुवा मेचीनगर–४ स्थित आमडाँगीमा रहेको एक नर्सरीबाट प्रतिगोटा ८० रुपैयाँमा खरिद गरिएको हो ।
पूर्णतया अग्र्यानिक फल फलाउन बिरुवालाई अन्य मल प्रयोग नगरी प्राङ्गारिक मल मात्रै लगाइएको खड्काको दाबी छ ।
यसअघि तरकारीको व्यावसायिक खेती गरी कृषकमाझ सफल कृषकको छाप छोडेका उनका लागि कागती खेती भने विल्कुलै नौलो प्रयोग हो ।
‘यो खेतीमा भने पहिलोपटक हात हालेको हुँ’ कागती खेतीबारे प्रष्ट्याउँदै खड्काले भने–‘१३ फुटको फरकमा बिरुवा रोपेको छु, रोपेको पहिलो वर्ष लागेको फूल टिप्नुपर्छ, आउँदो वर्षदेखि उत्पादन सुरु हुन्छ ।’
बिरुवा खरिद गरेपछि खाल्डो खन्न खेताला लगाउन, गोड्मेल गर्नदेखि अहिलेसम्म गरी करिब ५० हजार रुपैयाँ लगानी भएको उनको भनाई छ ।
एउटा बोट बराबर ३ सयदेखि झण्डै ५ सयवटासम्म फल लाग्ने जानकारी गराउँदै उनी भन्छन्–‘उत्पादन सधैं एकनासले हुँदैन, क्रमशः बढ्दै जान्छ ।’
अहिले कागतीको बजारभाउ थोक मूल्यमा प्रतिगोटा ३ देखि ४ रुपैयाँसम्म बिक्री भइरहेको छ । आफूले उत्पादन गरेका कागती बिर्तामोडस्थित कृषिथोक बजारलाई बिक्री गर्ने उनको योजना छ ।
उनी बौद्धमोड कृषि सहकारी संस्थाको संस्थापक अध्यक्ष समेत हुन् । उक्त संस्थाको नेतृत्वमा रहँदा खड्काले संस्थामार्फत् व्यावसायिक उद्देश्यले टमाटर, फूलकोबी, बन्दाकोबीलगायत तरकारी बाली उत्पादन गरेका थिए ।
निर्वाहमुखी खेती प्रणालीबाट माथि उठेर व्यावसायिक खेती पद्धति नअँगालेसम्म कृषकको जीवनस्तर नउक्सिने खड्काको तर्क छ ।
विषादीयुक्त उत्पादनलाई विस्थापन गरी अग्र्यानिक उत्पादनमा जोड दिईनुपर्ने उनी बताउँछन् ।
