इलाम, चैत ८ । इलाम माई नगरपालिका– १० लुम्बाकका दुर्गाप्रसाद तिम्सिना आइतबार घर आइपुगेका छन् ।
उनले ४१ वर्षपछि जन्मघर टेकेका हुन् । घर आएर उनले ९१ वर्षीया आमा धनमायालाई भेटे । पश्चिम बंगाल रेडियो क्लबका प्रतिनिधिले पठाएको लड्डु दुर्गाप्रसादले आमालाई दिए । उनले पनि खाए । तर, केही बोलेनन् । ४१ वर्षपछि भेट भएको छोरा नबोलेपछि धनमायाले भनिन्, ‘बिरामी छ कि क्या हो, फोक्से मासु लागेको हो कि के भएको ।’
उनले विगत स्मरण गर्दै भनिन्, ‘कमाउन जान्छु भनेर हिँडेको मान्छे बल्ल फर्कियो, हलो जोत्दाजोत्दै हिँडेको थियो, कतितिर खोज्यौँ, भेटिएन, अहिले बल्ल आयो ।’
भतिज प्रकाशचन्दतर्फ हेर्दै उनले भनिन्, ‘एक महिनाभित्र ल्याउँछौँ भनेर कतिले भने–भने, तर यसले (प्रकाशचन्द्र) लेर आयो । यसले बोलेको पूरा ग¥यो । यसले पनि ल्याउँदैन कि भन्ने लागेको थियो, बाटो हेर्दाहेर्दा बल्ल लेर आयो ।’
कोलकातास्थित दमदम सेन्ट्रल करेक्सनल होम (केन्द्रीय सुधारगृह)मा रहेका तिम्सिना जेलमुक्त भएसँगै आइतबार नै नेपाल फर्किएका हुन् । उनलाई लिन भाइ प्रकाशचन्द्र (काकाका छोरा) र विश्व मानव सेवा विस्तार संस्थाका प्रतिनिधि इन्द्र बस्नेत भारत पुगेका थिए । उनी सन् १९८० मा दार्जिलिङबाट एक महिलाको हत्या अभियोगमा पक्राउ परेका थिए । यद्यपि उनीमाथिको यो आरोप प्रमाणित भएको छैन । उनीविरुद्ध दार्जिलिङ पुलिसमा हत्या अभियोगमा जाहेरी दर्ता भएको प्रमाण छ ।
दार्जिलिङका नैन घलेले आफ्नी श्रीमती हत्या अभियोगमा उनीविरुद्ध जाहेरी दिएको देखिन्छ । तर, दाईलाई फसाउन फर्जी जाहेरी दिएको उनका भाइ प्रकाशचन्द्र दाबी गर्छन् ।
उनी धेरै बोल्दैनन् । तर, छुटेलगत्तै ‘म निर्दोष छु’ भन्ने प्रतिक्रिया दिएका थिए ।
धनमायाले ८५ वर्षमा आकस्मिक खुसी भेटेकी हुन् । ४१ वर्षअघि बेपत्ता छोरा दिपक जेलमुक्त भएको खबरसंगै उनको घरमा खुसीको बहार आएको हो । उनको सिंगै जीवनको पाटो हेर्दा भने उनले जीवन बिताउने क्रममा थोरै दिन मात्रै चैनको सास फेरिन् ।
उनले आठ सन्तान जन्माइन् । ५ छोरा र ३ छोरी जन्माएकी धनमायाको साथमा दुई छोरी र दुई छोरा छन् । दुई छोरा र दुई छोरीमध्ये दुवै छोरा र एक छोरी मानसिक रोगको शिकार बनेका छन् । पाँच छोरा र तीन छोरीमध्ये शुरुमा जन्मिएका दुई छोरा र एक छोरीको बाल्यकालमै मृत्यु भयो । ‘तीन सन्तान के रोग लागेर बिते थाहा छैन ’ उनी भन्छिन् ‘त्यसबेला जीउमा थेग्ला आउने, सुन्निने र छालै उप्किएर २२ दिनको बीचमा तीन जना छोराछोरीको निधन भयो ।’ तीन सन्तानको मृत्युपछि अरु दुई छोरा र दुई छोरी जन्मिए । हराएका भनिएका दिपकपछि जन्मिएका छोरा केदारनाथकोे गत मंसिर २८ गते मृत्यु भयो । उनी पनि मानसिक रोगको शिकार भएका थिए । आमासँगै रहेका कान्छा छोरामा पनि स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्या रहेको छ ।
धनमायाका कान्छा छोरा धर्मानन्दलाई पनि मानसिक समस्या देखिएको छ । स्वास्थ्यमा समस्या आएर विराट नर्सिङ होममा उपचार गराएका धर्मानन्दले अहिले नियमित औषधी खाइरहेको उनका छोरा गोपाल बताउँछन् । दुई छोरीमध्ये कान्छी छोरी पविमाया पनि मानसिक समस्याले ग्रस्त छिन् । उनी परिवारले पकाएर दिएको खाना नखाने र एक्लै घरभन्दा केही तल रहेको बारीको भित्तामा खाना पकाएर खाने गर्छिन् । छिमेकी राम सञ्जेल भन्छन् ‘पहिले गाउँमा नै सक्रिय रहेकी उनको एक्कासी कसरी मानसिक समस्या भयो अचम्म लागेको छ ।’ धनमायाको एउटा हात छैन । गाईले बाली खायो भनेर गाई फर्काउन जाँदा गाईले हानेर हात भाँच्यो । त्यसबेला उपचारका लागि अस्पताल थिएन । घरेलु उपचार गरेकी धनमाया हात कुहिएर झरेको बताउँछिन् । गाईले हानेर हात गुमेको पीडा त छँदैछ ,त्यसमाथि झन् बज्रपात थपियो ।
लाउँला खाउँलाकै उमेरमा श्रीमान् गुमाईन् । बुढेसकालको सहारा होलान् भनेका छोराछोरी आफै बिरामी परे । ‘श्रीमान्को मृत्यु हुँदा कान्छो छोरो गर्भमै थियो’ धनमाया भन्छिन् । उनको परिवारमा नाति (कान्छो छोराको छोरा) गोपाल मात्रै काम गर्न सक्ने अवस्थामा छन् । पढ्दै गरेका गोपाल बुबाको स्वास्थ्य समस्यापछि पढाइ बिग्रेको बताउँछन । गोपालकी आमाको मृत्युपछि बुबा धर्मानन्दले अर्को विवाह गरे । विवाह गरेर केही समय राम्रै गरी घर चले पनि यतिवेला गोपालकी सानीआमा छुट्टै बसेकी छिन् ।
