मानिसको जन्मपछि मृत्यु निश्चित छ । प्रकृतिको नियम हो कि ! मानिसको जीवनचक्र हो ‘जन्म र मृत्यु ! हामी जन्मदा जति खुशी हुन्छौ मृत्युमा त्यति नै दुखी बन्दछौ । हामीलाई जन्मने ९ महिना पहिला थाहा हुन्छ तर, मृत्यु कहिले हो भनेर भन्न सकिदैन । मानिसकोे मृत्युपछि फेरि हामी जन्म लिन्छौ कि लिइदैन यो कुनै बैज्ञानिकहरुले पत्ता लगाउन सकेका छैनन् । तर हाम्रो समाजको कथन ८४ जुनी पार गरेर मानिसको जन्म हुन्छ भन्ने भनाई पाइन्छ ।

औसत नेपालीको आयु ७१ वर्ष मानेता पनि हामी कति बाँच्छौ यो हामीलाई थाहा हुँदैन । तर पनि हामी हाम्रो जीवनको उमेरको हिसाव ७१ वर्ष गर्दै जीवनका उकाली–ओराली, आरोह–अवरोह पार गर्दै कर्म गरिरहेका हुन्छौ । यो देशमा तीन करोडको हाराहारीमा जनसंख्या रहेको छ । केही मानिस मात्र हाम्रो मानसपटलमा बस्ने गर्दछन् भने केही मानिसले मात्र समाज र राष्ट्रका लागि योगदान गर्दछन् । धेरै मानिसलाई त आफ्नो घर, परिवार,आफन्तमात्र सम्झना आउंँछ तर थोरै मानिस हुन्छन् जो परिवारपछि समाज र राष्ट्रका विषयमा चिन्ता र चासो राख्दछन् ।
सबैभन्दा डरलाग्दो ,कहालीलाग्दो र होस उडाउने शव्द हो मृत्यु । मृत्यु होस् भन्ने हामी चाहदैनौ । तर पनि मृत्यु त हुन्छ नै । मृत्युमा हामी दुखी बन्छौ । जुन घरपरिवारमा मृत्यु भएको हुन्छ परिवार त दुखी बन्छन् नै, तर गाउँ समाज नै दुखी हुनु भनेको गाउँ समाज र राष्ट्रले नै ऊप्रति अपेक्षा गरेको हुन्छ ।

जव आफूलाई यस्ता घटना घट्छ , लाग्छ हामीमात्र दुखी छौ । हाम्रो परिवारमा मात्र यस्तो घटना घट्यो,उमेर पनि भएको थिएन आदिआदि हामी सोच्ने गर्दछौ । तर, यसै समाजमा हेर्ने हो भने मृत्युले असल मानिसलाई चाँडो लगेका थुप्रै दृष्टान्तहरु छन् । भनिन्छ, प्रसिद्ध मानिसहरुको आयु छोटो हुने गर्दछ । जीवन वास्तवमा छोटो छ । हामी आफै यसलाई अझ छोटो बनाउँछौ । ३० बर्षको अल्पायुमा निधन भएका भैरब अर्याल वा ४२ बर्षमा निधन भएका मदन भण्डारी वा ६३ बर्षमा प्राण छोडेका उपेन्द्र देवकोटा वा विरेन्द्रको वंशनास वा ३९ बर्षमा संसार छाडेका स्वामी विवेकानन्द । सबैको आयु छोटो रहेछ तर तिनीहरुको कर्मले उनीहरुलाई दिर्घायू बनाएको छ । मानिसको भौतिक शरीर अस्थायी हो तर उसले छोडेका विचारहरु जीवन्त रहन्छ । यसबाट प्रष्ट हुन्छ , यो महत्वपूर्ण छैन जीवन कति लामो हुन्छ , यो महत्वपूर्ण छ जीवन कसरी असल हुन्छ ।अनि जीवनमा अरुका लागि के गरियो ! ती कुराहरु महत्वपूर्ण हुने रहेछ । हाम्रो समाज मरेपछि प्रशंसा गाउने गर्छ । मरेपछि सम्मान गर्ने गर्दछ । अनि मृत्यु भएको १३औ दिन सम्ममात्र सम्झना गर्ने गर्दछ । परिवारले आफ्नो मान्छे गुमाउनुको पीडा कति हुन्छ त्यो भोग्नेलाई थाहा हुन्छ तथापि हामीले भौतिक शरीर गुमाएपछि मात्र सम्झना हामीमाझ रहने गर्दछ । हिन्दु संस्कार छ १३औ दिनसम्म कोरा कपडा लगाएर चोखो निधो भएर मृतकको नाममा सम्झना गर्ने । दुख पीडामा रहँदा धेरै बोल्न नसकिने , सम्झना बारम्वार आईरहने साथीभाइ ,आफन्तहरुको साथले पनि जीवनमा हौसला प्रदान गर्ने । बाँच्नेले संघर्ष गर्नैपर्ने । खानै पर्ने । अनि ती दुखद घटना भुल्नै पर्ने । जति नै ठुलो विपत्ति भएपनि बाँच्नेले जीवनमा संघर्ष गर्नै पर्छ, मृत्युलाई भुलेर जीवनलाई अँगाल्नै पर्ने हुन्छ ।

जेठ २७ गते बिहिवार विहान ५ बजेको रहेछ मोवाईलमा घण्टी बज्यो , मोवाईलको घण्टीसंगै मेरो निन्द्रा पनि खुल्यो टेवलबाट मोवाईल तान्दै हेरे अन्जना दिदीले फोन गरेको हुनुहुँदो रहेछ फोन उठाएँ , पहिलो शव्द नै दिदीले भाइ दिपेन्द्र दाई बित्नु भयो भन्नुभयो । मेरो शरीरमा काँडा उम्रेएझंै भयो । मनमा डर लागेझंै भयो । मुटु ढक्क अडिएझैं लाग्यो । अनि के भन्नु के बोल्नुझैं भयो । राति एक बजे बितेको अरे हामीलाई ठुलो क्षति भयो भाइ भन्दै दिदी फोनमा नै मसंग रुन्चे स्वरमा बोल्न थाल्नु भयो । दिदी पनि दुखी हुनुहुन्थ्यो । मलाई फोन गरेर दुख बाँडेझै मलाई लाग्यो । सानैदेखि संगै खेलेको गाउँठाउँको दाजु । एउटा परिवारको मात्र हैन गाउँकै सबैको प्रिय दाजु हुनुहुन्थ्यो दिपेन्द्र दाजु । दिपेन्द्र दाजुसंग मेरो बच्चादेखि नैै देखाभेट थियो । विगत १०वर्षदेखि दिपेन्द्र दाजुसंग म नजिक थिएँ । सहकारीको कार्यक्रममा होस् या अन्य कुनै पनि कार्यक्रममा दाजुलाई म बोलाउने गर्थें । हरेक कार्यक्रममा दाजुको उपस्थितिले ममा ऊर्जा ल्याउँथ्यो । सकारात्मक सुझाव सल्लाह दाजुले दिईरहनु हुन्थ्यो । सामाजिक व्यक्ति दिपेन्द्र्र दाजु युवाहरुको मुटु हुनुहुन्थ्यो । बिर्ताबजार निवासी पुरानो खानदानी परिवारमा जन्मनु भएका दाजु गाउँटोल समाजमा सबैको प्रिय हुनहुन्थ्यो ।
चैत्र २६ गते बिहिवारको दिन थियो । करिव विहानको ८ बजेको थियो मेरो भाइ उमेश र म गरामनी गएर हर्कलाल मार्गको बाटो घर फर्कदै थियौं । दिपेन्द्र दाजुलाई उहाँको घरको बाहिर गेटमा उभिईरहेको देख्यांै । दाजुलाई देखेपछि गाडी दाजुको छेउमा लगेर रोक्यौं । ‘नमस्कार दाजु’ भन्यौ दुवै जनाले । ‘कहाँ पुगेर आएका भाइहरु विहानविहानै’ भनेर सोध्नु भयो । ‘दाजु हामी तपाईकै फ्याक्ट्री छेउमा पुगेर आएको दाजु ’भन्दै गफियौ । हिड भित्र,चिया खान भन्नुभयो । भाइ उमेश भने दाजुको घरमा गएको रहेनछ । दाजुले चिया खान हिड भनेको आग्रहलाई हामीले स्वीकार गर्यौ र गेटबाट भित्र छिर्यौ । एकछिन बाहिर टेवलमा घाम ताप्दै दाजुभाइ गफिदै बसेका थियौ भाउजुले चिया लिएर आउनु भयो । ब्लाक टि खाँदै हालको व्यवसायको बारेमा र अहिलेको राजनीतिको बारेमा चर्चा गदै हामीले चिया पियौं । आधी घण्टा जति बसेर हामी त्यहाँबाट घरतिर लाग्यौ । गाडीमा दाजुभाइ गफ गर्दै आयौ । ‘कति सकारात्मक सोचाई छ दाजुको है दाई’ भन्दै भाइले भन्यो । न धन सम्पत्तिको घमण्ड, न व्यवसायको घमण्ड । न आफ्नो क्षमताको घमण्ड कति नम्र । सानालाई माया गर्ने, ठुलालाई सम्मान गर्ने , सहयोगी भावना, मिजासिलो स्वभाव, समाज र राष्ट्रको लागि केही गर्नुपर्छ भन्ने सोच । राजनीतिमा पनि युवा आउनु पर्छ , युवा अघि बढनु पर्छ भन्ने सोचाई दाजुको मलाई असाध्यै राम्रो लाग्थ्यो ।

दिपेन भाइ तिमीले बिर्ताबजारमा शिखर बजार खोलेर बिर्ताबजारको विकासमा ठुलो योगदान छ भन्नुहुन्थ्यो ।हाम्रो घर बिर्ताबजार हामीले भन्दा तिम्रो योगदान छ भनेर मलाई सार्वजनिक कार्यक्रममा नै मेरो खुलेर प्रशंसा गर्नुहुन्थ्यो । दिपेन्द्र दाजुको स्वभाव राम्रो कार्यको साना, ठुलो जसले गरेपनि खुलेर प्रशंसा गर्नुहुन्थ्यो भने नराम्रो कामको डटेर विरोध गर्नुहुन्थ्यो । युवामा जोश भर्नु हुन्थ्यो । हौसला बन्नु हुन्थ्यो । साहसिलो कदममा भरोसा थप्नु हुन्थ्यो । युवाको कदममा, कदम मिलाउनु हुन्थ्यो ।

मेरो राजनीतिक आस्था पनि मिल्थ्यो त्यसैले पनि मैले मेरो आदर्श व्यक्ति दिपेन्द्र दाजु लाग्दथ्यो । त्यस दिन पनि मेरो चिया खाएर बाहिर निस्किदा गेटमा उभिएर पनि राजनैतिक गफ भएको थियो । भाइ राजनैतिक सोच परिवर्तन गर्नुपर्छ । विरोधमा उत्रिएर भएपनि क्षमताको राजनीतिलाई स्थापित गर्नु पर्छ । पुरातन सोचलाई परिवर्तन गर्नु पर्छ भन्ने गर्नुहुन्थ्यो ।दिपेन्द्र दाजु सबैको प्रिय हुनुहुन्छ भनिरहँदा यस समाजले पनि दाजुको स्मृतिमा केही दिन सक्नुपर्छ । मुखले भनेर हैन व्यवहारमा गरेर देखाउनु पर्छ अनिमात्र दाजुप्रति सच्चा श्रद्धाञ्जली हुनेछ ।
इन्द्रजीले दिपेनजी तपाई पनि दिपेन्द्र दाजुसंग नजिक हुनुहुन्थ्यो तपाईले पनि केही लेखिदिनु भन्नुभयो । दाजुको पुण्य तिथि पूरा भएको छ । त्यो अन्तिम भेटको बारेमा लेखें । हामी तीनजनाले संगै बसेर खाएको व्लाक टि नै अन्तिम भएको छ । दाजु तपाईले प्रशंसा गरेका हरेक भनाई मेरो मानसपटलमा गुन्जिरहेको छ । तपाईको आज हामीमाझ भौतिक शरीर छैन तर, तपाईले देखाएको बाटो, दिएको शिक्षा अनि सुझाव सल्लाह नै मेरो मार्ग रहने छ । हजुरको बैकुण्ठमा बास होस् , चिर शान्तिको कामना गर्दछु साथै परिवारजनमा समवेदना प्रकट गर्दछु ।

प्रतिक्रिया

कृपया प्रतिक्रिया लेख्नुहोस्!
कृपया आफ्नो नाम लेख्नुहोस्