एउटा किसानको लागि यो असार महिना मानो रोपेर मुरी फलाउने महिना । सरकारलाई ट्याक्स उठाउने महिना । बैंक वित्तीय संस्थालाई वर्षभरिमा गरेको कामले नाफा–नोक्सान निकाल्ने महिना । व्यवसायीलाई पनि वर्षभरि गरेको व्यवसायलाई अर्कौ आर्थिक वर्षमा जानुभन्दा पहिला बाँकी तिर्नु पर्ने चिन्ता, बाँकी उठाउनु पर्ने चिन्ता,अर्थात क्लोजिङको महिना । अलग–अलग व्यक्तिबाट अलग–अलग नजरले हेरिने महिना असार ।
तर हामी अहिले कोरोनाको मारमा छौ । राज्यले यस्तो महामारी भएपनि कर तिर्न आग्रह गरिसकेको छ जसले व्यवसायीलाई चिन्तित बनाएको छ । किसानलाई पानी पर्छ कि पर्दैन ! बीउ त हानियो रोपाई समयमा गर्न पाईन्छ कि पाईदैन भन्ने चिन्ता छ भने बैक वित्तीय संस्थालाई ऋणीले असार मसान्तसम्म ऋण तिर्छन् कि तिर्दैनन् ,व्याज बुझाउँछन कि बुझाउँदैनन् संस्थाले नाफा राम्रो कमाउँछ कि कमाउँदैन भन्ने चिन्ता छ । बैकको ऋण व्याज कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ता ऋणीलाई छ । अनि , व्यवसायीलाई कर कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ता छ , घरभाडा कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ता छ , बैकको व्याज कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ता छ । सबैलाई आफ्नो आफ्नो चिन्ता छ तथापि सबैले आफ्नो लक्ष्य पुरा गर्नै छ त्यो पनि यो असार महिनाभित्रमा । नेपालको आर्थिक वर्षको अन्तिम महिना असार महिना त्यसैले पनि यो महिना विशेष महिना रहने गरेको छ ।
राष्ट्र बैकले ऋण तागेता नगर्नु पर्ने परिपत्र जारी गरिसकेको भएतापनि बैक वित्तीय संस्थालाई ऋण असुली नगरे, व्याज असुली नगरे संस्थाको कार्य मुल्याङ्कनमा पछि नराम्रो असर पर्ने प्रष्ट छ ।सरकारले बैक वित्तीय संस्थालाई चाहिँ ऋणीलाई तागेता नगर्नु भनेता पनि त्यहीँ सरकारले सरकारलाई तिर्नु पर्ने करको रकम चाहिँ समयमा तिर्न अनुरोध गर्दा आमव्यवसायी चिन्तित र दुखित हुनु स्वाभाविक भएको छ ।व्यापार व्यवसाय पूर्ण संचालनमा छैन । लगानी जोखिममा रहेको छ । कमाउनु त परै जाओस् बैकको व्याज न तिरेर आफू बसेको घरै लिलाम हुनसक्ने अवस्था भएको छ भन्ने व्यवसायी पनि छन् । विगत बर्षदेखि कोभिड १९ ले कयौको ज्यान लगिसक्यो भने कतिलाई आर्थिक भारले आत्महत्या गर्ने अवस्था बनाईसक्यो त कतिलाई सडकमा पुर्याइसक्यो ।
त कतिलाई, यो कोरोना अवसर भएर आएको होला । व्यापार नसोचेको भएको होला ! सामान बनाएर सप्लाई गर्न भ्याइ नभ्याइ होला ! ब्यवसायको क्षेत्र धेरै रहेको हुँदा केही क्षेत्रमा यो कोरोनाले राम्रो अवसर दिलाएको होला ! केही क्षेत्रलाई डुवाएको होला ! हामी स्थानीय क्षेत्रमा हेर्दा पनि आँकलन गर्न सक्छौ यो अवस्थामा कसले कमायो कसले गुमायो । कसैले जीवनमात्र गुमाएनन् धन सम्पत्ति पनि गुमाए । परिवार गुमाए । आफन्त गुमाए तर पनि कोरानासंग जुध्दै यो असार महिनाको काममा लागेका होलान् ।
हैन यो कोरोनालाई पनि असार महिनै चाहिने । पोहोर साल पनि असार महिना यस्तै अवस्था थियो यसपालि पनि असारको चपेटा यस्तै रह्यो । सबैलाई यो महिनाको चपेटाले नछोड्ने रहेछ । यो असार महिना कटाए त बाँचिन्छ कि भन्ने हुन सक्छ भन्ने व्यवसायी पनि छन् । शहरमा कोरोनाको लकडाउनको चपेटा छ । गाउँमा असारे कामको चपेटा छ । बीउ काड्ने जन नपाएको चपेटा छ । आली लगाउने मानिसको चपेटा छ । खेत जोत्ने हलगोरु नपाउँदाको चपेटा छ । समयमा पानी पर्छ कि पदैन भन्ने चपेटा किसानलाई छ ।
एक जना साथीले ठट्यौली पारामा भन्नुभयो दिपेनजी विरामी भएर अस्पताल पुगियो भने अस्पतालले एकजनालाई मात्र बचाउन सक्छ । कि धन बचाउँछ कि जन बचाउने रहेछ । धनजन बचाउन चाहिँ गाह्रै रहेछ । एउटालाई चाहिँ गुमाउनु नै पर्ने रहेछ ।आजभोलिको अस्पतालको विलले गर्दा यो सोच्न बनायो ।
हामी नेपाली कृषकका सन्तान, कृषि हाम्रो पेशा भनेर म गर्व साथ भन्दछौ । जव ममा चेतना आयो त्यति बेलादेखि मलाई याद छ कि हाम्रो परिवार कृषक थियो । यो असार महिनामा घरमा भएका सबैलाई खेतमा काम गर्न भ्याई नभ्याई हुने गर्दथ्यो । असारमा धान रोप्न जेठदेखिको खेत जोताई हुने गर्दथ्यो । गाउँमा रोपाइँ पालो गरि–गरि हुने गर्दथ्यो । एउटाकोे घरको रोपाइँमा पर्म लगाउने चलन थियो कति विघा जमिनमा रोपाइँ हो त्यसैअनुरुप हलो जोत्ने मानिस आली लगाउने , बाउसे गर्ने ,रोपाहार । रोपाइँको दिन पर्वझैं हुने गर्दथ्यो । चाम्रे भात र गुन्द्रुकको अचार त्यो बेलाको खाजा प्रचलित थियो । कति रमाईलो साथमा खेतमा सके नसके पनि काम गरिन्थ्यो । बीउ बोकेर आली–आलीमा राखिन्थ्यो । रहरले काम गरिन्थ्यो ।पानी पर्ने महिना भएको हुँदा कति पानीमा भिजिन्थ्यो,त कति हिलोमा खेलिन्थ्यो । न रोगको डर थियो न भोकको नै चिन्ता । त्यो बालापनको असार महिना र अहिलेको असार महिनामा के फरक होला । समय उही छ , बार उही छ, महिना उही छ बस फरक छ त केवल अवस्था । हिलाम्मे खेतमा असारे गीत गाउँदै रापाइँ गर्दा मनमा उल्लास छाउँथ्यो । जोश जाँगरका साथ खेतमा काम गर्ने महिना असार धेरैलाई सम्झना पनि होला । किनकी हामी धेरै यहि संस्कारबाट आएका हौं ।यस्तै कर्म गर्दै आज हामीले शिक्षा दिक्षा लिएका छौ । असारमा गरेको कामले नै बर्षभरि खान पुग्थ्यो । पढाइको खर्च आउँथ्यो । दशैको नयाँ कपडा फेरिन्थ्यो ।त्यसैले पनि असार महिना विशेष महिना थियो ।
अहिले कृषि छाडेर जहाँ भएपनि हामीमध्ये धेरैको मानसपटलमा वालापन वा युवा अवस्थाका मीठा सम्झनाहरु नबिर्सने गरिरहेका छन् । तर, समय परिवर्तन भएको छ । त्यो रौनक ,आनन्द र महिमा कम हुँदैैं गएको छ । खेतीसंग गाँसिएको जनसंख्या घट्दो छ । धानको महत्व र भातलाई प्रतिष्ठा मान्ने प्रचलन पनि हट्दै गएको छ । गरिमा घटे पनि संस्कार मान्ने प्रचलन बढ्दो छ असार १५ दहिचिउरा खाने दिन सायदै धेरैलाई थाहा होला ।
