बिर्तामोड,पुष १ । असल मान्छे छिट्टै भगवानको प्यारो हुन्छन् भन्ने नेपाली मान्यता छ । नेपाली समाजमा आँखाको नानी बनेर बसेकाहरुलाई भगवानले छिट्टै स्वर्गको बाटोतिर डोर्याउँछन् । जसका ज्वलन्त उदाहरण बनेका छन् शिक्षासेवी हरिकुमार प्रसाई ।
राम्रा मान्छे भगवानका प्यारा हुन्छन् भन्ने उदाहरणलाई कोट्याउने हो भने नेपाली इतिहासका लक्ष्मीप्रसाद देबकोटा , मोतिराम भट्ट , देव शम्सेर , राजा बीरेन्द्रजस्ता कैयौ पात्र भेटिन्छन् । जसलाई नेपाली समाजले आँखाको नानी बनाएर सजाउँदा सजाउँदै मृत्युवरण गरेका छन् । उनीहरूको जीवन आधा बाटोमै टुङ्गेका इतिहास हामीले पढेका छौ तथापि नेपाली समाजलाई उनीहरूको खाँचो थियो । त्यस्तै खाँचोमा पर्छन् बिर्तामोडलाई शैक्षिक हब बनाउने हरिकुमार प्रसाई ।
बिर्तामोड अहिले शैक्षिक हबको रुपमा विकसित हुँदै गएको छ । यहाँ शैक्षिक हबको रुपमा विकास हुने सम्भावना प्रशस्त देखिएको छ । खासगरी साइन्स, म्यानेजमेण्ट, होटल म्यानेजमेण्ट ,इन्जिनियरिङ संकायमा पढ्न विद्यार्थीको लर्को लाग्ने गरेको छ ।
सामुदायिकसंगै निजी स्रोतमा सञ्चालित विद्यालयहरुले पनि गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गरेर थप हबको रुपमा विकास गर्न टेवा पुर्याएका छन् । बिर्तामोडलाई शैक्षिक हबको रुपमा विकास गर्ने धरोहर हुन् शिक्षासेवी प्रसाई । जब बिर्तामोडमा एउटा मात्र सामुदायिक विद्यालय महेन्द्र रत्न मावि थियो । आफ्ना छोराछोरीलाई पढाउनु पर्छ भन्ने चेतनाको विकास भइसकेको थिएन ।त्यो समयमा शिक्षालयको जग बसाल्ने र शिक्षाको ज्योति छर्ने काम प्रसाईलगायतले गरेका हुन् । सगरमाथा मावि , त्यसपछि दिपज्योति स्कूल र त्यसपछि न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी खोलेर प्रसाईले नै शैक्षिक हबको शुरुवात गरेका हुन् । अहिले बिर्तामोडमा एकसे एक विद्यालयहरु संचालनमा छन् । तिनै धरोहरलाई बिर्तामोडले गुमाएको छ । प्रसाईको गत मंसिर १८ गते अमेरिकामा निधन भएको हो । १३ औं दिनको पुण्यतिथिमा उनीप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै शोकाकुल परिवारजनप्रति हार्दिक समवेदना व्यक्त गर्दछौं ।
एक अनुकरणीय व्यक्तित्वः हरिसर-देवेन्द्र हुमागाई
वि. स. २०५५ सालमा उच्च शिक्षा, स्नातक तह पूरा गरिसकेपछि आफ्नो भविष्य निर्माणका लागि बिर्तामोडमा आइपुगेको केही समयपश्चात् हरिसरसँग मेरो सम्पर्क भयो । हरिसर त्यसबखत झापा जिल्लाकै एउटा राम्रो विद्यालयमध्ये नाम कहलिएको विद्यालय दिपज्योति अंग्रेजी माध्यमिक विद्यालयको प्रिन्सिपल हुनुहुन्थ्यो र हरिसरले मलाई दिपज्योति मा वि मा अध्यापन गर्न अनुरोध गर्नुभयो । यसपछि हरिसरसँग मेरो सामीप्य सुरु भयो। त्यसपछाडि हरिसर मेरो अभिभावकको रूपमा आजीवन रहनुभयो । जीवनका अन्तिम घडीमा, असाध्यै नराम्रो रोगसँग संघर्ष गरिरहेको बेलासम्म हरिसरको अभिभावकत्व मलाई प्राप्त भइरह्यो । वास्तवमा भन्ने हो भने हरिसरको अभिभावकत्वले मैले आफ्ना जीवनका थुप्रै अवसरहरुमा अगाडि बढ्ने मौका पाएँ । मेरो आफ्नै परिवारको अभिभावकले झैं मलाई हरिसरले हरेक पाइलाहरुमा अगाडि बढ्न सहयोग गर्ने र बाटो देखाउने गर्नु हुन्थ्यो । आज फर्केर यसो पछाडि हेर्दा लाग्छ, हरिसरबाट मैले धेरै सिकेँ, जानेँ र आफ्ना जीवनका धेरै ठाउँहरुमा लागू पनि गरेँ । हरिसरका केही अत्यन्त अनुकरणीय स्वभाव जसले मलगायत हाम्रो सम्पूर्ण टिमलाई अगाडि बढ्न र नेतृत्व प्रदान गर्नका साथै संस्थालाई अगाडि बढाउन ठूलो प्रेरणा दियो । हरिसरको सामीप्यको क्रममा मैले धेरै कुराहरू अनुभव गर्ने मौका पाएको छु । दैनिक थुप्रै घटनाहरु कसरी व्यवस्थापन तथा आइपर्ने समस्याहरू कसरी समाधान गर्ने भन्ने कुरा नजिकबाट हरिसरबाट सिक्ने देख्ने मौका पाएको छु । धेरै सानातिना घटनाहरूको त यहाँ उल्लेख गर्न सकिदैन तर हरिसरका केही अनुकरणीय व्यवहार जसप्रति म नतमस्तक छु, छोटकरीमा उल्लेख गर्न चाहन्छु ।दिपज्योति अंग्रेजी मा. वि.मा काम गर्दा हरिसरले मलाई उच्च शिक्षा स्नातकोत्तर अध्ययन गर्न प्रेरणा मात्र दिनुभएन, पठाउनु नै भयो । त्यसबेला नै हरिसरलाई समयको आवश्यकताको बारेमा पूर्ण ज्ञान थियो । सबै विद्यालयहरूमा देशको शैक्षिक नीतिअनुसार उच्च मावि विद्यालय (१०+२) कक्षा सञ्चालन अनिवार्य हुने र सोका लागि स्नातकोत्तर अनिवार्य हुने थाहा थियो । हरिसर शैक्षिक गुणस्तरप्रति अति सचेत हुनुहुन्थ्यो । कम शैक्षिकस्तरले तथा भिन्न विषयको व्यक्तिले भिन्न विषय अध्यापन गराउने कुरामा हरिसरको स्पष्ट विचार थियो – ‘यसो गर्नु हुँदैन, शैक्षिक गुणस्तरमा नकारात्मक असर पर्छ ।’
मेरो बुझाइमा, हरिसर एक दृढ इच्छाशक्ति भएको व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो । तर उहाँका उच्च विचार व्यावहारिक र सम्पन्न हुनसक्ने थिए । शिक्षा क्षेत्रमा केही गरौं, राष्ट्रमा व्यावहारिक प्रकारको प्राविधिक र गुणस्तरीय शिक्षा आजको टड्कारो आवश्यकता हो भन्ने उहाँको स्पष्ट विचार थियो र सोका लागि दत्तचित्त भएर लागिरहनु हुन्थ्यो। हरिसरमा उच्च विचारमात्र थिएन, त्यसलाई पुरा गर्ने दृढ इच्छाशक्ति पनि थियो । हरेक आवश्यक विषयमा उहाँका विचार दृढ हुन्थे ।
म स्नाकोत्तर सकेर फर्किएपछि हरिसरले न्यूटन्स् एजुकेसन एकेडेमी सुरु गरिसक्नु भएको थियो र मलाई सो विद्यालयमा नै बोलाउनु भयो । मैले न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीमा काम गर्न सुरु गरेँ । हरिसरले सम्भवतः भविष्यको एउटा आवश्यकता हेरिसक्नु भएको थियो । प्रायः मलाई सबै बैठक तथा भेटघाटहरुमा सँगै लैजानुहुन्थ्यो, जसबाट मैले धेरै व्यक्तित्वहरुसँग नजिक र परिचित हुने मौका मिल्यो ।
हरिसर त्यसबेला शिक्षा क्षेत्रका विभिन्न क्षेत्रीय तथा राष्ट्रिय संघसंस्थाका विभिन्न नेतृत्वदायी भूमिकामा रहनु भएको थियो । नेतृत्वमा रहँदा होस् वा विद्यालय प्रशासनमा, उहाँले गर्नु भएको सफल नेतृत्वबाट म धेरै प्रभावित भएको छु । सरको परिपक्व प्रशासनिक सुझबुझ तथा समस्या व्यवस्थापन गर्नसक्ने क्षमता साँच्चै बेजोड थियो । आजपर्यन्त मलाई यसले ठूलो सहयोग गरेको छ । सरबाट मैले धेरै कुरा सिकेको छु ।
हरिसरमा एउटा भोक थियो, शिक्षा क्षेत्रमा केही गर्ने भोक, जसले गर्दा हरिसर शिक्षा क्षेत्रबाट कहिले पनि अलग्गिनु भएन । कहिल्यै थाकेको महसुस गर्नुभएन र तमाम शिक्षक तथा कर्मचारीहरुलाई अगाडि बढिरहन प्रेरित गरिरहनु भयो । आफूसँगै विभिन्न संस्थामा काम गर्ने साथीहरु, राजनैतिक तहका उच्चस्तरमा पुग्दा पनि आफूले भने शैक्षिक क्षेत्रको उत्थान र विकासका लागि शैक्षिक क्षेत्र छोड्नु भएन र जीवनको अन्तिम घडीमा मलाई भन्ने गर्नुहुन्थ्यो, ‘सर मैले जति गरेँ, जीवनको सम्पूर्ण लगानी शिक्षा क्षेत्रमा गरेको छु, यसबाट दक्ष जनशक्ति उत्पादन होस् र उक्त जनशक्तिले राष्ट्रलाई अग्रगामी दिशातर्फ बढाइरहोस् ।’ त्यसकारण म कहिलेकाहि भावुक हुन्छु र सरको सपनालाई कसरी पूरा गर्न सकिन्छ भन्ने विषयमा अहोरात्र चिन्तन गरिरहन्छु । सरको उक्त सपनालाई पूरा गर्न हामी सबै शिक्षक विद्यार्थी, अभिभावक, कर्मचारी, शिक्षासेवी, एकजुट भएर शिक्षाको विकासमा समर्पित रहौं, यसैबाट हरिसरप्रति सच्चा सम्मान हुनेछ ।
हरिसरप्रति हार्दिक श्रद्धासुमन ! ( प्रिन्सिपल)
आदरणीय हरिसरप्रति श्रद्धा शव्द –गुरुभक्त न्यौपाने
शिक्षाको उज्यालो प्रकाश छर्न अहोरात्र समर्पित चम्किलो दियो निभेको आज १३ औं दिन भइसक्यो । उहाँका अनुयायीहरू हामीले हाम्रो कुशल नेतृत्वको दुःखद् अन्त्यमा छट्पटाइरहेको यस अँध्यारो घडीमा हाम्रा गलाहरू अवरुद्ध छन् , हाम्रा शब्दहरू निरर्थक छन् । यसो भएर पनि स्वः हरिकुमार प्रसाई सरको आत्माले शान्ति पाओस् ,उहाँको बैकुण्ठवास होस् भन्ने श्री पशुपतिनाथसंग प्रार्थना गर्दै उहाँप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै उहाँका संस्मरणमा केही शब्दाच्या व्यक्त गर्न चाहन्छु । झापा जिल्लाको मुटुमा अवस्थित बिर्तामोड नगरभित्र एउटा होइन ,दुई-दुई वटा अभिभावकको मन जित्न सक्ने गुणस्तरीय निजी विद्यालयहरू स्थापना गरी आफ्नो रोजाई अनुसार शिक्षा आर्जन गर्ने सुगम अवसर पूर्वी नेपालका बालबालिकाहरुलाई प्रदान गर्ने पवित्र उद्देश्य राख्दै हरेक पक्ष र दृष्टिकोणवाट चुनौतीपूर्ण बन्दै गएको निजी क्षेत्रलाई दृढ साहसका साथ सामना गर्दै शिक्षा सेवामा समर्पित हुने भावनालाई उजागर गर्दै सबैका मनमनमा रहन सफल प्रतिष्ठित शैक्षिक प्रतिष्ठानहरू न्यूटन्स् एजुकेशन एकाडेमी र एभरेष्ट स्मार्ट एकेडेमी ( एक कदम अगाडि रहेको) लाई लिएर उदाहरण रहनु भएका आदरणीय हरिकुमार प्रसाईज्यू हामीबीच अब हुनुहुन्न भन्नुपर्दा असहज भइरहेछ । आफ्नो श्रीसम्पत्ति सबै स्रोत शिक्षामा लगानी गर्दै र थप पार्टनरका रूपमा बैंक तथा वित्तीय संस्थानहरुलाई साथमा लिएर वर्तमानमा गुणस्तरीय शिक्षालाई स्थानीय तहमा व्यक्तिगत स्तरबाट पनि वितरण गर्न सकिन्छ भन्ने अठोट लिएर नै २०६० सालमा न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी र देश विदेशका अनुभवलाई विशिष्टीकृत गर्दै स्मार्ट स्कूलको अवधारणा अनुसार १४ वर्षपछि २०७४ सालमा एभरेष्ट स्मार्ट एकेडेमी हाम्रो समाजलाई उपहारका रूपमा छोडी दिएर हरिसर स्वर्गको बाटोमा जानु भयो।
उहाँका यी दुई सन्तानरूपी शैक्षिक प्रतिष्ठानहरूले हरिसरलाई युगौयुग, अमर बनाउने छन्, दैनिक प्रातःकालमा बन्दना गरिरहने छन् , हरिसरलाई विर्सने छैनन् भन्ने आम जनविश्वासभा मेरो मतेक्य छ, समर्थन रहेको छ । हरिसर अमर रहून् हाम्रो हार्दिक प्रार्थना यही छ । वि.सं. २०४२ सालमा जतिबेला हरिसर, राम सिटौला सर (हाल बाल कल्याण मा.वि. चारपाने ), शेखर दाहाल सर (हाल काठमाण्डौ) समेतको सानो समूहले साविक अनारमनी-३ हालको न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी रहेको स्थाननजिकै १०० मि. पश्चिममा सगरमाथा आवासीय मा. वि. को निजी स्रोतबाट स्थापना गर्नु भयो, त्यतिबेला मेरो पनि हरिसरसंग साक्षात्कार हुने मौका मिलेको हो । हरिसर, रामसरहरुको नाम सुनेको थिएँ उहाँहरू आदर्श मा. वि. घैलाडुवामा शिक्षण गर्नुहुन्थ्यो। हरिसर कृषि तथा विज्ञान शिक्षक हुनुहुन्थ्यो र तत्कालीन शिक्षक आन्दोलनमा नेपाल राष्ट्रिय शिक्षक संगठन तथा नेपाल शिक्षक संघको नेतृत्वमा रहँदै शिक्षकहरूको सेवाको हकहितमा लाग्नु भएको कुरा मैले सुनेको थिएँ। कुशल शिक्षक नेताका रूपमा परिचित भएका हरिसर जब सरकारी विद्यालयवाट निजी क्षेत्रमा आउनु भयो, तब निजी विद्यालयहरुको संगठन प्याब्सनको नेतृत्व सम्हाल्न पुग्नुभयो । शैक्षिक अभियन्ता बनेर विद्यालय खोल्ने र साथसाथै कुशल संगठक र नेतृत्व बन्दै आएको सकृयताको चिनारी दिइरहेका हरिसरले सगरमाथा स्कूल अन्य साथीहरुलाई छोडेर आफू अलिक ठूलो टिम बनाई फराकिलो जमिनमा साविक शनिश्चरेको कप्तानबारीमा दिपज्योति विद्या मन्दिरको स्थापना गर्न पुग्नु भयो। त्यस विद्यालयको संस्थापक प्रिन्सिपल रहेर सो प्रतिष्ठानलाई जिल्लाकै अब्बल विद्यालय बनाउँदै अन्य निजी तथा आवासीय विद्यालयहरुको हकहित र सुरक्षाको लागि प्याब्सनको नेतृत्वमा समेत लाग्नु भयो । हामी सबै उहाँका पछिपछि साथमा थियौं । हामी धेरै मान्छेहरू २०५० को दशकमा आइपुग्दा गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्ने अवसरको खोजी गर्दै निजी शैक्षिक क्षेत्रमा आकर्षित भइरहेकाले २०५३ देखि आफू पनि सरकारी विद्यालयमा राजिनामा दिएर निजी विद्यालय स्थापना गर्दै यसै क्षेत्रमा सेवारत रहेकोले हाम्रो सहयात्रा प्याव्सनकै हाराहारीमा अघि बढ्योे, बढिरह्यो ।
तीन कार्यकालसम्म हरिसर प्याव्सन झापाको अध्यक्ष रहिरहँदा पछिल्लो कार्यकालमा हरिसर अध्यक्ष र म आफू सचिवको भूमिकामा ३ वर्ष एउटै समितिमा रहेर काम गर्ने अवसर पनि मिलेको हो । २०६२-२०६५ को उक्त कार्य अवधि निकै पेचिलो थियो । राज्यमा विद्रोह उम्लिरहेको थियो, राजनैतिक संक्रमणले शिक्षा क्षेत्रमात्र होईन हरेक जनजीवन आक्रान्त थियो । देशमा निजी विद्यालयहरू अब सदाका लागि बन्द हुनुपर्छ भने विगुल फुक्दै एउटा शक्ति लागिपरेको थियो । जताततै त्रासमय वातावरण थियो। हाम्रा स्कूलहरू बन्द पनि भए । यतिमा कसैको टाउकाको मोल तोक्ने अवस्था पनि आयो । सोही समयको सोही दिन हरिसरकै नेतृत्वमा प्याब्सनबाट म र सामुदायिक विद्यालयहरूको तर्फबाट मित्र हरिचरण बानियाँ सर (धाइजन) गरी ३ जनालाई विद्रोही पक्षले एक अज्ञात तथा गोप्य स्थानमा यिनै विद्यालयहरूको भविष्यका बारेमा के गर्ने भन्ने वार्तामा बोलाएको थियो । सो वार्ता अत्यन्त सुझवुझका साथ लामो प्रयत्नपछि सफल भएको थियो । भोलिपल्टबाट विद्यालय खुलाउन सफल भएको क्षण मलाई झलझली छ । क्रान्तिकारी विद्यार्र्थी संगठनको केन्द्रीय नेतृत्वसँगको वार्ता थियो त्यो । हरिसरको ब्यक्तित्व र तर्कशक्तिले हामी त्यस दिनको वार्तामा सफल भएका थियौ । हरिसरलाई सलाम छ ।
२०६५ मा न्यूटन्स् स्कूलको छिमेकी विद्यालयकै रूपमा कञ्चनजङ्गा अंग्रेजी मा.वि. को स्थापना गरी म आफू पनि नजिकको सहयात्री भएर आएपछि थप हरेक सुखदुखमा सहभागी भयौं। हरिसर प्याब्सन नेपालको केन्द्रीय उपाध्यक्ष बन्नुभयो। आफ्नो ओजपूर्ण प्रभाव केन्द्रीय तहमा दिनुभयो । मेची महाकालीका विद्यालयहरूको संरक्षण र सुरक्षामा योगदान गर्नुभयो । पछिल्लो कार्यकालमा केन्द्रीय सल्लाहकार रही प्याब्सन नेपालको संस्थागत विकासमा नीति निर्माणमा महत्वपूर्ण सल्लाह प्रदान गर्नुभयो । झापादेखि पूर्वका इलाम, पाँचथर, ताप्लेजुङ, तेह्रथुम, भोजपुर, धनकुटालगायतका जिल्लामा प्याब्सनको संगठन विस्तारमा जुट्नु भयो । शैक्षिक अभियन्ताहरुलाई गोलबन्द गर्दै शिक्षाको उज्यालो घाम सर्वत्र पुर्याउन एक अर्काको पारस्परिक अनुभव, ज्ञान र सीपकोे आदान प्रदान गर्दै शैक्षिक प्रतिष्ठानहरूलाई सशक्त बनाउन यस कार्यले महत्वपूर्ण कोशेढुङ्गा सावित गरेको थियो ।
यस्तै बेरोकटोक आफ्नो साहसिक, शैक्षिक यात्रामा हिँडिरहेको अवस्थामा २०७२ सालमा विनाशकारी भुकम्प आयो । दिनहुँ जसो पराकम्पन हुँदा हरिसरको चौथो तलाको बसाइलाई भुइँतलामा सार्नुभयो । अचानक पेटको समस्या महसुस गरी स्थानीय वरिष्ठ चिकित्सक डा. दिपेन्द्रप्रकाश ओलीसँग सम्पर्क र जाँच गर्दा तत्काल थप उपचार गर्नुपर्ने भन्ने डाक्टरको सुझाव अनुसार हरिसर देश विदेशको सफल उपचारको खोजीमा जुट्नुभयो ।
पेटको आन्द्राको क्यान्सरसँग २०७२ वैशाखदेखि २०७९ मंसिर १८ गतेसम्म ७ वर्ष र ८ महिना कठिन संघर्षमा होमिनुभयो । हरिसरको अन्य सतर्कता र सावधानी धर्मा गुरुआमा (उहाँकी धर्मपत्नी) र छोरीहरूको उत्कृष्ट सेवा, हेरचाहको परिणामस्वरुप राम्रो चिकित्सकीय सेवा प्राप्त गरी यस संघर्षको अवधिलाई लम्ब्याउन सफल हुनुभएको थियो । यस प्रकारको सेवा हुँदैन थियो भने अनि आजभन्दा ४/५ वर्ष अघि नै हामीले उहाँलाई गुमाउनु पर्ने हुनसक्थ्यो जस्तो लाग्छ ।
यहि २०७९ मंसिर १८ गतेका दिन ७१ वर्षमा उपचारकै क्रममा अमेरिकामा परिवारका सम्पूर्ण सदस्यहरूको काखमा हरिसरको प्राण उड्यो भन्ने खवरले परिवार मात्र होइन, विद्यालयका शिक्षक कर्मचारी, अभिभावक, विद्यार्थी, हामी सबै सहयात्रीहरु, शुभेच्छुकहरु, बन्धुबान्धव सबैमा कालो बादलले ढाक्यो । हामी सबै स्तब्ध भयौँ । सबैले सहनुको विकल्प केही नरहेपछि विधिको विधानलाई ग्रहण गर्दै हरिसरलाई भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली व्यक्त गर्दै उहाँले देखाएका मार्गहरूमा हिँड्दै उहाँका अधुरा सपनाहरुलाई डोेर्याउने प्रण हरेक तह र तप्काबाट गरिरहेका छौं ।
हरिसरको पार्थिव शरीर आफ्नो जन्मभूमि र कर्मभूमिका ल्याउन असम्भव भएपनि उहाँको भावना, योगदान, सेवा र समर्पणको उच्च सम्मान गर्दै उहाँका बन्धुवान्धव (प्रसाई परिवार), विद्यालय परिवार, प्याब्सन, अभिभावक, विद्यार्थी, शुभेच्छुक, इष्टमित्र सबैले उच्च सम्मानका साथ कदर गरेका छौं । हरिसरको अमरत्वको कामना र प्रार्थना हार्दिकताका साथ गरेका छौं । हरिसरको परिश्रम, सेवा र समर्पण शिक्षा विकासका लागि अनुकरणीय र उदाहरणीय छ, जो हाम्रोसामु छ । बिरामी भएर आराम गर्दा होस् वा अस्पतालको शैय्यामा रँहदा होस् उहाँका विचारहरु सदासर्वदा उच्च मनोवलका साथ सबैका लागि प्रेरणाको स्रोत बन्दथे । विद्यालयहरुले संस्थागत बन्दै सामाजिक उत्तरदायित्व बहन गर्ने, स्वस्थ प्रतिस्पर्धा गर्ने, विद्यार्थीमैत्री बन्ने र शिक्षाको गुणस्तरमा विशेष ध्यान दिने कुरामा सांगठनिक एकताका साथ अगाडि बढ्नु पर्छ भन्ने महत्वपूर्ण विचार, ज्ञान हामी सबैलाई बाँड्नु हुन्थ्यो ।
विषम प्रतिकूल परिस्थितिमा पनि धैर्यतालाई उच्च राख्ने क्षमता हरिसरसँग थियो । अब यी सम्पूणर् कुराहरु हाम्रा सम्पत्तिका रूपमा रहेका छन् । बिर्तामोडका दुई अब्बल शैक्षिक प्रतिष्ठानहरु, आदरणीय धर्मा गुरुआमा, छोरा आशिष, बुहारी मन्जु, छोरीहरु प्रविना, स्मिता, निरजा, बन्धुबान्धव, प्याब्सनका सहयात्रीहरू, अभिभावक, विद्यार्थी र आम शुभेच्छुकहरूले हरिसरलाई जति खोजेपनि उहाँको भौतिक शरीर प्राप्त नहुने ठाउँको यात्रामा जानु भयो । उहाँको यात्रा अनन्त छ । यस अनन्त यात्रामा सरको आत्मालाई कुनै विघ्नवाधा नपरोस्, शान्ति मिलोस् भन्ने प्रार्थना गर्दै अन्तमा तपाईप्रति उच्च सम्मानका साथ पुनः भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्न चाहन्छु । यस समाजले हरिसरका सम्पूर्ण राम्रो कामको अनुशरण गरी मार्गदर्शक सिद्धान्तका रूपमा लिंदै उच्च समान गर्नेछ । सिंगो परिवारमा हार्दिक समवेदना व्यक्त गर्दै यिनै शब्दश्रद्धाका साथ हरिसरलाई अलविदा ।(पूर्व केन्द्रीय सदस्य प्याब्सन , प्राचार्य / संस्थापक कञ्चनजङ्घा मा वि, कन्चनजङ्घा नमुना कलेज, विर्तामोड-४ )
हरिकुमार प्रसाईःएक आदर्श व्यक्तित्व–मिनु शिवाकोटी
‘न त शुरू गर्ने शब्द चयन गर्न सकेँ
न त अन्त्य कसरी गर्ने भनी मनन नै गर्न सकेँ
शब्दहरूको मूल फुटाउँदा नि अपुग नै रहने भो
पक्कै पनि स्वर्गमा विराजमान गराउने प्रभुलाई पनि
तिब्र चाहना भो’ स्मृतिमा हरि सर
२००८ साल मंसिर ४ गतेका दिन स्व. हजुरबुवा देवीप्रसाद प्रसाई र स्व. हजुरआमा लक्षीमा देवी प्रसाईको घरमा एउटा खुशीको दियो चम्किन पुग्यो रे । जब क्रमश पाँच छोरीहरूको पछिको लामो अन्तरालमा हाङपाङस्थित बरबोटे शिवालय भन्ने ठाउँको ठूलो घर भनेर चिनिने माटो र ढुङ्गाबाट बनेको ३ तले घरमा एउटा छोराको यस घरातलमा जन्म हुन पुग्यो रे । घरमा खुशीको सीमा रहेन रे, दुई दाजुहरू, छ जना दिदीहरूको मन फुरुङ्ग हुन पुग्यो रे प्यारो भाइको आगमनमा ।
प्रसङ्ग हो श्रद्धेय शिक्षाविद् हरिकुमार प्रसाईको, जो भौतिक रूपमा अब हामीबीच हुनुहुन्न । भौतिक शरीर छैन, उहाँको संसार बिर्तामोडस्थित जात्रुवाडी न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी जस्ताको त्यस्तै छ । उहाँका कर्मठ हातहरू, बौद्धिकताले भरिपूर्ण मष्तिस्क आज पनि त्यतिकै सलबलाइरहेका छन जताततै । यो विराट संसारले उहाँलाई खोजिरहेको छ । जब म स्कुल गेटबाट भित्र पस्छु, अहो ती भवनहरू, ती हरेक इटा ढुङ्गाहरु, हरेक फूलका सुगन्धहरुले आफ्नो मालिक खोजिरहेको भान हुन्छ मलाई । स्तब्ध छन् सबै, मूक बनेर इशारा गरिरहेछन् , लाग्छ मलाई नै प्रश्न गरिरहेका छन् सबैले । खोई हाम्रो सहारा ? खोई हाम्रो अभिभावक ?? खोई हाम्रो भविष्य ???
निदाएछु चारैतिर, सयौंको बीचमा पनि कोही नभएजस्तो, अनगिन्ती भीडमा अमूल्य वस्तु हराएजस्तो, कसैको अभाव खड्किन्छ मलाई, खोज्छन् आँखाले कसैलाई चारैतिर अनि देख्छन् कतै पछाडि हात बाँधेर उभिरहेको स्तम्भ, कतै पानीको पाइप चलाइरहेको छायौ, कतै फूलबारीमा हातहरू सलबलाउँदै गरेको झझल्को, स्टेजमा माइक समातेर बोल्दै गरेको दृश्य त हामीलाई मार्ग दर्शन गराउँदै गरेका शब्दरूपी भावहरू । अनि क्षणभरमै आँखा ठोक्किन पुग्छन् फूल, माला, धूप, दियो, गुच्छाले सजाइएको तस्विरमा । अहो ! किन यति पीडादायी बन्छ यो क्षण, थाहा छ, मृत्यु प्राकृतिक नियम हो, नकार्न सकिन्न, तर पनि न्यूटन्स् स्कुलको शुन्यतामा हराउन पुग्छु म, भावविह्वल बन्छु म अनि सिङ्गो न्यूटन्स् परिवार । फेरि मुटु दह्रो बनाउँछु म, मृत्यु शाश्वत सत्य हो, म कमजोर बन्नुहुन्न । यो संसार निर्माण गर्नेको सपना पनि त पूरा गर्नु छ । कहींकतै खोट लाग्न दिनुहुन्न । स्वर्गको कुनाबाट पनि पक्कै हामीलाई कस्तो गर्दैछौ, राम्रो गर है, स्कूल बिग्रनु हुन्न है भनेर चियाइराख्नु भाको छ । भौतिक शरीर नभएर के भयो न्यूटन्स्को प्रांगणमा घुमिराख्नुभाको छ, आफ्ना पवित्र पाउहरूले । उहाँको कल्पना, सपना, जपना न्यूटन स्कुल हो, त्यहीँ वरिपरि निरीक्षण गरिरहनुभएको छ । नाताले उहाँ मेरो साइलो बुबा । जन्मदेखिको रगतको सम्बन्ध मात्र होइन, उहाँसंगका थुप्रै स्मृतिहरूले सम्बन्ध गाँसेका छन् ।
‘ जन्मेपछि मृत्यु निश्चित छ, मृत्यु स्वाभाविक प्रकृया हो, प्रकृतिको नियमलाई तोड्ने अधिकार हामीसँग छैन । धैर्यता अपनाउन पर्छ’ विद्यालयका तर्फबाट कहिँकतै समवेदनापत्र लिएर जाँदा उहाँका मुखरावृन्दबाट यी कुराहरू सुनिन्थे । बडो सहज भाषामा मृत्युको ब्याख्या गर्नु हुन्थ्यो । वास्तवमा उहाँको ब्याख्या सत्प्रतिशत सही थियो, रहेछ । तर छोडेर गएका स्मृतिहरूले जीवनलाई अमिलो र धमिलो बनाउँदा रहेछन् । २०६० सालमा जब न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीको स्थापना भयो, म घर व्यवहारमा चुर्लुम्म डुबेकी थिएँ । विद्यालय बन्दै गर्दा एकताका मेरो घरमा आउनुभएको बेला मेरो ससुरा बुबाले कुरा राख्नुभयो, ‘हाम्रो मिनुलाई पनि नयाँ स्कुलमा एउटा ठाउँ दिनुपर्छ है हरिबाबु ।’ म ग्रेजुएशन गरेर घरमा बसेकी काँचो माटो थिएँ, शिक्षक पेशाका लागि । सायद ससुरा बुबाको कुरा राख्न वा पारिवारिक सम्बन्ध या मेरो शिक्षाको सदुपयोगका लागि हो मैले सजिलैसँग न्यूटन स्कुलमा प्रवेश पाएँ । उहाँले नै हो डोर्याएको विद्यार्थी थिएँ म । २०४३ मा सरकारी विद्यालयबाट पाँच कक्षा पास गरेपछि सगरमाथा आवासीय विद्यालयमा ल्याउनु भएको थियो । त्यो मेरो लागि अहोभाग्यको कुरा थियो । २०४६ मा सगरमाथाबाट दिपज्योति जाँदा मलाई उतै लग्नुभयो दश कक्षाको लागि । दिपज्योतिको पहिलो ब्याच २०४७ उहाँले मलाई डोर्याएअनुसार एलएलसीमा प्रथम स्थान हासिल गर्न सफल भएँ । उहाँको मुहारमा थोरबहुत भएपनि खुशी भर्न सकें । जम्मा ९ जना थियौँ । दुई जनाले प्रथम डिभिजन ल्याउन सक्यौ, रमेश पराजुली उहाँका सालोको छोरा थिए उनी । यो दिपज्योतिको लागि गौरवको विषय थियो ।
न्यूटनमा मैले प्रवेश पाएपछि सुरुबाटै म अफिसमा बस्न थालेँ । उहाँहरु दिपज्योति जानुहुन्थ्यो, बेलुका आएर कति फर्म गयो भनेर सोध्नुहुन्थ्यो, म निराश भएर भन्थेँ एउटा पनि छैन । काका काकीको उदासिन अनुहारले आफूलाई पनि पिर पर्थ्यो । ला ! कहीं कोही नआउने त होइनन् । तर हाम्रो उदासिनता लामो समयसम्म रहेन, समय सँगसँगै सपनाहरु पूरा हुँदै गए । प्रत्येक वर्ष विद्यार्थीहरुको ओइरो लाग्न थाल्यो । एउटा अब्बल र गुणस्तरीय विद्यालयको स्थापना गर्न सफल हुनुभयो । पहिलो स्टाफ मिटिङ्गमा यो विद्यालय नेपालकै उत्कृष्ट विद्यालय बनाउने उहाँको मनोकांक्षा, यहाँ शिक्षक, विद्यार्थी मात्र होइन सम्पूर्ण कर्मचारीहरुले पनि अंग्रेजीमा बोल्न सक्नुपर्छ भन्ने चाहना प्रस्तुत गर्नुभएको थियो । प्याब्सनको एउटा कार्यक्रममा विद्यार्थीहरुलाई भन्नुभएको थियो ‘नेपाली भाषालाई मनमुटुमा राख्नुपर्छ अनि अग्रेजी भाषालाई ओठमा’ । सपना थियो उहाँको हरेक विद्यार्थीले गुणस्तरीय अंग्रेजी भाषा बोल्न सकुन् भन्ने । प्रबल वाकशक्ति थियो उहाँमा । लामो समयसम्म अनवरत रुपमा बोल्न सक्नुहुन्थ्यो, हामी नतमस्तक भएर सुनिरहन्थ्यौँ । मानिसलाई पहिचान गर्ने अद्भूत क्षमता थियो उहाँमा । काम गर्ने सिलसिलामा कसले क्षणिक देखावटीका लागि गरिरहेछ र कसले मनैबाट गरिरहेछ भन्ने कुरा चाँडै बुझ्न सक्नुहुन्थ्यो । तुरुन्त र सही निर्णय गर्नसक्ने क्षमता थियो उहाँमा । नेतृत्व क्षमता, अभिभावकत्वका क्षमता, बहुमुखी प्रतिमा थियो उहाँका । उहाँ सपनामा पनि स्कूल देख्नुहुन्थ्यो, हरेक पल स्कुलकै बारेमा सोच्नुहुन्थ्यो होला जस्तो लाग्थ्यो । २०६० कै दौरानमा एकताका कुनै कामले टिफिनको समयपछि मैले घर जान भनी छुट्टी मागेँ । निश्चिन्त भएर । तर त्यो बेलाका उहाँका सुझावहरु सदासदा मेरा कानमा गुन्जिरहने छन् । छुट्टी त दिन्छु, कुनै ठूलो कुरा भएन तर तँलाई छुट्टी दिए भोलिबाट अरुले पनि छुट्टी लिन भन्छन्, छोरीलाई चाहिँ दियो, हामीलाई दिएन भन्छन्, सबैलाई छुट्टी दिन थाले पठनपाठनमा समस्या आउँछ, त्यसैले अति आवश्यक नपरे छुट्टी लिनुहुन्न है भनेर सम्झाउनु भयो म पनि बुज्झकी नै थिएँ । वास्तवमा कुरा सही थियो उहाँको । मैले सोचेँ, हो त ,म त यहाँ छोरीभन्दा बढी न्यूटन स्कुलको शिक्षक भएर आएकी छु । त्यसपश्चात् आफूलाई साढे नौ बजेदेखि साढे चार बजेसम्म छोरीभन्दा बढी स्कुल स्टाफ बन्ने प्रयास गरेँ र अहिलेसम्म प्रयास गरिरहेकी छु । काँचो माटो थिएँ म, उहाँका हरेक क्रियाकलाप, सुझाव तौरतरिकालाई हेरेर आफूलाई निखार्न, तिखार्ने प्रयास गर्दै र अझै गरिरहेकी छु । स्टाफ मिटिङ्मा भन्ने गर्नुहुन्थ्यो ‘विद्यालय एउटा मान्छे बनाउने फ्याक्ट्री हो, कच्चा पदार्थलाई परिष्कृत गरेर प्रयोगयोग्य वस्तु बनाएझैं, कच्चा र अपरिपक्व मष्तिस्क भएका बालबालिकालाई माया प्रेम, परामर्श, आवश्यक परे क्षति नपुग्ने गरीको सजायले परिष्कृत गर्दै एउटा देश हाँक्न योग्य नागरिक उत्पादन गर्ने बृहत ठाउँ हो भन्ने गर्नुहुन्थ्यो । न्यूटन्स् स्कूलका हरेक सजिव र निर्जिव वस्तुहरुसँग उहाँको आत्मा जोडिएको छ, भावना गाँसिएको छ। रगत र नङमासुको भन्दा गहिरो सम्बन्ध जोडिएको छ ।
संघर्षको प्रतिमूर्ति हुनुहुन्थ्यो उहाँ । कुनै कामबाट सन्तुष्टि लिनु भनेको विकासको लिनु गति रोकिनु हो भन्ने सोचले नै होला जीवनको पूर्वाद्धबारे जीवन संघर्षमय बन्यो। बिर्तामोडबाट घैलाडुब्बाको शिक्षण पेशा, कहिले हिंडेर त कहिले साइकलमा, धेरैपछि मात्र मोटरसाइकल किन्नुभएको थियो रे । त्यसपछि बोलबम पेट्रोलपम्प छेउको घरमा बसेर ग्यारेज, होटेल सञ्चालन, कुखुरापालन, पछि हालको न्यूटन स्कुलमा बसाई सरेपछि गाईपालन, सागसब्जी उत्पादन र बिक्री वितरण, गाई र कुखुराको दाना बिक्री वितरण, होस्टल सञ्चालन सबै आफ्नै गतिमा चलिरहेका थिए ।
मेरो श्रीमान् गौतम शर्मा शिवाकोटी भावविभोर बन्दै भन्नुहुन्छ ‘मैले कर्मठ बन्न र खाली हात बस्न हुन्न भन्ने प्रेरणा हरिसरबाटै सिकेको हुँ, म आज जे छु उहाँको कारण छु, २०३७ सालमा एलएलसीमा फेल भएपछि निराश हुँदै अध्ययनलाई पूर्ण बिराम लगाउन तयार भएको मलाई जबरजस्ती पढाइ छोडनु हुन्न भन्दै एलएलसीको फारम भरेर पढ्न उत्साहित गर्नुभएको हो’ धेरै नै नजिक र सुमधुर सम्बन्धमा रहनुभएको श्रीमान्ज्यू पनि कम भावविह्वल बन्नु भएको छैन उहाँको अनन्त यात्राले ।
संघर्षको कुरा गरिरहँदा घैलाडुब्बाको १२ वर्षे सरकारी शिक्षण पेशाबाट अवकाश लिएर २०४२ सालबाट निजी क्षेत्रबाट शैक्षिक अभियानलाई निरन्तरता दिने क्रम जारी रह्यो । २०४२ मा सगरमाथा आवासीय मावि, २०४६-२०५९ सम्म दिपज्योति विद्या मन्दिरजस्ता संस्थामा आफ्नो ऊर्जाशील समय खर्च गरेपश्चात् जीवनको उतराद्र्धमा २०६० मा न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी, २०७५ मा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको नयाँ अवधारणासहितको एभरेष्ट स्मार्ट एजुकेशन एकेडेमीको स्थापना गर्न सफल हुनुभयो । हजारौँ आलाकाँचा बालबालिका परिपक्व बन्दै गए । निजी विद्यालयका शिक्षकहरुको हकहित र जगेर्नाको लागि उहाँले दिनुभएको योगदानको वणर्न गर्न थालेँ भने अरु २-४ पृष्ठ भरिन पुग्छ । निजी विद्यालयप्रति सरकारको हेय भाव, बेवास्ताप्रति सँधैं गुनासो पोखिरहनुहुन्थ्यो। सरकारी विद्यालयले थेग्न नसकेको अवस्थामा निजी विद्यालयले गुणस्तरीय शिक्षा दिन खोज्दा पनि सरकारको अवहेलनाको शिकार बन्नुपर्दा साह्रै धेरै मन कुडाउनु हुन्थ्यो । शिक्षकहरुको हकहितका लागि युनियन स्थापना गर्ने क्रममा पनि सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्नुभएको थियो भने आफ्नो विद्यालयका शिक्षक कर्मचारीहरुलाई दिने सेवा सुविधामा पनि कुनै कसुर छोड्नुभएन ।
पारिवारिक कुरा गर्दा २०३७ सालमा घैलाडुब्बास्थित आदरणीय काकी धर्मा पराजुलीसँग प्रेम विवाहमा बाँधिनुभई ३ छोरी र एक छोराको धनी हुनुभएका उहाँहरुले संघर्षमय जीवनमा पनि छोराछोरीलाई उच्च शिक्षा दिलाई अब्बल र दक्ष बनाउन कुनै कसर बाँकी राख्नुभएन । आजका दिनमा सबै आ-आफ्ना ठाउँमा आत्मनिर्भर बन्न सफल भएका छन् । सिंगो संघर्षमय जीवनमा आदरणीय काकीको पनि योगदान कम रहेन । विद्यार्थी जीवनको कुरा गर्नुपर्दा उहाँ सानैबाट मेहनती, लगनशील, अन्याय सहन नसक्ने, पढाइलाई विशेष प्राथमिकता दिने मिजासिलो स्वभावको हुनुहुन्थ्यो । बिहान भालेका डाकमा उठेर उज्यालो नहुन्जेल पढ्ने, त्यसपछि हलो काँधमा बोकी खेत जोत्न जाने, केही समयपछि घरमा आइ खाना खाएर स्कुल जानुपर्ने उहाँको दिनचर्या थियो रे। बत्तीको अभावमा कहिलेकाहीँ मकैका ढोड बालेर पढ्ने, राति अबेरसम्म पढिरहँदा हजुरआमाले ‘साइला अब सुत नानी’ भन्दै सम्झाउनु पथ्र्यो भनेर आँशुका धारासँग तिता अनुभवहरु बरबराउँछन् । काइली दिदी लीला शिवाकोटीबाट सबै शिक्षकको प्यारो विद्यार्थीझैं झगडामा नलाग्ने, फुटबल, डण्डी बियोलगायत खेलकुदका सबै विधामा भाग लिन रुचाउने अनि जितेर झोलाभरि पुरस्कार लिएर घर आउँथ्यो भन्दै असहय पीडा थाम्न नसकी भावविह्वल बन्नुहुन्छ काइली दिदी । पढाइकै सिलसिलामा २०२५ सालमा स-परिवार हाङपाङबाट मधेस झनुपर्ने परिस्थिति, २ दाजुहरु किशोर प्रसाई र कपिल प्रसाई पहिला नै आइसक्नुभएको थियो रे । पहाडबाट कक्षा नौ छोडेर आउँदा विद्यालयमा पनि निक्कै नै उदासिनता छाएको थियो रे । पछि झापाको श्री आदर्श माध्यमिक विद्यालयमा भर्ना हुन खोज्दा कोर्स निकै अगाडि बढेको, पाठ छिचोल्न सक्दैन भनी भर्ना लिन अस्वीकार गर्दा जेठो दाईले भाइको लगनशिलता बुझेर होला पास गर्छ भनी ग्यारेण्टी दिएर नाम लेखाको अनि पछि त सबैभन्दा अब्बल, प्रथम स्थान ल्याउन सफल भयो भनी विवरण सुनाइरहँदा ८६ वर्षे दाजु पनि भावुक बन्न पुग्नुहुन्छ ।
कस्तो विडम्बना ! ८६ वषको वृद्ध अवस्थामा अझ केही गर्छु भन्ने हिम्मत साहस बोकेको प्रिय भाइको समवेदनापत्र स्वीकार गर्द गर्दा त्यो भक्कानिएको अनुहार, भाइ खोजिरहेका आँखाहरु त्यसै निराश बनिदिन्छन् । घरायसी काम, लामो बाटो हिँडेर स्कुल जानुपर्ने तथापि कहिल्यै दोस्रो भएन भन्दै लर्खराउँछन् ती ८६ वर्षे ओठहरु । आँशु सुक्नै लागेका आँखाहरु पनि तँछाड र मछाड गर्दै टिलपिलाउन खोज्छन् प्यारो भाइको अनन्त यात्रामा ।
२०२६ सालमा दश कक्षामा प्रथम श्रेणी उत्तीर्ण भएपश्चात् अमृत साइन्स क्याम्पस काठमाडौँमा विज्ञान विषय पढाउन २५० रुपैयाँ भाडा तिरेर चन्द्रगढीबाट हवाइजहाजमा काठमाडौं पठाएको संझना गर्दै शुन्यतामा हराउनु हुन्छ ८१ वर्षे माइला दाजु कपिल प्रसाई। साइलो भाइ यस संसारमा नरहेको खबरले आफू विक्षिप्त बन्दै हामीलाई संझाउनुहुन्छ । संसार यस्तै हो, कसको के लाग्छ र !
कठैबरा ! चार खम्बाको अविचलित प्रसाई परिवारमा दर्बिलो खम्बा डगमगाउँदा डगमगाउँदै विलिन हुन पुग्यो, हेर्दाहेर्दै आकाशमा मडारिएको बादलभित्र ढुनमुनिन पुग्यो ।
इन्जिनियर कान्छो भाइ पाण्डुकुमार प्रसाई केही समयको लागि अमेरिका जानुभएको थियो । भाग्य भनौ वा के भनौं साइलो दाजुको अन्तिम यात्रा र काजक्रियामा सरिक हुनुभएको रहेछ । अमिलो मन लिएर कठै अर्काको देश आफ्नो परम्परा र भेष, पक्कै सहज छैन त्यो परिस्थिति ।
२०६५ को दौरानमा उहाँ एकपल्ट झसंग हुनुभएको प्रसंग उल्लेख गर्नुहुन्छ । एलकेजी पढ्ने सानो बाबु त्यो मेरे कान्छो छोरो थियो , सत्यम शिवाकोटी, उसले सोधेछ‘ सर तपाईको घर कहाँ छ भनेर’ तब उहाँले हाँस्दै भन्नुभएछ, ‘मेरो घर यही हो ।’ अनि फेरि बाबुले भनेछ, होइन, ‘यो त हाम्रो स्कुल हो, तपाईको घर होइन ।’
अनि झसंग हुनुभयो रे अहो ! वास्तवमा यो त मेरो घर होइन, विद्यार्थीहरुको विद्यालय पो हो त भनेर । वार्षिक कार्यक्रमको भाषणमा भन्नुभएको थियो ‘यो विद्यार्थी नानीहरु र तपाईहरु (अभिभावक) को स्कुल हो, म त समन्वयकर्ता मात्र हुँ, भोलि म रहुँला नरहुँला, एकदिन त छोडेर जानपर्छ यो तर यो स्कुल सँधैं रहिरहनेछ ।’
त्यसैले सिंगो न्यूटन्स् परिवार अनवरत रुपमा विद्यालयको गुणस्तर वृद्धि गर्न लागिपर्नेछ। आदरणीय प्रिसिपल देवेन्द्र हुमागाईं सर, ‘उहाँबिना न्यूटन्स् स्कुल सोच्न सकिदैन,’आदरणीय एकेडेमिक इन्चार्ज नोयल परेरा सर, ‘उहाँबिना विद्यार्थीको अध्ययन, अनुशासन, मायाप्रेम, सभ्यता, क्रियाशीलता, सरसफाइको अनुमान लगाउन सकिदैन । ५ वर्ष अगाडि धेरै खुशी हुनुभएको थियो उहाँ कि मैले मेरो सहकर्मी साथी पाएँ भनेर तर दुर्भाग्य होला नोयल परेरासरसँग रहेर सहकार्य हुन सकेन । त्यसरी नै सबै शिक्षक कर्मचारी आ-आफ्नो ठाउँमा रहेर क्षमताले भ्याएसम्म निरन्तर लागिरहने छौं । हरिसरको मन खुम्चने कुनै काम कोही कसैबाट हुन नदिने प्रयासमा प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दछौं ।
२०७२ सालको भूकम्पपश्चात् प्राणघातक रोगको शिकार हुनुभएपछि उपचारको क्रममा काठमाडौँ, बबई, बैंकक ६/७ महिनाको बसाई, अमेरिकाको ३/४ वर्षसम्मको उपचार । अहो ! प्रसाई परिवार, आफन्तजन न्यूटन्स् स्कूल परिवार ठूलो क्षतिको सम्भावना बोकेर जसोतसो दिनहरु बिताउन थाल्यो । अत्यन्त धेरै आत्मबल, बाँच्न धेरै इच्छा, सधै सकारात्मक सोच, आफूलाई कुनै न कुनै काममा सक्रिय बनाइराख्ने, अमेरिकाको सानो करेसोवारीमा पनि केही न केही गरी माटो कोट्याइरहनु हुन्थ्यो भन्दै ३ वर्षको अनुभवहरु सुनाउनुहुन्छ दाजु भक्ति प्रसाई र भाउजू शशी प्रसाई। अन्त्यमा,मंसिर १८ को त्यो बिहानी सम्पूणर् प्रसाई परिवार, सहकर्मी, इष्टमित्र, छरछिमेकी, अभिभावक, विद्यार्थी सबैलाई कहालीलाग्दो बन्न पुग्यो । हुन सक्छ, कहींकतै कुनै परिस्थितिमा सरबाट पनि कसैलाई असन्तुष्टि उत्पन्न भयो होला तर पनि उहाँका सयौं मार्गदर्शकले केही असन्तुष्टिहरु ओझेल पर्न जान्छन् । जति लेख्यो शब्दहरु भेल बनेर आउँछन्, थामी नसक्नुहुन्छ ।
आदरणीय काकी, बहिनीहरु, ज्वाइँसाहबहरु भाइबुहारी सबैमा यो अपुरणीय क्षति सहने शक्ति प्राप्त होस्, आउँदा दिनहरु सहज बन्न सकुन् भनी भगवानसँग प्रार्थना गर्दछु र प्यारो काका, श्रद्धेय गुरु हरिकुमार प्रसाईको स्वर्गमा भगवानको छेउमा बास होस् । मान्छेहरु भन्छन् मृत्युपछि फेरि जन्म लिनु नपरोस् तर जीवन र मरणको यो अनवरत यात्रामा उहाँजस्ता मान्छे फेरि फेरि जन्मिउन् र समाजका लागि उचित पथप्रदर्शक बनुन्, देशको सच्चा नागरिक बाबुआमाका सुपुत्र बनुन् भन्दै मृत आत्माको चीर शान्तिको कामना गर्दै अत्यन्त भारी मनले हार्दिक श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दछु । धन्यवाद (नेपाली शिक्षक)
फरक विशिष्ट व्यक्तित्व हरिसर–राजकुमार पोखरेल
“जातस्य हि ध्रुवो मृत्युध्र्रुवं जन्म मृतस्य च ।” जसले जन्म लिन्छ , ऊ अवश्यै मर्छ । मरेपछि फेरि अवश्य जन्मिन्छ । गीताको यो श्लोक ध्रुव सत्य छ । यो संसारमा जन्म र मरणको क्रम निरन्तर चलिरहने प्रक्रिया हो । बिर्तामोड नगरीमा पनि धेरै मानिस आए । धेरै मरेर पनि गए । सबैको लेखाजोखा आ-आफ्नो ढङ्गले हुन्छ नै । कसैको सानो दायरामा त कसैको बृहत । बिर्तामोड समाजका यस्तै एक अगुवा व्यक्तित्वलाई हामीले गुमाउन पुग्यौं । जसको लेखाजोखा आज सिङ्गो समाजले गरिरहेको छ । मानिसको शरीर साधन मात्र हो । जो क्षणिक हुन्छ । तर त्यो साधनले गरेका कर्महरु चीर कालसम्म स्मरणीय बन्न पुग्दछन् । हरि प्रसाईं सरको पार्थिव शरीर आज हामीबीच रहेन । तर त्यो शरीरलाई माध्यम बनाएर गरेका कर्महरुले आज उहाँलाई सम्झना गराईरहेको छ ।
हरिसरसंग मैले पहिलो पटक बि.सं. २०३२ सालको आसपासतिर संगत गर्ने अवसर पाएको थिएँ । श्री महेन्द्र रत्न माध्यमिक विद्यालय अनारमनी, बिर्ताबजारमा केही समयका लागि उहाँ पढाउन आउनु भएको थियो । बिषय शिक्षक पाउन कठिन कालमा साईन्स शिक्षकको रुपमा उहाँलाई हामीले पाएका थियौं । छरितो कदकाठी , पाईन्टभित्र कमिज ( सर्ट ) लाई मिलाएर भित्र हालेर बाहिर देखिनेगरी बेल्ट बाँध्नु भएको थियो । त्यस बेला प्रायः सरहरुले सर्टलाई खुल्लै छोडेर लगाउने गर्नुहुन्थ्यो । भित्र हाल्नु भनेको चिटिक्क परेर स्मार्ट बन्न खोज्नु भन्ने अर्थ लाग्थ्यो । हरिसरलाई मैले जीवनभर स्मार्ट नै बनेर हिडेंको देखें । उहाँको व्यक्तित्व नै विशिष्ट थियो हाम्रो लागि । यसैले हामी विद्यार्थी सर्वप्रथम त उहाँको व्यक्तित्वबाट नै प्रभावित हुन पुगेका थियौं ।
जसरी उहाँको व्यक्तित्व अरु सरहरु भन्दा भिन्न थियो। त्यसरी नै फरक थियो पढाउने शैली । उहाँको पढाउने शैलीबाट हामी विद्यार्थीहरु धेरै प्रभावित भएका थियौं । पाठलाई कण्ठस्थ गराएर पढाउने प्रचलनविपरीत उहाँले बुझाएर पढाउने गर्नुहुन्थ्यो । विद्यार्थीलाई कौतुहल बनाउँदै दोहोरो संवाद गरेर बुझाउने उहाँको तरिका थियो । आठ कक्षामा पढ्दै गरेको विद्यार्थी हुनुको नाताले एक राम्रो शिक्षक पाएकोमा हामी विद्यार्थी धेरै खुशी भएका थियौं । तर त्यो खुशी लामो रहन पाएन । उहाँ के कारणले हो हाम्रो चाहनाविपरीत आदर्श विद्या मन्दिर घैलाडुव्वामा पढाउन पुग्नु भयो ।
उसबेला शिक्षकहरुले बिद्यार्थीलाई कडा अनुशासनका नाममा डर त्रासमा राखेर पढाउने चलन थियो । नबुझेको कुरा सोध्न बिद्यार्थी डराउने गर्थे । सरहरुलाई पनि विद्यार्थीले बुझे कि बुझेनन भनेर धेरै चासो रहँदैन थियो । पढाएको कुरा कण्ठस्थ गर्नु भनेर भन्ने चलन थियो । सरले प्रश्न गर्दा विद्यार्थीले कण्ठस्थ गरेर सुनाउन नसके कुटाई खानुपर्ने हुन्थ्यो । विद्यार्थीलाई माया गर्ने । उनीहरुको चाहना बुझेर पढाउने चलन थिएन । यस्तो समयमा हामीले हरिसरजस्तो असल शिक्षक केही समयको लागि भए पनि पाएका थियौं । उहाँको पढाउने शैलीका कारण शिक्षक भनेको यस्तो हुनुपर्छ भनेर एउटा विशिष्ट छाप हाम्रो मानसपटल बस्न सकेको थियो ।
हरि प्रसाईं सरको भाइ पाण्डु जो अहिले इन्जिनियर हुनुहुन्छ । उहाँ र बहिनीहरु मैयाँ प्रसाईं र अरुणा प्रसाईं हाम्रो बिद्यालयमा नै पढ्नु भएको थियो। मैयाँ दिदीले दौडमा नेपाल प्रथम भएर हाम्रो विद्यालयको नामलाई उच्च बनाउनु भएको थियो । अरुणा मेरो सहपाठी हुन् । उहाँको दाई किशोर प्रसाईं महेन्द्र रत्न माध्यमिक विद्यालयको संस्थापक प्रधानाध्यापक हुनु भयो । यसरी पनि पछिसम्म हरिसरको सम्पर्कमा म रहन पुगें । हरिसरले शिक्षा क्षेत्रमा अध्यापन गरेर त सेवा पुर्याउनु भएको थियो । पछिल्लो समयमा साथी भाइहरुसंगको सहकार्यमा सगरमाथा स्कूल खोलेर सञ्चालन पनि गर्नु भयो । हरिसर असल शिक्षक भन्ने ठूलो छाप, उहाँको कार्यशैली र जनसम्पर्कका कारण त्यस स्कूलले त्यो समयमा निकै प्रगति गरेको थियो।
हरिसर आफ्नो काममा असाध्य लगनशील भएर लाग्ने स्वभाव थियो । सगरमाथा स्कूल सञ्चालनमा केही कुरा नमिलेपछि फेरि अर्को समूह बनाएर साथीहरुसंग मिलेर दिपज्योति स्कूल सञ्चालनमा ल्याउनु भयो । दिपज्योति पनि आफ्नो समयमा चर्चित नै रह्यो । समूहमा काम गर्दाको फाईदा बेफाईदालाई मूल्याङ्कन गर्दै आफ्नो योग्यता र क्षमतालाई बढी बिश्वास गरेर उहाँले न्यूटन स्कूलको स्थापना गर्नु भयो । जुन अहिले झापाको एक उत्कृष्ट स्कूलमध्येको एक हो । उहाँको संलग्नता रहँदा सफलता प्राप्त हुने र उहाँले हात झिकिदिँदा ती शिक्षण संस्थाले भोगेको अवस्था हामी सबैको नजरमा छर्लङ्ग छ । उहाँको यिनै कार्यशैली र लगनशीलताको कारण झापाको शिक्षा क्षेत्रमा हरि प्रसाईंको एउटा फरक विशिष्ट व्यक्तित्व बनेको हो भन्न सकिन्छ ।
झापाको शिक्षा क्षेत्रका एक होनहार व्यक्तित्व हरिसरको असामयिक निधनले अपुरणीय क्षति हुन पुगेको छ । उहाँको पुण्यात्माको चीर शान्तिको कामना गर्दै आदरणीय धर्मा दिदी तथा सम्पूणर् प्रसाईं परिवारमा हार्दिक समवेदना । केही दिन पढाएको मजस्तो विद्यार्थीको मन मस्तिष्कमा बस्न सफल हरिसर आफैंले शिक्षण संस्थाहरु स्थापना गरेर गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्नु भएका हजारौं विद्यार्थीको मन मस्तिष्कमा चीरकालसम्म जीवित रहनु हुनेछ । एउटा विद्यार्थीले भेटेको असल गुरु र असल गुरुबाट दिक्षित विद्यार्थीका कारण समग्र समाजले सही बाटो अवलम्बन गर्ने अवसर प्राप्त गरेको छ । हरिसरमा पुनः भावपूर्ण श्रद्धा सुमन व्यक्त गर्दछु। बिर्तामोड ४
हरिकुमार प्रसाई–परासर दाहाल
प्रत्येक व्यक्तिको चाहना भनेको समाजले उसलाई स्वीकारोस्, सामाजिक क्षेत्रमा संलग्न गरोस् र जसका कारण समाजमा एक्लो नबनोस् भन्ने नै हो । यी कुरा त्यतिखेर मात्र सम्भव हुन्छन् ,जब उसलाई पूर्ण मानव बन्नका लागि आवश्यक पर्ने शिक्षा तत्क्षणको राज्यव्यवस्थाले प्रदान गर्न सक्छ । कोरा सैद्धान्तिक ज्ञान प्राप्त व्यक्तिभन्दा सुसंस्कृत, नैतिकवान, राष्ट्र र राष्ट्रियताप्रति वफादार, जीवनोपयोगी सीपले सुसज्जित र समयसापेक्ष समाजको अपेक्षाअनुरुप आफूलाई अद्यावधिक गराउनसक्ने क्षमता नै मानवीय वैशिष्ट्य हो । जब राज्य आफ्नो दायित्वलाई शैक्षिक जनशक्ति उत्पादनमा उदासिन रहन्छ, देशको प्रगति असम्भव नै हुन्छ । यिनै विषयहरुलाई नजिकबाट नियालेर हेर्दा शिक्षा देश विकासको मेरुदण्ड हो भन्ने भनाइलाई मुर्तरुपमा व्यवहारमा नै उतार्न अपरिहार्य छ भन्ने शिक्षाकर्मीमध्ये हरिकुमार प्रसाई एक हुन् ।
खाइपाइ रहेको नेपाल सरकारको स्थायी माध्यमिक तहको शिक्षण पेशालाई चट्टै छाडेर निजी लगानीमा नै शिक्षण संस्था संलग्न गर्न भनी हिम्मतिला पात्र हुन् हरिकुमार प्रसाई ।
आफूजस्तै २ जना साथीहरु शंखर दाहाल र राम सिटौलाका पहलमा उदीयमान सहर बिर्तामोडलाई केन्द्र बनाइ सगरमाथा मावि २०४१ सालमा उभिन पुग्यो । जहाँसम्म त्यो नै झापाको पहिलो निजी शैक्षिक संस्था हो । जहाँ राज्यको तिलक लगाएका तीन-तीन जना एकैचोटि सरकारलाई चुनौतीका रुपमा उत्रिएर स्थापित भएको विद्यालय हो । हरिसरको सक्रिय नेतृत्वमा सञ्चालित उक्त विद्यालयमा स्थापना कालको कक्षा ८ र ६ मध्ये तत्कालीन कक्षा ८ को विद्यार्थीहरुमध्ये एक बनेर पढ्ने मौका यस पंक्तिकारलाई पनि प्राप्त भएको थियो । यो नै हरिसरसँगको पहिलो परिचयको माध्यम बन्यो । यसैको फलस्वरुप ३० वर्ष लामो शैक्षिक जीवनमा कहिले विद्यार्थी, शिक्षक, प्रशासक र अभिभावकको भूमिकाबाट शिक्षालाई नियाल्ने सौभाग्य प्राप्त भएको अनुभूति हुन्छ ।
शिक्षा नै आफ्नो जीवनको सर्वोपरि ठानिएकाले होला भनौं या अझ फराकिलो सोचले हरिसरलगायत झापाका तीनताकाका चर्चित व्यक्तिहरुले २०४६ सालमा दिपज्योति विद्या मन्दिर स्थापना गरी उहाँकै प्रधानाध्यापकत्वमा सफलतापूर्वक सञ्चालन हुनसक्यो । १८ जनाको ठूलो समूहलाई पनि नेतृत्व दिएर विद्यालयलाई निजीस्रोतबाट सञ्चालन गर्नु चानचुने विषय थिएन । यसमा उहाँकै दक्ष प्रशासनिक कौशलता नै मूख्य कडी हो । सोही विद्यालयमा लामो समयसम्म उहाँको सानिध्यतामा रहेर शिक्षकका साथै सहप्रधानाध्यापकको भूमिका निर्वाह गर्ने मौका पनि मैले पाएको छु । त्यसैले उहाँको विषयमा चर्चा गर्नुपर्दा एउटा कुशल प्रशासकमा हुने प्राय सबै गुण एउटै व्यक्तिमा भएको संस्थाको मियो हरि प्रसाई नै हुन् । शिक्षाको क्षेत्रमा दिपज्योति विद्या मन्दिरको स्थापना र देशको शैक्षिक विकासको सन्दर्भमा दक्ष जनशक्ति उत्पादनमा यसले पुर्याएको योगदान अद्वितीय छ । यसरी स्थापना भइ पूर्वी नेपालकै शैक्षिक जगत्को एउटा मियो बनेको यो संस्था आज बिडम्बना भनौं मृतप्रायः हुनपुग्यो । यसमा को कसको के भूमिका त्यो भविष्यमा अध्ययन हुने नै छ । यहाँ अध्यापनरत सम्पूर्ण शिक्षक कर्मचारीलाई आफ्नो वृत्तिविकास निम्ति अत्यन्त दूरदर्शितापूर्वक प्रयोगमा ल्याएका अवधारणाहरु अहिले पनि संस्थागत विद्यालयका निम्ति अनुकरणीय छन् । प्रशासन, सञ्चालक, कर्मचारी र अभिभावक तथा विद्यार्थीहरुमा स्वदायित्वको बोध गराउने कार्यमा हरिसरको उत्प्रेरक भूमिका विर्सन नसकिने एउटा अद्वितिय पाटो रहेको छ ।
यसै सन्दर्भमा शिक्षाप्रति उहाँको अवधारणा उहाँकै शब्दमा भन्नुपर्दा ‘शिक्षा निस्वार्थ गरिने दान हो । यो व्यवहार उपयोगी र समयसापेक्ष बन्नुपर्छ । एक्काइसौँ मान्छेलाई कुनै राजनीतिक आडमा विद्यालय शिक्षालाई सीमित गर्नुहुन्न । ज्ञान आर्जन गर्ने बाटो सदैव खुल्ला राख्नुपर्छ ।!
यिनै दृढ अडानका साथ नेपालमा द्वन्द्वकालको दौरानमा पनि निजी क्षेत्रका शिक्षालयविरुद्ध राजनीतिक प्रहार हुँदाहुँदै पनि आफ्नै नेतृत्वको विद्यालयहरुको संगठन (प्याब्सन) को माध्यमद्वारा उहाँको साहसिक र सामन्जस्यपूर्ण सम्वाद एक उत्कृष्ट योगदान हो ।
आफ्नो ऊर्जाशील उमेरलाई शैक्षिक उन्नयनमा लगाउँदै जाँदा एक पूर्ण व्यवस्थित शैक्षिक अनुसन्धान केन्द्रको रुपमा स्तरीकृत गर्दै शिक्षाको चौतर्फी उन्नयन गर्ने अभिलाषालाई उहाँ पटकपटक विभिन्न सिलसिलामा प्रकट हुँदै आएको हो । यसै विचारको पूर्णता प्रदान गर्न न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी स्थापना गरी २०६० सालदेखि सञ्चालित छ । श्रम र पेशाप्रतिको इमान्दारितालाई नै आफ्नो कर्मयोग ठान्ने हरिसर सदैव प्रेरणाको स्रोत रहुनभएको छ । गतिशील एवं समयसापेक्ष वैचारिक व्यक्तित्वका धनी हरिसर एउटा प्रविधिमैत्री शिक्षाकेन्द्रको निर्माण पनि अपरिहार्य छ भन्ने धारणा बोक्दै विश्वव्यापीकरणको नवयुगीन शिक्षालाई सम्बोधन गर्न सक्नेगरी एभरेष्ट स्मार्ट स्कुलको स्थापना गर्नु नै उहाँको वर्तमान युगको आकांक्षाप्रतिको सम्बोधन हो ।
समग्रमा हरिसर मेरा मात्र गुरु नभएर समाजकै उदान्त, गुणी, दूरदर्शी, ममतामय, आदर्श गुरुका रुपमा म लिने गर्दछु । उहाँका कर्म, विचार र व्यवहारले समाजलाई शिक्षाको ज्योतिद्वारा समुज्ज्वल पार्ने महान मनीषी भन्दा कम आफ्नु अपरिपक्वता नै हो भन्ने ठान्दछु । दिवंगत गुरुप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै उहाँको दिव्य आत्मालाई भगवत्सान्निध्यता प्राप्त होस् भनी सभक्ति प्रार्थना गर्दछु । ( दाहाल पूर्व विद्यार्थी हुन् ।उनी हाल न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीमा कार्यरत छन् )
मैले बुझेको हरिसरः एक सम्झना–नेत्रप्रसाद निरौला
मिति २०७२ साल कार्तिक महिनामा म यस न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीको सम्पर्कमा आइपुगेँ र यस विद्यालयलाई एक माध्यमिक स्तरको शिक्षकको आवश्यकता भएको भन्ने सूचनाका आधारमा विद्यालयमा सम्पर्क भयो र न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीको नियमानुसार विद्यालयको एउटा सदस्यको रूपमा छानिन म सफल भएँ । विद्यालयमा उपस्थित हुने समयमा बितामोड-१, आफ्नै निजी निवासमा, तत्कालीन अवस्थामा स्वास्थ्यमा केहि जटिल समस्यासँग जुधिरहनु भएको मेरो बुवाले, जो लामो समयसम्म इलाम जिल्लाका विभिन्न विद्यालयमा शिक्षकका रूपमा काम गरिसक्नु भएको थियो, भनेको पहिलो वाक्य सम्झन्छु, ‘हरिसर एक असल व्यक्ति हुनुहुन्छ ।’ यस वाक्यले मलाई गहिरो प्रभाव पारिरह्यो । म विद्यालयमा उपस्थित भएर पढाउन सुरु गरेको समयमा हरिसर पनि स्वास्थ्यमा केहि समस्या देखिएपश्चात् बाहिर जानु भएको रहेछ । भेट हुन सकेन र झण्डै एक महिनापछि हरिसर आउनु भएपछि नयाँ शिक्षकका रूपमा परिचयका लागि म हरिसर रहेको ठाउँमा गएँ र छोटो कुराकानी भयो । पहिलो भेटमा नै हरिसरप्रति म धेरै प्रभावित भएँ । हरिसरले मलाई त्यस दिन भन्नुभएको थियो, ‘सर म तपाईसंग फेरि भेट्छु ।’ त्यसपछि हाम्रो व्यक्तिगत भेट त हुन सकेन, तर औपचारिक, अनौपचारिक थुप्रै भेटघाटहरु भए । ती प्रत्येक भेटघाटमा हरिसरका विचारहरुले मलाई प्रभावित पारिरह्यो ।
म अहिले आएर सम्झन्छु, हरिसरले कहिल्यै पनि विद्यालय परिसरमा आएर शिक्षकहरुलाई अनावश्यक निर्देशन दिने अथवा यो वा त्यो बहानामा शिक्षकहरुलाई निरुत्साहित गर्ने प्रयास गर्नुभएन । यति मात्र होइन, हरिसरले अभिभावकहरुले गरेको फोनका भरमा शिक्षकमाथि कुनै प्रश्न गर्नु भएन । निजी विद्यालयको एक प्रिन्सिपलले गर्नु भएको यो एउटा सहनशील व्यवहार उहाँको प्रशासनिक गतिलो उदाहरण हो भन्ने बुझाइले हरिसरप्रति मेरो बुझाइ झन् दह्रो भयो । मलाई लाग्छ- हरिसरको यो प्रशासनिक परिपक्वताले म एक जना व्यक्तिलाई मात्र सहज भएको थिएन, विद्यालयका सम्पूणर् शिक्षकहरुलाई पनि काम गर्न सहज भएको थियो । यसो भनिरहँदा हरिसरका केही दृढ, कडा स्वभाबहरू पनि आवश्यकता अनुसार थिए । शिक्षकका केही चारित्रिक विषयहरूमा शुन्य सहनशिलता थिए हरिसरको । औपचारिक बैठक, छलफलहरुमा आफ्नो दृढ र स्पष्ट विचार प्रस्टसँग राख्ने हरिसरको अर्को आकर्षणको पाटो थियो । बैठकहरुमा स्पष्ट निर्देशन दिने, समस्याका सहजरूपले व्यवस्थापन गर्नसक्ने हरिसरको बानी अनुकरणीय लाग्थ्यो । हरिसरको बोलीमा शिक्षाको राष्ट्रिय समस्यादेखि लिएर तत्कालीन अवस्थामा शिक्षा क्षेत्रले भोग्नुपरेको समस्याहरु स्पष्ट रुपमा आउँथ्यो, यसको अर्थ हरिसरलाई राष्ट्रिय शिक्षा क्षेत्रको राम्रो ज्ञान र अनुभव थियो हाम्रो बुझाइमा । यसरी शिक्षा क्षेत्रका एक जानिफकार, परिपक्व व्यक्तिका रुपमा बुझेका थियौँ हामीले ।
हरिसरको अर्को परिपक्वता र अनुभव विद्यालको नाम छनौटमा पनि देखिन्छ । धेरैले प्रयोग गर्ने अंग्रेजी विद्यालय नलेखेर सरले ‘एकेडेमी’ को जुन प्रयोग गर्नु भयो, यसले हरिसरको भविष्यमा यस विद्यालयलाई साँच्चै एउटा विद्यालयको रूपमा मात्र नभई, फराकिलो शैक्षिक क्षेत्रको अध्ययन अनुसन्धान केन्द्रको रूपमा विकास गर्ने लक्ष्य थियो भन्ने मेरो बुझाइ रहेको छ । यसरी हरिसर अहिले हाम्रो माझ हुनुहुन्न तर उहाँबाट हामी सबैले सिक्ने कुरा धेरै छन् । नेपालका विद्यार्थीहरु गुणस्तरीय शिक्षाका लागि विदेश पलायन हुने गति बढ्दै गएको र अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रले ठूलो छलाङ मारिसकेको परिप्रेक्ष्यमा हाम्रो क्षेत्रमा पनि एउटा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको शैक्षिक संस्था तत्काल आवश्यक छ भन्ने महसुस गरी एभरेष्ट स्मार्ट एकेडेमीको सुरुवात गर्नु हरिसरको एउटा अर्को अनुभव र परिपक्वताको उदाहरण हो ।
यसरी अन्त्यमा, यस न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीलाई हामी सबै मिलेर साँचो अर्थमा एउटा विद्यालय मात्र नभएर शैक्षिक क्षेत्रको विकास गर्ने ‘एकेडेमीको’ रुपमा विकास गर्न सक्यौँ भने सही र सच्चा सम्मान र श्रद्धाञ्जली हुनेछ हरिसरमा ।(निरौला न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीमा शिक्षकका रुपमा कार्यरत छन् ।)
सदैव आभारी छौं –सावित्रा न्यौपाने
वि.सं. २००८ साल मंसिर ४ गतेका दिन जन्मनु भएका न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीका संस्थापक हरिकुमार प्रसाई आफ्नो जीवनकालभरि थुप्रै सामाजिक क्षेत्रमा कार्यरत रही यस समाजमा आफ्नो नाम चिनाउन सफल व्यक्तित्व हनुहुन्थ्यो । उहाँले मुख्यतया समाजको शैक्षिक क्षेत्रमा आफ्नो अविस्मरणीय योगदान प्रदान गर्नुभएको छ ।
स-साना विद्यार्थीका भविष्य उज्जवल बनाउनका निमित्त सर्वप्रथम सगरमाथा, दिपज्योतिलगायतका विद्यालयहरुमा शिक्षा प्रदान गर्नुभयो । त्यसका केही वर्षपछि वि.सं २०६० सालमा उहाँले न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी नामको आफ्नै विद्यालय स्थापना गर्नुभयो । उहाँको यस महान प्रयासले कैयौं विद्यार्थी भाइबहिनीहरुका भविष्य र सपना साकार बन्न पुगेको छ । उहाँले सकेसम्म विद्यालयको रेखदेख र विद्यार्थीहरुको पठनपाठनमा विशेष ध्यान राख्नुहुन्थ्यो । शिक्षक र विद्यार्थीबाट सरसल्लाह लिने र सबैलाई शिक्षाका लागि उत्साहित गर्न कहिल्यै पनि पछि हट्नु हुन्नथ्यो । विद्यार्थीका कला, सक्षमता र अनुशासनतर्फ उहाँको विशेष ध्यान रहन्थ्यो । त्यसैले होला उत्कृष्ट शिक्षा प्रदान गर्न सफल विद्यालयहरुमध्ये न्यूटन्स्को नाम अग्रपंक्तिमा आउँछ ।
तर दुर्भाग्यवश हरिसरलाई जोश र जाँगर भरिएकै उमेरमा क्यान्सर जस्तो दर्दनाक बिरामीले च्याप्न थाल्यो । जसका कारण उहाँ उपचारको सिलसिलामा विदेशिनु भयो । जहाँ इच्छा त्यहाँ उपाय भनेझैं बाहिरै बसेर पनि आफ्ना विद्यार्थी र विद्यालयको चिन्ता भने त्याग्नु भएन । बिस्तारै उहाँले स्थापना गर्नुभएको विद्यालय न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीले निकै प्रगति हासिल गर्यो । अभिभावकको मन जित्न सफल यस विद्यालयमा विद्यार्थी आफ्नो उज्जवल भविष्यको खोजीमा अध्ययन गर्दछन् ।
यसरी आफ्नो विद्यालयले सफलता हासिल गरिरहँदा भने हाम्रो संस्थापक हरिकुमार प्रसाई सर आफ्नो स्वास्थ्यसँग गम्भीर हालतमा लडिरहनुभयो । उहाँलाई करिब करिब ७ वर्ष क्यान्सरले सतायो र अन्त्यमा मृत्युको अगाडि कसको के नै लाग्छ र भनेझैं उहाँले २०७९ मंसिर १८ गते यस संसारबाट विदा लिनुभयो ।
उहाँको भौतिक शरीर माटोमा मिलेपनि शिक्षा क्षेत्रमा खडा गर्नुभएको विशाल न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीजस्तो योगदान सबैको सम्झनामा सँधैभरि रहिरहनेछ । उहाँको यस देनप्रति सबै अभिभावक, शिक्षक तथा सबै विद्यार्थी भाइबहिनीहरु सदैव आभारी रहनेछन् । हरिकुमार प्रसाई सर आज हामीसँग नरहनु भएपनि उहाँले देखाउनुभएको शैक्षिक योगदानका कारण उहाँको नाम सबैको मनमा अमर रहनेछ । ( पूर्व अध्यक्ष, बालक्लब न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमी)
मेरो नजरमा हरिसर–चन्द्रमोहन उप्रेती
आदरणीय गुरु स्व.हरिकुमार प्रसाई जो हामीबीच भौतिक रुपमा अब रहनु भएन । उहाँप्रति सर्वप्रथम भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अनि शोकमा रहनुहुने सम्पूर्ण परिवारजनमा हार्दिक समवेदनासहित मेरो नजरमा हरिसरका सन्दर्भमा दुई शब्द लेख्ने प्रयास गरेको छु ।
नेपालको सुदूरपूर्व जिल्ला ताप्लेजुङ आठराई हाङपाङ वडा नं ६ (हाल त्रिवेणी गा.पा ) मा माता स्व.श्रीमती लक्ष्मी प्रसाई र पिता स्व.श्री देवीप्रसाद प्रसाईका साईला पुत्ररत्नको रुपमा २००८ साल मंसिर ४ मा जन्म भई आफ्नो बाल्यकाल जन्मथलोमै बिताउँदै कक्षा ८ सम्मको अध्ययन पूरा गरी बसाई सराईसंगै झापा आई कक्षा ९ र १० सम्मको शिक्षा श्री आदर्श मा.वि. घैलाडुब्बा , आइ.एस.सी. अमृत साईन्स, वि.एस.सी (कृषिमा) रामपुर क्याम्पस र बि.एड. त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट उच्च शिक्षा हासिल गरी सरकारी सेवामा श्री महेन्द्र रत्न मा.वि. बिर्ताबजारमा २०२९ साल माघ महिनाबाट सेवा प्रवेश गरी पुनः २०३१ चैत्रबाट श्री आदर्श मा.वि. घैलाडुब्बामा २०४२ मंसिरसम्म कार्यरत रहनु भएको थियो । म पनि २०३७ साल पौष महिनाबाट श्री आदर्श मा.वि. घैलाडुब्बामा कक्षा ८ बाट अध्ययन गर्ने क्रममा कक्षा ९ र १० मा उहाँको विद्यार्थी भएर पढ्ने अवसर प्राप्त भयो । जुन बेला नै मैले एक शिक्षक मात्र नपाएर एक अभिभावक समेत पाएको महसुस गरेको थिएँ ।
यसरी जीवनयापन र अध्ययनकै क्रममा मैले नजिकबाट बुझिरहँदा हरिसर बहुप्रतिभाको धनी , एक कुशल शिक्षक , शैक्षिक अभियन्ता , कुशल ब्यवस्थापकका साथै हरेक क्षेत्रको नेतृत्व गर्नसक्ने असल नेतृत्वकर्ताको रुपमा समयको आबश्यकतालाई बुझ्ने विचारसहित शैक्षिक अवधारणा प्रस्तुत गर्न सक्ने व्यक्तित्वको रुपमा चिनिनु भएको थियो । मलाई स्मरण छ -२०३८/३९ सालतिरको कुरा हो । हामीलाई सँधैभरि शिक्षाभन्दा ठूलो धन केही होइन र गुणस्तरीय , व्यवहारिक र प्राविधिक शिक्षा आजको आवश्यकता हो भनेर भन्ने गर्नुहुन्थ्यो । जुन आज पनि उतिकै सान्दर्भिक र आबश्यक छ । उहाँले आफ्नो विचारसंगै सोच अघि बढाउने क्रममा शिक्षक हकहित र अधिकारका बारेमा समेत आवाज उठाउन नेतृत्वमा रहेर काम गर्दै आउनु भएको थियो । यसरी सरकारी सेवामा आफ्नो सेवा अवधि बाँकी रहँदै सेवाबाट अवकास लिई आफ्नो सपना साकार पार्ने अभियानमा जुट्दै निजी क्षेत्रबाट शैक्षिक अभियानलाई निरन्तरता दिने क्रम श्री सगरमाथा आवासीय विद्यालय (२०४२-२०४५) , दिपज्योति मा.वि (२०४६-२०५९) र २०६० देखि न्यूटन्स् एजुकेशन एकाडेमी संचालनमा ल्याएर संस्थापक प्रिन्सिपलको रुपमा कार्यरत रहनु भएको थियो । संगै नयाँ अवधारणासहित एभरेष्ट स्मार्ट अंग्रेजी विद्यालय पनि संचालनमा ल्याउनु भएको थियो ।
नेपालको शैक्षिक क्षेत्रमा सामुदायिक र निजी दुवैमा गरी ५० वर्ष जुन योगदान पुर्याउनु भएको छ, त्यो एक अविस्मरणीय र उल्लेखनीय रहेको छ । उहाँको योगदानको उच्च सम्मान गर्दै जिल्ला शिक्षा कार्यालय र नेपाल शिक्षा तथा खेलकुद मन्त्रालयबाट सम्मानपत्रसहित सम्मानित भईसक्नु भएको छ । जुन हामी सबैका लागि गौरवको विषय हो । उहाँले शिक्षक अधिकार र हकहितमा , शिक्षक संगठन , संघ हुँदै निजी तथा आवासीय विद्यालयको संगठन प्याब्सनको जिल्ला अनि केन्द्रीय तहको नेतृत्वमा समेत बसेर काम गरिसक्नु भएको हुँदा मेरो बुझाईमा उहाँ एक कुशल शिक्षक मात्र नभई असल अभिभावक , शैक्षिक अभियन्ता , कुशल व्यवस्थापकका साथै हरेक क्षेत्रमा नेतृत्व गर्न सक्ने बहुप्रतिभाशाली व्यक्तित्वको रुपमा आफ्नो पहिचान बनाउन सफल हुनुहुन्थ्यो ।
बुहारीजस्तै माया पाएँ–रुपा राजवंशी
आदरणीय हरिसर, न्यूटन्स् स्कुलका संस्थापक उहाँ आज यस संसारमा रहनु भएन । उहाँको पार्थिव शरीर यस धर्तीमा नरहेपनि उहाँले दिनु भएका अर्ति उपदेश, उहाँले छर्नु भएको शिक्षाको ज्योति, जुन हामी बीच छ त्यो कहिल्यै मेटिने छैन। उहाँ लाखौंलाख विद्यार्थीहरूको मनमा बिराजमान हुनुहुन्छ त्यो कहिल्यै हट्ने छैन । त्यही विद्यार्थीमा मेरो परिवार पनि सामेल छ। आज म स्व. हरिसरको सम्झनामा बिगतका केही पल सम्झन चाहन्छु।
कुरा हो २०६७ साल बैशाख महिनाको, मेरो श्रीमान् नेपाल विद्युत प्राधिकरणमा कार्यरत हुनुहुन्थ्यो । जागिरको सिलसिलामा त्यो बेला धनकुटाबाट बढुवा भई ईटहरी सरुवा हुनु भयो । परिवारसँगै भएकोले परिवारको व्यवस्थापन गर्नु थियो उहाँलाई साथै दुई छोरीको शिक्षामा बाधा नपरोस् भनेर पनि आफ्नै जन्मथलो झापा, सबै सुविधाको केन्द्र बिर्तामोडलाई रोज्नुभयो । बिर्तामोडको जात्रुबाडी टोलमा सानो घडेरी जोडेको थियौं । त्यही स्थायी बसोबास गर्ने सल्लाह पनि भयो । महत्वपूर्ण थियो छोरीहरूको शिक्षाको । यो इलाकामा सबैभन्दा राम्रो विद्यालय न्यूटन्स् स्कुल नै हो भन्ने वरपर सबैबाट सुनियो अनि बुझ्न जानुभयो । बुझेर जब घर फर्किनुभयो उहाँको मुहारमा खुशीको सीमा थिएन । उहाँले सन्तोषको सास लिँदै भन्नुभयो -‘मेरो छोरीहरूको विद्यालय मैले रोजिसकेँ, अब छोरीहरू न्यूटन्स् स्कूल नै पढ्छन् हरिसर र धर्मा मेडमलाई भेटेर म ढुक्क भएँ, घैलाडुब्बाको आदर्श विद्या मन्दिर स्कुलमा मलाई पढाउनु भएको मेरो गुरु हरिसर, अबदेखि छोरीहरूको पनि गुरु हुनेछन् ’भन्दै खुशी ब्यक्त गर्नुभयो। यो कुरा सुनेर मलाई पनि भेट्न मन लाग्यो । श्रीमान्का गुरु अबदेखि छोरीहरूका पनि गुरु र गुरुआमा हुन लागेका ती महान व्यक्तिहरूको दर्शन गर्ने अभिलासा मनमा जाग्यो । छोरीहरूको तयारी कक्षा लिने थियो त्यो दिन, म पनि सँगै गएँ । हरिसर र धर्मा मेडमसंग भेट्नुपूर्व मनमा धेरै कुरा खेलाईरहेँ । “ठूलाबडा मान्छे, व्यस्त होलान्, बोल्न नभ्याउलान्, सामान्य नै भेटघाट रहला, यो पूर्व कोहीसंग यसरी भेटघाट नभएकोले मनमा डर पनि लागिरहेको थियो । तर मैले सोचेकोभन्दा निकै फरक पाएँ उहाँहरूलाई, आफ्नै भाइ बुहारीजस्तै ब्यबहार गर्नुभयो, त्यो माया दिनुभयो । हरिसरले बुहारी भनेर सम्बोधन गर्दा आफ्नै अभिभावक पाएको भान भयो मलाई । “यो समाजको वातावरण राम्रो छैन बुहारीलाई एक्लै छोडेर नबस्नु” भन्नु भएको थियो ।उहाँको यो सल्लाह म कहिलै बिर्सने छैन । तर श्रीमान्को जागिरको बाध्यताले नानीहरूलाई लिएर केही समय एक्लै बस्नुपर्ने भयो । दिनमा तीन पल्टसम्म ओहोरदोहोर हुन्थ्यो स्कुलमा ।
त्यही क्रममा भेटघाट बढ्दै गयो सर- मेडमसंग अनि आत्मीयता पनि। सामाजिक कामहरूमा कहिलै पनि छुटाउनु भएन उहाँले मेरो नाम । स्कुलमा भए गरेका अभिभावक भेलादेखि लिएर कञ्चनजंघा बाटो निर्माण समिति, टोल विकासका कार्यहरूमा, पार्टीमा पनि चिनारी र समावेश हुने हौसला दिनु भयो । संगसँगै समाजको रहनसहन, परिवेशमा कसरी आफूलाई जोगाउन सकिन्छ । आफू भलो त जगतै भलो भन्ने पनि ज्ञान दिँदै जानुभयो । उहाँको यो उपदेश, अर्तिहरु म कहिल्यैै बिर्सने छैन। सँधै शिरोधार्य राख्नेछु भन्ने आत्मविश्वास छ । मेरो परिवार संगसंगै म पनि आफूलाई हरिसरको चेला मान्दछु ।
आज दुःख लाग्छ ! उहाँ जीवित छँदै यी कुरा उहाँको कानले सुन्न र सुनाउन नपाए पनि यो चेलीको भित्री ह्रदयदेखि नै सरलाई सम्झेर, कलमको सहायताले आफ्ना भावहरू यो बिशेषांकमा पोख्ने अवसर पाएको छु । मेरा यी भावपूर्ण शब्दहरू हजुरको आत्मासमक्ष पुग्नेछ भन्ने आशा गर्दै, हजुरको आत्माको सदा- सदा बैकुण्ठमा बास होस् भनी चिर शान्तिको कामना गर्दछु। म र मेरो सम्पूर्ण परिवारको तर्फबाट हरिसरलाई भावपूर्ण हार्दिक श्रद्धाञ्जली !! बिर्तामोड-५
मेरो हेराइमा आदरणीय गुरु हरिकुमार प्रसाई–गौतम शिवाकोटी
भनिन्छ नि, मानिस चिनिन्छ उसको कर्मले र उसको त्यो चिनाइ समाजको निम्ति कत्तिको सम्मानजनक छ भन्ने कुराले महत्व बोकेको हुन्छ । म गुरु हरिकुमार प्रसाईलाई समाजको एक अत्यन्तै उदाहरणीय र सम्मानजनक व्यक्तिको रुपमा चिन्दछु । २००८ साल मंसिर ४ गते ताप्लेजुङको हाङपाङमा यस दुनियामा आफ्नो बुवाआमाको साइला छोराको रुपमा हरि प्रसाईले जन्म लिनुभयो र हुर्कदै बढ्दै, पढ्दै कर्मथलो बनाउने क्रममा बिर्तामोडमा २०३७ सालदेखि स्थापित हुनुभयो । एक कर्मठ, ऊर्जाशील, इमान्दार, कर्तव्यनिष्ठ, दृढ इच्छाशक्ति भएको व्यक्तिको रुपमा हरिकुमार प्रसाई म चाहिँ चिन्दछु र मेरो सौभाग्यको कुरा हो । उहाँ मलाई शिक्षा प्रदान गर्ने गुरु हो र पछि गएर प्रसाई परिवारको सदस्यको रुपमा म समाहित पनि हुन पुगेँ । २०३७ सालमा मलाई उहाँसंगै अध्ययन गर्ने अवसर जुर्यो र २०४१ सालसम्म निरन्तर ४ वर्षसम्म एउटै भान्सामा खाना खाने अवसर पाएँ । मेरो यौवन अवस्थामा धेरै कुराहरु पनि सिक्ने अवसर प्राप्त भयो ।
म आज जे छु जस्तो छु, त्यसमा मेरो बुवाआमाको ठूलो देन छ । त्यसमा दुईमत छैन । त्यो सँगसँगै हरिसरको पनि ठूलो देन रहेको कुरा कहिल्यै पनि बिर्सन सक्दिनँ । हामीले समाजका लागि केही गर्नुपर्छ, जसको समाजले पछिसम्म सम्मानजनक रुपमा स्मरण गर्न सकोस् भनी उहाँ मलाई बारम्बार भन्ने गर्नुहुन्थ्यो । सायद म जे भन्छु त्यो गर्छु भन्ने भावना बोकेको हुनाले गर्दा होला आज यस समाजले उहाँलाई सम्मानजनक रुपमा सदैव स्मरण गर्नेछ भन्ने कुरा बुझाइमा रहेको छ । यो नितान्त सत्य पनि हो ।
२०५० सालमा शिक्षक पेशामा संलग्न भएपछि शिक्षक कस्तो हुनुपर्दछ र कसरी आफ्नो भूमिका निर्वाह गर्नुपर्दछ भन्ने वारेमा मेरो आदरणीय गुरु हरिकुमार प्रसाईसँग निरन्तर सम्पर्कमा रही उहाँले देखाएको बाटोमा हिँड्ने प्रयासमा छु । गुणैगुणले सम्पन्न भएको मानिस कोही पनि हुँदैन तर धेरै गुण भएका मानिसहरु भने भेटिन्छन् । हो, हरिसर धेरै गुणैगुणले भरिएको उहाँ समाजको निम्ति एक उदाहरणीय व्यक्ति हो । आज यदि मसँग केही राम्रो गुण छ भने त्यसको श्रेय मेरो मातापिता सँगसँगै मेरो गुरु हरिसरलाई जान्छ भन्ने कुरा मैले मनन् गरेको छु ।
शिक्षा क्षेत्रको एक धरोहरको रुपमा चिनिनु भएको शिक्षाको विकासको निमित्त ठूलो योगदान दिनुभएको कुरा सर्वविदितै छ । उहाँको सपना थियो समाजमा गुणस्तरीय शिक्षा उपलब्ध गराउनु पर्दछ भन्ने । मलाई जहाँसम्म लाग्छ यस विषयमा उहाँ सफल हुनुभएको छ । उपचारको क्रममा अमेरिकामा रहँदा त्यहाको स्कुल हेर्ने अवसर उहाँलाई जुर्यो र पछि नेपाल फर्किएपछि आफू बस्नमा लागि बुट्टावारीमा बनाउँदै गरेको घरलाई फेरि स्मार्ट स्कुल निर्माण गर्नुभयो र भन्नुहुन्थ्यो ‘म यसलाई अब्बल दर्जाको स्कुल बनाउँछु ।’ त्यो स्कुल हरिसरले सोचेजस्तै बन्नेक्रममा रहेको छ भन्ने कुरा मैले अनुभूति गरेको छु ।
विभिन्न समयमा पारिवारिक काममा र उपचार गर्न जाने क्रममा म उहाँसँग भारत शहरहरु चेन्नाइ, कलकत्ता, इन्दोर, त्यसैगरी काठमाडौंमा लामो समयसम्म सँगै बस्ने अवसर पाएको छु । उहाँ जस्तोसुकै अवस्थामा पनि कति पनि विचलित नहुने र सहजरुपमा समस्यासँग जुघ्न र समाधानको सहज बाटो पहिल्याउन विलक्षण एवं अद्भुत क्षमताको धनीको रुपमा म उहाँलाई चिन्दछु ।
साँच्चै नै उहाँ अत्यन्त कर्मठ र परिश्रमी व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो, जसले समयको महत्व राम्रोसँग बुझ्नु भएको थियो । अरुलाई बुझाउनु पनि हुन्थ्यो । उहाँमार्फत समयको महत्त्व बुझ्ने अवसर पाउने म पनि भाग्यमानी व्यक्ति हुँ । आज हामीसँग हरिसर हुनुहुन्न । सम्झिएर ल्याउँदा मन भक्कानिएर आउँछ । किन कालले यति छिटो लग्यो नि भन्ने लाग्छ अनि मन बुझाउँछु । आएका सबैले जानु नै पर्छ, खाली छिटो र ढिलो मात्र त हो नि ।
हरिसरले हामी सबैलाई रुवाँएर जानुभयो तर धेरै कुरा सिकाएर जानुभयो । हामी सबैको मन मस्तिष्कमा अमिट छाप छाडेर जानुभयो । अलबिदा हरिसर (शिवाकोटी न्यूटन्स् एजुकेशन एकेडेमीको पूर्व विद्यालय व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष हुन् )
मैले बुझेको प्रिन्सिपल सर–हिना तिम्सिना
जब शिक्षक भनेको को हुन् भनेर बुझ्दा मैले हजुरलाई देखेँ । प्रधानाध्यापक, गुरु अभिभावक जे भनेपनि सानैदेखि मैले शिक्षाको प्रतिमूर्ति हजुरलाई देखेँ । सेतो सर्ट, निलो टाई र निलो प्यान्टमा हरेक बिहान प्रार्थना गर्ने ठाउँमा देख्दा अनुशासन, प्रतिबद्धता र लक्ष्यमा उभिएको हजुरलाई उदाहरण देखेँ । म तीन कक्षादेखि दश कक्षासम्म सफलतापूर्ण पास गर्न सफल भएको श्रेय हजुरलाई दिन चाहन्छु । दुई वर्षअघि हजुरलाई क्यालिफोर्नियामा भेट्दा हजुरको हँसिलो अनुहारले नानी के छ ? भनेको झझल्को आउँछ । थोरै समयका लागि भेट भएता पनि ती हाम्रा मिठा कुराको झलझली याद आउँछ । मजस्ता अनगिन्ती विद्यार्थीलाई शिक्षाको ज्योति फैलाउने मेरा गुरुप्रति मेरो हृदयदेखि नै नमन । आज हामीलाई छाडेर धेरै टाढा गएतापनि हजुरले सिकाउनु भएको जीवनको पाठ सदैव मभित्र रहिरहने छ ।जय हरि सर ( पूर्व विद्यार्थी हाल अमेरिका)
हरिकुमार प्रसाई सरप्रति हार्दिक श्रद्धासुमन–गौरीमान फागो
निजी तथा आवासीय विद्यालय अर्गनाइजेशन नेपाल (प्याब्सन) को सदस्य विद्यालय न्यूटन्स् एजुकेशन एकाडेमी तथा एभरेष्ट स्मार्ट स्कुल विर्तामोड झापाका संस्थापक÷ प्रिन्सिपल हरिकुमार प्रसाईको मिति २०७९ साल मंसिर १८ (तदनुसार २०२२ डिसेम्बर ३) गते आईतवारका दिन भएको असामयिक निधनको खबरले मलगायत सिङ्गो प्याब्सन झापा परिवारलाई स्तब्ध बनाएको छ । तथापि यसलाई प्रकृतिको अकाट्य नियमको रुपमा लिएर हामी सबैले आफ्नो मन सम्हाल्नुको विकल्प पनि छैन । उहाँले शिक्षा क्षेत्रमा पु¥याउनु भएको योगदान प्याब्सनको सांगठनिक तथा शैक्षिक इतिहासमा सुनौला अक्षरमा सर्वदा सजिने छ ।
२००८साल मंसिर ०४ गते पिता देवीप्रसाद प्रसाई र माता लक्षीमा पाठक प्रसाईको कोखबाट साइला पुत्ररत्नका रुपमा त्रिवेणी गाउँपालिका–३ आठराईमा जन्म लिनुभएका हरिकुमार प्रसाईले २०३० सालमा द्य।क्अ।ब्न तथा द्य।भ्म सम्मको अध्ययन पुरा गरी पारिवारिक तथा सामाजिक रुपमा प्रखर शैक्षिक व्यक्तित्वको पहिचान बनाउन २२ वर्षको सानै उमेरमा सफल हुनभएको कुरा स्पष्ट देख्न सकिन्छ । शिक्षा सेवालाई मिति २०३१ सालमा सरकारी विज्ञान शिक्षकका रुपमा अंगाल्न पुग्नुहुने उहाँ २०४२ सालदेखि संस्थागत विद्यालय संचालन गरी तत्कालीन समयको शिक्षाको आवश्यकता तथा शिक्षा क्षेत्रमा निजी क्षेत्रको लगानीको अपरिहार्यतालाई महसुस गर्ने निष्कर्षमा पुग्नुभयो । विद्यालय संचालनको इतिहासमा चाहे त्यो बिर्तामोडको सगरमाथा बोर्डिङ्ग स्कूल होस् या अर्जुनधारामा संचालित दिपज्योति अंग्रेजी विद्यालय वा हाल बिर्तामोडमा संचालनमा रहेको न्यूटन्स एजुकेशन एकाडमी तथा बुट्टाबारीमा संचालित एभरेष्ट स्मार्ट स्कूल नै किन नहोस्, आफू कार्यरत संस्थालाई हरि सरले सँधै अब्बल राख्न सफल हुनुभएको थियो । झापा प्याब्सनको २०५५ साल माघ १० गतेदेखि २०६४ साल असोज १३ गतेसम्म गरिमामय अध्यक्ष पदमा रहनुभएका हरिसरले तत्कालीन द्वन्द्वको समयमा पनि संगठनलाई जीवन्त तथा चलायमान बनाउन बनाउनु भएको कुरा स्मरणयोग्य छ ।
प्याब्सन झापाका प्रमुख सल्लाहकार, प्याब्सन पूर्वाञ्चल संयोजक, केन्द्रीय उपाध्यक्ष, केन्द्रीय सल्लाहकारसम्मको भूमिका निर्वाह गर्नुभएका तथा हाल झापा प्याब्सनको वरिष्ठ सल्लाहकार रहनुभएका हरिकुमार प्रसाई एक सफल विद्यालय संचालक, कुशल संगठक तथा सक्षम नेतृत्वदायी क्षमता भएका व्यक्तिको रुपमा स्थापित भइसक्नु भएको थियो । सिङ्गो प्याब्सन संगठनका नक्षत्र तथा शैक्षिक अभियन्ता आदरणीय हरिकुमार प्रसाईको असामयिक निधनप्रति गहिरो दुःख व्यक्त गर्नुका साथै स्वर्गवासी आत्माप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै शोकाकुल परिवारजनमा हार्दिक समवेदना व्यक्त गर्दछु । संगठनमा उहाँले देखाउनुभएको मार्गदर्शनलाई आगामी दिनमा अझ सशक्त बनाउँदै उहाँका सांगठनिक अधुरा सपना पूरा गर्ने गराउने कुरामा कुनै कसर बाँकी नराख्ने प्रण समेत गर्दछु । (फागो प्याब्सन झापाका अध्यक्ष हुन् ।)
(
