शनिवार सरकारी विदा हो भनेर सायदै थाहा नपाउने कमै होला । शनिवारलाई सार्वजनिक साप्ताहिक विदा र कार्यालय समय बिहान १० बजेदेखि ५ बजेसम्मको प्रचलन भिम शमसेरले चलाएको पाइन्छ । भिम शमसेरले सुरुवात गरेको साप्ताहिक विदालाई हालसम्मको सरकारले निरन्तरता दिँदै आएको छ । साप्ताहिक विदा दुई दिन दिनु पर्छ भनेर केही समय दुई दिन पनि विदा भयो तर, पछि फेरि विदा कटौती गरी हप्तामा एक दिन विदा कायम गरियो । सरकारले जनतालाई सहज सेवा दिन सकियोस् भनेर हरेक कार्यालय स्थापना गरिएको छ । जनतालाई दैनिक कार्यसम्पादन गर्न सजिलो होस् भनेर सेवामा निजामति कर्मचारीहरु रहेका हुन्छन् ।
सरकारको काम जनतालाई सेवा सहज पहुँच होस् भन्ने हुन्छ । तर आजभोलि सरकारी कार्यालयहरु सेवा दिनुभन्दा पनि कसरी पैसा धेरै उठाउन सकिन्छ भन्ने ध्याउन्नमा लागेको देख्दा आममानिस अचम्भित छन् । साप्ताहिक विदाको दिन पनि कार्यालय खोलेर जनतालाई ट्याक्स बुझाउन कार्यालयले अपिल गरिरहेको छ । सरकारले साप्ताहिक विदा भनेपछि सरकारी कार्यालय नै खुल्ला गर्नु कति मनासिव होला । नेपाल सरकारको नीति नियममा चल्नु पर्ने बैंक वित्तीय संस्थाहरु प्नि धमाधम शनिवार खुल्न थालेका छन् । कार्यालय समय बिहान १० बजेदेखि साँझ ५ बजेसम्म भनेता पनि बंैक वित्तीय संस्थाको कुनै समय सीमा रहेन । बिहान न बेलुका जुनै समय पनि बैंकका कर्मचारी ड्युटीमा देख्दा काम त यसरी पो गर्नु पर्छ या गराउनु पर्छ भन्ने जस्तै भैसकेको छ । व्यक्तिको लगानीमा संचालित बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले जसरी भए पनि नाफा कमाउनु पर्यो भन्ने मान्यता बोकेका छन् । कर्मचारीलाई पेलेर काम लगाउन बैंकका संचालक लागिपरेका छन् । सबैभन्दा बढी नाफा हामी कमाउनु पर्छ भनेर कर्मचारीलाई पेलेको पाइन्छ । विचरा कर्मचारीलाई जागिर बचाउन भएपनि निर्देशन मान्नै पर्यो ।
मुलुकमा विगत एक वर्षदेखि आर्थिक संकट परेको छ । सरकारले पनि यो आर्थिक संकटलाई कम गर्न विलासिताका सामानहरुको आयातमा प्रतिवन्ध लगाएको छ । ९ महिनादेखि सवारीसाधन भित्रिएका छैनन् , सुनचाँदीलगायतका बहुमूल्य सामग्रीको आयात घटेको छ । निर्माण ठप्प छ । कुनै पनि क्षेत्रका व्यवसायीहरु सन्तुष्ट छैनन् । बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रले लगानी नगरेको करिव एक वर्ष जति भैसक्यो । ब्यवसायीको पीडा सुनी नसक्नु छ । सात प्रतिशतमा लिएको ऋण १६ प्रतिशत भैसक्यो । उत्पादन घटेको छ । लागत बढेको छ । व्याज बढ्नाले ऋणको किस्ता पनि बढेको छ । दिन प्रतिदिन बैंकको भार बढिरहेको छ । अनि कसरी यो पाराले बैंकको किस्ता तिर्न सकिन्छ भन्ने पीडाले व्यवसायीलाई गाँजेको छ ।
उद्योगी व्यवसायी भन्छन् -बैंकले लगानी गर्दैन । बैंक भन्छ- कर्जा जोखिममा छ । ऋण लगानी गर्न गाह्रो छ । ऋणी भन्छन्- कर्जा तिर्न पैसा छैन । सहकारी भन्छ -बचतकर्तालाई भुक्तानी गर्न पैसा छैन । यो के भैरहेको छ भनेर चिया गफमा मानिस गफिदैं छन् ।पुसको क्लोजिङ त सकियो अब भोलि के हुन्छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले आजसम्म जसरी पनि व्याज हाल्नु एनपिए बचाउनु पर्छ नत्र लिलामीमा निक्लिन्छ भनेर फोन गर्दा कसको दिमाग खराव नभएको होला । बैंक वित्तीय संस्थाहरुले जसरी पनि नाफा कमाउनु पर्छ भन्ने मान्यता र नाफा कमाउने होडवाजीले पनि बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋण असुलीमा कडाई गरेका छन् । हामीले यतिका वर्ष बैंकमा ऋण तिरियो कहिल्यै यस्तो अवस्था भएको थिएन तर, आज हामीले तीन महिना तिर्न नसक्दा बैंकले हामीलाई यति धेरै तनाव दिने भनेर भन्ने व्यवसायीहरु पनि छन् । हामीले बैंकबाट ऋण लगानी गर्न लिएका हौं । व्याजको गणना एउटा दर थियो तर, आज अर्को दर हुँदा किस्ताको मूल्य बढ्यो । व्यापार व्यवसाय घट्दो छ अनि कसरी किस्ता पुरा हाल्न सकिन्छ भन्ने भनाई व्यवसायीको छ । हाम्रो पैसा लगानीमा रहेको छ तर, आजको अवस्था हरेक लगानीमा मन्दीले गर्दा केही समस्या भएको छ भनेर व्यवसायीहरु भन्ने गर्छन् ।
जग्गामा लगानी गरेको थियो , कित्ताकाट बन्द । शेयर लगानी गरेको थियो ,शेयर घटेर कुन विन्दुमा आउने हो थाहा छैन । व्यापार व्यवसायमा लगानी गर्यो , व्यापार छैन । सरकारले सबैतिरबाट बन्द गरेर अनि ट्याक्स तिर , व्याज तिर भन्दा हामी व्यवसायीले कसरी तिर्ने भन्ने आवाज व्यवसायीको छ । पीडा सबैमा छ तर पनि, आज धेरै व्यवसायीको पीडाले बोझ थेग्न गाह्रो भएको छ । कोरोनाको पीडा , लकडाउनको असर , आर्थिक मन्दीको त्रास , व्यापारमा छाएको मन्दी सबै व्यवसायीले भोगिरहेका छन् । तीन वर्षदेखिको पीडाबाट अझै पनि व्यवसायी उठ्न सकेका छैनन् । बजार, मलतिर हेर्दा कयौ कोठा खाली भएका छन् । बैंकबाट ऋण लिएर बनाएको मलहरु खाली हँुदा बैंकको किस्ता तिर्न गाह्रो भएको छ । बैंकले किस्ताको तागेता गर्छ , आफ्नो भाडा उठ्दैन । व्यापार नहुँदा व्यवसायीलाई भाडा तिर्न गाह्रो । यो आर्थिक मन्दीको चक्रले सबैलाई घेरेको छ । सटर खाली छन् । व्यापार मन्दी छन् । बैंकको व्याज र किस्ताले थामी नसक्नुको पीडा भोग्नु परेको छ । लागत बढ्नाले उत्पादनमा कमी आएको छ । बजारमा छाएको मन्दीले बिक्री छैन । महंगी बढेर अकासिएको छ ।
नियमविपरित बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले व्याज बढाए भनेर व्यवसायीहरु आन्दोलनमा पनि उत्रिए । राष्ट्र बैंकले कति बैंकलाई नियमविपरित व्याज लिएकोमा जरिवाना र व्याज फिर्ता गर्नु भन्ने निर्देशन पनि आयो भनेर हामीले समाचारमा पढ्यौं । बैंकले लिएको व्याज के फिर्ता होला र भन्ने पनि भयो तर मेरै पैसा फिर्ता आउँदा राष्ट्र बैंकको निर्देशनले काम गर्यो भन्ने मलाई लाग्यो ।
माघ महिनादेखि व्याज केहि प्रतिशत घट्ने भन्ने बैंकर संघको धारणा आएको छ । हामी व्यवसायी आशावादी बनौं । पुस महिना त हामीले जसोतसो काटियो अबका दिन हामी आशावादी बनौं । संयमता अपनाऔं । व्यवसायी रहे बैंक रहने हो । बैंक भनेको पानी पर्दा छाता दिने हो भन्ने भाव बैंकहरुले बोक्न जरुरी छ । जनताको लगानीबाट संचालित बैंक वित्तीय संस्था भनिरहँदा त्यहि जनतालाई पिरोल्न हुँदैन । एउटा जनता मारेर अर्को जनता खुसी बन्नु भनेको मानवता हैन । जनताकै पैसाले बनेको बैंक हो भने जनताको हित नै सर्वोपरि ठानी काम गरौं । आफू पनि बाँचौ अरुलाई पनि बचाऔं ।
