झापा, साउन २ । नेपाली समाजमा यस्तो ट्रेन्ड बसिसक्यो कि आफ्नो मातृभाषा बोल्यो भने सानो हुइन्छ अर्थात स्मार्ट बन्न सकिदैन । त्यही भएर आधुनिक परिवेशका प्रायः हरेक नेपाली बाबुआमाले आफ्ना नवजात सन्तानलाई मातृभाषा सिकाउन चाहदैनन् ।
सन्तानलाई आफ्नो मातृभाषा सिकाउँदा आमाबुवा हिच्किचाउने र लजाउने गलत प्रवृति नेपाली समाजमा बढ्दै गएको हो । सानो उमेरमा आमाबुवाले नसिकाएकै कारण हुर्केका बढेका युवायुवतीमा मातृभाषाप्रतिको मोह घट्दै गएको छ ।
नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ झापाका अध्यक्ष पाण्डवलाल चौधरीका एकमात्र छोरालाई मातृभाषा थारु बोल्नै आउँदैनथ्यो । ब्याचलर तेस्रो वर्षमा अध्ययनरत उनले थारु आइकनमा भाग लिएर बल्ल थारु भाषा बुझ्न र अलिअलि बोल्न थालेका छन् । नेपालमा कुल जातजातिको संख्या १४२ पुगेको छ । साथै मातृभाषा संख्या १२४ र धर्म संख्या १० कायम भएको छ ।राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयका अनुसार विसं २०६८ को जनगणनामा जातजाति १२५ रहेकामा हाल १७ थप भएको हो । झापामा आदिवासी जनजाति महासंघमा आवद्ध २२ वटा जाति छन् । आदिवासी जनजाति र त्यसबाहेकका समुदायमा पनि मातृभाषा संकटमा छ । सन्तान जन्मिएपछि प्रायः सबै आमाबुवाले आफ्ना सन्तानलाई सिकाउने पहिलो शव्द हो ‘मम्मी ’ । अंग्रेजी शब्द सिकाउँदा आफ्ना सन्तान सानैदेखि ट्यालेन्ट हुने भ्रम धेरै अभिभावकहरुमा रहेको आदिवासी जनजाति महासंघका अध्यक्ष चौधरी बताउँछन् । उनका अनुसार हरेक आमाबुवा चाहन्छन् कि उनीहरुका सन्तानले जीवनमा राम्रो प्रगति गर्न सकून् ,त्यसकारण मातृभाषाप्रति गहिरो लगाव हुँदाहुँदै आफ्नो मातृभाषाको सट्टा भविष्यमा काम दिने भाषाप्रति उनीहरुले जोड दिइरहेको पाइन्छ ।
भाषा शक्तिमा आधारित रहेकाले देश र समाजमा जुन भाषाको वर्चस्व छ , त्यही भाषा प्रचलनमा रहने प्राध्यापक विनोद गौतम टिप्पणी गर्छन् । उनले नेपालमा अंग्रेजी भाषाको अधिक मोह रहेकोमा अब केही वर्षपछि विश्वकै शक्तिशाली चीनको चिनीया भाषाको मोह बढेर जाने धारणा राखे ।
मातृभाषालाई पुस्तान्तरण गर्नुपर्नेमा अभिभावकहरुले नै मातृभाषाको संरक्षणप्रति देखाएको बेवास्ताले मानव समाजको भाषा, धर्म , संस्कार संस्कृतिमाथि घात पुगिरहेको अर्का प्राध्यापक डा. गोपी खतिवडा बताउँछन् । कुनै पनि जातिको पहिचानको आधार भाषा , धर्म , संस्कार र संस्कृति भएकाले यीे हराउनु भनेको जाति नै हराउनु भएको उनले बताए । उनले अहिलेको गलत प्रवृतिलाई रोकथाम गर्न पालिकाहरुले विज्ञ समूह गठन गर्नुपर्ने र त्यो समूहले जाति समुदायको बीचमा गएर मातृभाषाको महत्वको बारेमा बुझाउने , विद्यालयमा कक्षा १ देखि नै ऐच्छिक विषयको रुपमा मातृभाषाको पठनपाठन गराउने व्यवस्था मिलाउनुपर्ने सुझाव दिए । हरेक अभिभावकले आफ्ना छोराछोरीसंग अनिवार्य रुपमा मातृभाषामा कुराकानी गर्ने नीतिनियम नै बनाउनुपर्ने उनको भनाई छ ।
एउटा परिवारले आफ्नो भाषा छोड्नु सामान्य लागेपनि भविष्यमा त्यो सिंगो जातिकै मातृभाषा लोप हुनसक्छ । खासगरी अल्पसंख्यक जातिमा त्यसको बढी खतरा देखिएको छ ।
