म सायद १० बर्षको थिएँ होला । त्यो बेला मेरो बुवा आफ्ना भाइहरुसँग बोल्नु हुन्नथ्यो । बुवा आफ्नै भाइहरुसँग नबोलेको देख्दा मलाई अचम्म लाग्थ्यो । बोलचाल मात्र हैन, सबै दाजुभाइको घर वरिपरि हुँदा पनि आवतजावत नै बन्द थियो । दाजुको घरमा भाइ नजाने अनि भाइको घरमा दाजु नजाने अनि हामी केटाकेटी गइहाले पनि बेलुका घरमा गाली खानुपर्ने अवस्था थियो । तपाईहरु दाजुभाइ किन नबोलेको भनेर सोध्ने हिम्मत पनि कसैलाई हुँदैन थियो । हुन त, उनीहरुले हामीलाई गरेको व्यवहार देख्दा त हामी केटाकेटी नै भएपनि मन कटक्क दुख्थ्यो । तर पनि, सबै आफन्तसँग राम्रो भए हुन्थ्यो जस्तो लाग्थ्यो ।
एकदिन मैले बडो हिम्मत जुटाएर बुवालाई सोधेँ– बुवा ! काकाहरुसँग किन नबोलेको अनि उनीहरु पनि हाम्रोमा आउँदैनन् अनि हामी पनि उनीहरुकोमा जाँदैनौँ किन होला ? यति मात्र के सोधेको थिएँ , बुवाले झन्डै मार्नु भयो, ‘तँ गधालाई किन चाहियो ? जानेर के गर्छस् ? बुवाले यति भनेपछि फेरि कहिल्यै सोध्ने हिम्मत गर्न सकिनँ । बिस्तारै समय अघि बढेसँगै केही समयपछि हामी सबै आफन्तमा बोलचाल खुल्यो । काकाहरुकोमा हामी जाने हाम्रोमा काकाहरु आउने सबै हुन थाल्यो ।
तर पनि मलाई त्यो बालमस्तिष्कमा उब्जिएको प्रश्न म ठूलो भएपछि फेरि दोहोर्याएँ बुवालाई । अब भने बुवाले मलाई सविस्तार सुनाउनु भयो –हेर माईला ! त दुई बर्षको थिईस् होला । तँलाई थाहा छैन तेरो दाजु ६ बर्षको थियो । तेरो दाजु त्यतिखेर सारै रोगी थियो । तेरो दाजुलाई बचाउन सकिँदैन कि जस्तो लाग्थ्यो । एकपटक तेरो दाजु धेरै नै सिकिस्त बिरामी भयो कि लाग्छ अब ऊ बाँच्दैन होला । तर पनि, मैले र तेरी आमाले हिम्मत हारेका थिएनौँ । जसैगरी छोरालाई ठिक पारेरै छाड्छौ भन्ने अठोट थियो हाम्रो । एकदिनको कुरा हो तेरो दाजु अचानक बेहोस भयो । उसको ढुकढुकी मात्र बाँकी थियो । के गर्ने र कसो गर्ने भनेर म र तेरी आमा अतालियौ अनि मैले मेरा भाइहरुलाई गुहारेँ । तर कोही आएनन् । अनि नजिकै रहेको मेरो मामालाई पनि गुहारेँ । उनी आए अनि तिम्रो छोरालाई अब उपचार गर्नु पर्दैन, अब तुलसीको मोठमा राखेर दान धर्म गर भने । कसैले मलाई तेरो दाजुलाई नक्सल बाघपुलसम्म पुर्याउन मद्दत गरेनन् । सबै रमिते मात्र भए । तर पनि, म उनीहरुको कुरा नसुनी तेरो दाजुलाई ढाडमा बोकेर नक्सलसम्म पुर्याएर उपचार गरेर ल्याएँ र तेरो दाजुलाई बचाउन सफल भएँ । उनीहरुको कुरा सुनेर म बसेको भएँ ,आज तैले दाजु भन्न पाउने थिईनस् । त्यस्तो गाह्रो पर्दा पनि मेरा भाइहरुले मलाई कुनै प्रकारको सहयोग गरेनन् । यदि त्यो ठाउँमा मलाई डम्बरबहादुर राउत र चन्द्रबहादुर खड्काले तन, मन र धनले सहयोग गरेका थिएनन् भने त्यो बेला मेरो के हालत हुन्थ्यो ? तँ आफै भन् मेरो लागि ती दुई ब्यक्ति सँधै भगवान समान हुन् बुझिस् ? जब मलाई सारो गाह्रो परेको थियो , त्यो बेला मेरा आफन्तहरु मसँग टाढिए ,मसँग बोल्नै छाडे । मेरो लागि त्यो बेला मेरो छोरा नै सबैभन्दा महत्वपूर्ण थियो । मेरो छोरा उनीहरुको पनि त छोरै बराबर नै थियो नि किन त्यस्तो गरे ? सायद मैले पैसा माग्छु भनेर पो हो कि ? यदि आफ्नो मान्छे अप्ठेरोमा पर्दा आफ्नै मान्छेले पराईको व्यवहार गर्छ भने त्यो आफन्तको के काम ? त्यो आफन्त भएको के अर्थ भयो र ? उल्टै मलाई नै बिभिन्न आरोपहरु लगाए मेरा आफन्तहरुले । त्यसैले म मेरा दाजुभाइसँग त्यो समय नबोलेको बुझिस् ?
बुवा यति भन्दाभन्दै भक्कानिनु भयो । मैले बुवाको सबै कुरा सुनिसकेपछि मेरा पनि आँखा रसाए । झन्डै मैले मेरो बुवालाई गलत सम्झेको । बुवाले मनमा सारै पीडा लुकाउनु भएको रहेछ । त्यो बखत बुवाले हिम्मत हार्नु भएको भए सायद आज मैले दाजु भन्न पाउने थिईनँ होला । मेरो बुवाको त्यो वाणी अहिले पनि मलाई याद छ– माईला ! दाजुलाई अप्ठेरो पर्दा भाइले र भाइलाई अप्ठेरो पर्दा दाजुले तन, मन, वचनले सहयोग गर्दैन भने त्यो सम्बन्धको कुनै अर्थ रहँदैन !! म आज पनि बुवाको वाणी स्मरण गरिरहेको छु ! साँच्चै आज मानिसहरु किन स्वार्थी बन्दैछन् ? किन एकको खुशी अर्कोलाई जलन हुन्छ ? किन भाइलाई अप्ठेरो पर्दा दाजुले सहयोग गर्दैन अनि दाजुलाई पर्दा भाईले सहयोग गर्दैन ? के साँच्चै कलियुगमा यस्तै हुने हो र ? मेरा मनमा अनेक प्रश्नहरु उब्जिएका छन् ।
