रमेश नेपाल,
२०४६ को जनआन्दोलनमा म भर्खर ९ बर्षको थिएँ ।आन्दोलन धेरै चर्किदैछ अब भने हाम्रो देशमा बहुदल आउने भयो भन्दै छिमेकी अंकलहरुको चिया गफ बिचार्नी बजार निताईको चिया पसलमा दैनिक चलिरहन्थ्यो ।त्यहाँ गफ गर्ने अधिकांश बहुदल समर्थक हुन्थे भने कोही कोही निर्दल समर्थक । मलाई याद छ– त्यहाँ निर्दलको पक्षमा बोल्ने तत्कालीन ज्यामिरगढी पञ्चायतका अध्यक्ष नरप्रसाद लामिछाने,डम्बरबहादुर राउत,डम्बर केसीलगायतका थोरै मानिसहरु मात्र निर्दलीय ब्यवस्थाको पक्षमा वकालत गरिरहन्थे ।
धेरै युवा समूह बहुदलको पक्षमा थिए । बिचार्नी बजारका अग्रज नन्दकुमार श्रेष्ठ सबैभन्दा धेरै क्रान्तिकारी थिए त्यो बेला । मलाई याद छ, नन्दकुमार श्रेष्ठले त्यो बेला नेपालमा राजतन्त्र हैन गणतन्त्र हुनु पर्छ भन्दै एक्लै कुर्लिन्थे । अथाह जनसागर अनि हिंसात्मक जनआन्दोलनको अघि राजा बिरेन्द्रको केही चलेन । त्यसैले उनले दलमाथिको प्रतिबन्ध फुकुवा गरे ।दलमाथिको प्रतिबन्ध फुकुवासँगै नेपालमा प्रजातन्त्रको पुनर्वहाली भयो र नेपाल बहुदलीय ब्यवस्थामा प्रवेश गरियो ।सर्वमान्य नेता गणेशमान सिंहको नेतृत्वमा संचालित जनआन्दोलन कांग्रेस र कम्युनिष्टहरुले गरेका थिए । त्यो जनआन्दोलन सफल भएसँगै बिजय उत्सव मनाउन ज्यामिरगढीका ९ वटै वडाबाट बिजय जुलुस निस्किएर ज्यामिरगढी गाविसमा बिजयी सभा गर्ने निर्णय भएछ । म केटाकेटी मान्छे अब कम्युनिष्टहरु आए टाउको काट्छन् है भनेको सुनेको थिएँ । त्यो जिन्दावाद र मुर्दावादको नारा सुनेर घरबाट केही पर बाख्रा सार्न गएको केटो बाख्रा नसारी दगुरेर घरमा आई खाटमुनि लुकेको स्मरण अझै ताजै छ । तर मैले सुनेजस्तो खराब हैन रहेछ । प्रजातन्त्र भन्ने कुरो केही समयमै बुझ्न सफल भएँ ।
नेपालमा बहुदल आएसँगै कृष्णप्रसाद भट्टराईको नेतृत्वमा अन्तरिम सरकार बन्यो । नयाँ संविधान २०४७ पनि आयो । अन्तरिम सरकार, नयाँ संविधानसँग नयाँ निर्वाचन २०४८ बैशाख २९ लाई मिति पनि तोक्यो । संविधानअनुसार नेपालमा २०५ निर्वाचन क्षेत्र तोकियो अनि बहुमत पुर्याउन १०३ सिट जित्नु पर्ने संबैधानिक नियम थियो ।चुनाबको मिति घोषणासँगै दलहरु चुनाबी मैदानमा होमिसकेका थिए ।बहुदल आएसँगै धेरै कम्युनिष्ट पार्टीहरुले एकता गरेका थिए । चुनाबमा मुख्यतः दुई पार्टी नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेबीच देशभरि प्रतिष्पर्धामा थियो भने नेकपा मसाल,नेपाल सदभावना पार्टी,राप्रपा थापा र राप्रपा चन्दले पनि चुनावमा सहभागिता जनाएका थिए ।
बहुदल आएसँगै जनतामा उत्साह थपिएको थियो । बहुदलीय ब्यवस्थाको चुनावमा दलका उम्मेद्वारलाई मत हाल्न पाईने भन्दै मतदातामा जोश र जाँगर भरिएको थियो ।चुनाबी र्याली,आमसभामा जान दलहरुले गाउँगाउँमा बसको ब्यवस्था गरिदिन्थे भने आमसभामा जानेलाई खाजाको ब्यवस्था गरिदिन्थे । म आफूले पनि कहिलेकाहिँ यो सुबिधा लिएको थिएँ । सानै भए पनि बस चढेर आमसभामा जान पाईन्थ्यो । किनकि पार्टीहरुलाई आफ्नो पक्षमा भीड देखाउनु थियो ।म त्यो चुनाबमा ११ बर्षको थिएँ । मैले थोरै राजनीति सोही बेलादेखि बुझ्न थालेको हुँ ।उमेरको हिसाबले म सानै भएपनि अरुलाई भन्दा धेरै चुनाब मलाई लागेको थियो । स्कुल छोडेर म चुनाब प्रचारप्रसारमा हिड्थे । म सो बेला स्थानीय ज्ञानदीप प्रा.वि.मा कक्षा ५ मा पढ्थेँ । स्कुल छाडेर चुनाब प्रचारप्रसारमा जाँदा घरमा त खासै कसैले केही नभने पनि स्कुलमा धनराज सर र धनबहादुर सरको कुटाइ चाहिँ खानु पर्थ्यो ।
मेरो समर्थन चाहिँ त्यो बेला दुईटा राप्रपाका साझा उम्मेद्वार लोकबन्धु कार्कीलाई थियो ।मेरो समर्थन किन राप्रपालाई भयो भने त्यो बेला हाम्रो बुवा लगायत धेरै मानिसहरु केशबकुमार बुढाथोकीको खेती कमाउँथे अनि हामी केशबकुमार बुढाथोकीको नजिकको मान्छे भनेर चिनिन्थ्यौं । त्यो बेला पूर्वपञ्चहरुको पार्टी राप्रपा थियो र केशबकुमार बुढाथोकी झापा क्षेत्र नम्बर २ बाट दुईटै राप्रपाको साझा उम्मेद्वार हुनुहुन्थ्यो । त्यसैले स्वाभाविक रुपमा हामी राप्रपा हुनु सही पनि थियो । चुनाब प्रचारप्रसार भब्य रुपमा गरिरहेका थिए दलहरुले ।काँग्रेसको समाजवाद अनि एमालेको नौलो जनवादको नारा गुन्जिन्थ्यो । अझ एमालेको जनवादी गीतले त सूर्यमा बाहेक अन्त भोट नै नहालौ जस्तो बनाउँथ्यो ।अहिले बुझ्दै छु, त्यतिखेर पनि यी दलहरुले झुटो आश्वासन प्रशस्त बाँडेका रहेछन् ।त्यतिखेर १ बिघा जग्गा र १ हल गोरु खुब चर्चा थियो ।त्यही आशमा जनताले आँखा चिम्लेर भोट पनि हाले । तर, जित्नेहरु मालामाल भए अनि भोट हाल्नेहरुको अवस्था ज्यूँको त्यूँ ।सो बेला राप्रपालाई प्रायः कसैले मन पराउँदैन थिए । त्यो पनि किसान आन्दोलन भएको झापामा कम्युनिष्टहरुको उर्वरभूमिमा पूर्वपञ्चहरुलाई कसले पो मन पराउँथ्यो होला र ! तर पनि म निरन्तर लोकबन्धु कार्कीको साथमा उहाँलाई भोट माग्न हिँडिरहन्थेँ । सानो फुच्चे टाँक फुस्किएको हाफपेन्ट लगाएको सिंगाने,एक हातले हाफपेन्ट तान्दै अर्को हातले सिंगान पुछ्दै उहाँ नै हो लोकबन्धु कार्की, उहाँलाई हलो चिन्हमा मतदान गर्नु है भन्दै भोट माग्दै हिड्यो । यतिसम्म भोट मागिएछ कि लोकबन्धु कार्कीलाई, पछि साथीहरुले मेरै नाम लोकबन्धु राखिदिए अनि उहाँ नै हो लोकबन्धु कार्की भन्दै जिस्काउन थाले ।
चुनाब प्रचारको समय सकिएर जब मौन अवधि शुरु भयो नि, राति १२ बजेसम्म गाउँका दाईहरु यता उता गरेको देखिन्थ्यो । कसै कसैले त पैसा पनि पाए रे भनेको पनि सुनियो । बैशाख २९ गते चुनाबको दिन स्थानीय ज्ञानदीप प्रा.वि.मा म पनि स्वयम्सेवकमा खटिएको थिएँ ।उत्साहपूर्वक मतदान सम्पन्न भयो । मत परिणाम पनि धमाधम आउन थाल्यो । हाम्रो निर्वाचन क्षेत्र झापा ३ मा एमालेका उम्मेद्वार राधाकृष्ण मैनाली बिजयी भए भने नेपाली कांग्रेस दोस्रो भयो अनि मैले भोट मागेको पार्टी राप्रपाको त सायद जमाना जफत नै भयो । झापा जिल्ला पूरै लाल किल्ला भयो भने देशभरिमा सबैभन्दा धेरै १०९ सिटमा नेपाली कांग्रेस बिजयी हुँदै बहुमत प्राप्त गर्यो ।एमाले भने प्रमुख प्रतिपक्ष भयो ।बहुमत प्राप्तसँगै गिरिजाप्रसाद कोईरालाको नेतृत्वमा नेपाली कांग्रेसले सरकार बनायो ।
भाइ रमेशजि ले राज्नैतिक वृतान्त सुनाउदै गर्दा यो देशमा क्म्युनिष्ट हरुले बाडेका झुठा आश्वशन हरुको महाभारात नै लेखौ जस्तो लाग्यो