त्रिलोचन कोइराला,
दुर्व्यसनको लतले प्रयोगकर्ताको जीवनलाई मात्र असर गर्छ भन्ने समाजमा एक सामान्य गलत धारणा बसेको छ ।यद्यपि, दुर्व्यसनको लत भएका उनीहरूले आफूबाहेक अरू कसैलाई चोट पुर्याउँदैनन् भन्ने विचार एक बहाना हो ।जुन व्यक्तिहरूले दुर्व्यसनको धेरै दुरुपयोग गर्छन् ,उनीहरूको लतलाई जायज ठहर्याउन प्रयोग गर्छन्। दुर्व्यसनको लत एक व्यक्तिको घटना होइन र यसले तिनीहरूको वरपरका मानिसहरूको जीवनमा धेरै प्रभाव सिर्जना गर्दछ ।यो एक सामाजिक समस्या हो ।जसले दुर्व्यसनको प्रयोगलाई सामान्य बनाउँछ ।व्यक्ति र उनीहरूको परिवारलाई समाजलाई अनि परिवेशलाई पनि असर गर्छ।
दुर्व्यसनको लतले प्रयोग गरिरहेको व्यक्तिलाई पहिलो नजरमा असर पार्न सक्छ ।यद्यपि, दुर्व्यसनको लत एक विनाशकारी मुद्दा हो । जसले समुदाय, परिवार र व्यक्तिमा प्रतिकूल प्रभाव पार्न सक्छ । यो धेरै विनासकारी छ । अन्य मानिसहरू क्रमशः प्रभावित बन्दै जान्छन् । दुर्व्यसनको परिणामस्वरूप आफ्नो जिम्मेवारीलाई बेवास्ता गर्ने व्यक्तिले आफ्नो करियर, छोराछोरीको शिक्षा वा परिवारको आर्थिक सुरक्षामा नकारात्मक असर पार्न सक्छ ।तिनीहरूको प्रभाव नजिकको परिवार बाहिर पनि विस्तार गर्न गर्दछ ।साथीहरू वा समुदायका सदस्यहरूबाट दुर्व्यसनको लतका ब्यक्ति जो तिनीहरूको उपस्थिति वा संगतमा भर पर्छन्, तिनीहरूको अनुपस्थितिबाट पीडित हुन सक्छ ।
दुर्व्यसनको लतसँग सम्बन्धित विभिन्न अल्पकालीन र दीर्घकालीन स्वास्थ्य प्रभावहरू छन् । यद्यपि विशेष प्रभावहरू लागूपदार्थहरू बीच भिन्न हुन्छन् । कुनै पनि पदार्थको लामो दुरुपयोगले दीर्घकालीन रोग निम्त्याउन सक्छ वा व्यक्तिको उत्पादकत्वमा परिवर्तन गर्न सक्छ ।दुर्व्यसनको लतको प्रभावबाट दुर्घटना , जेल , पुनर्वास, मुत्युसम्म पुर्याउँछ ।दुर्व्यसनको लतको सबैभन्दा स्थायी प्रभाव मृत्यु हो । जुन लतको माध्यमबाट बढी सम्भावना हुन्छ किनभने बढ्दो सहनशीलताले ओभरडोज निम्त्याउँछ ।
अपराध र दुर्व्यसनको लतबीच एक निश्चित सम्बन्ध छ । जुन मुख्यतया दुर्व्यसनको दुरुपयोग अवैध स्थितिमा योगदान गर्दछ ।यी धेरै औषधिहरू बोक्न अवैध मात्र होइन, प्रभावमा पर्दा व्यक्तिको कम अवरोधहरूले उनीहरूलाई अन्य अपराधहरू गर्न प्रोत्साहित गर्न सक्छ ।लागूऔषध सेवन गर्दा व्यक्तिले गर्न सक्ने अपराधका प्रकारहरू व्यापक हुन्छन् र विभिन्न उप–कारकहरूमा निर्भर हुन्छन् । तर जे भएपनि दुर्व्यसन प्रयोगकर्ताहरूले अपराध गर्न नसक्नेहरू भन्दा बढी सम्भावना हुन्छ ।दुर्व्यसन प्राप्त गर्न र हतास हुँदा तिनीहरूको लालसा पूरा गर्नको लागि सानो चोरी अर्को तरिका हो । जसमा दुर्व्यसनको व्यक्तिहरूलाई अपराध गर्न प्रभाव पार्छ । दुर्व्यसन अपराधसँग धेरै किसिमले सम्बन्धित छ ।धेरैजसो प्रत्यक्ष रूपमा, यो प्रयोग, स्वामित्व, निर्माण वा अपराध हो । दुरुपयोगको लागि सम्भावित रूपमा वर्गीकृत औषधिहरू कोकिन, हेरोइन, गाँजा र एम्फेटामाइनहरू दुरुपयोग सम्भाव्यताको रूपमा वर्गीकृत लागूपदार्थ र दुर्व्यसन ओसारपसारको सम्बन्धमा अन्य अवैध गतिविधि दुर्व्यसन लत र अपराधबीचको सम्बन्धलाई बढावा दिएको हुन्छ ।
समाजमा दुई प्रकारका व्यक्तिहरू हुन्छन् । दुर्व्यसनको लतको उपचार सबैलाई दिनुपर्छ भन्ने विश्वास गर्नेहरू र दुर्व्यसनको लतलाई आपराधिक मुद्दाको रूपमा व्यवहार गर्नु हुँदैन भन्ने सोच्नेहरू । अन्ततः यो फरक पर्दैन कि को लतबाट पीडित छ वा छैन । उचित सहयोग र उपचारको साथ दुर्व्यसनको आफ्नो लत हटाउन र एक पटक फेरि समाजमा फिट हुन सक्षम हुनेछन् । लागूऔषध पुनर्स्थापनाको प्रक्रियाका कारण, आफ्नो दुर्व्यसनलाई हराउन आवश्यक कदम चाल्ने र विभिन्न समुदायका स्तम्भ बन्नेहरूको संख्या लगभग अनगिन्ती छ ।
दुर्भाग्यवश, सुधारकेन्द्रको उपचारपछि पनि दुर्व्यसन समाजमा अझै पनि छ ।एकचोटि लत सुरु भएपछि, त्यसबाट फर्कन धेरै गाह्रो हुन सक्छ ।तथापि सुधारकेन्द्रले उपचारपछि एक्लै लड्नु पर्दैन । आफ्नो लतको बारेमा मानिसहरूलाई बताउन लाज मान्ने समस्या रहन्छ । धेरै व्यक्तिहरू एउटै कुराबाट गुज्रिरहेका छन् । तपाईको परिवार, साथीहरू र दुर्व्यसन दुर्व्यसनले उपचार गर्ने काउन्सिलर पेशेवरहरूको समर्थन निरन्तर लिनुपर्छ , चाहिन्छ ।यदि तपाईं वा तपाईंले चिन्ने कोही लतबाट पीडित हुनुहुन्छ भने, मद्दतको लागि सोध्नु तपाईंको जीवनको नियन्त्रण पुनःप्राप्त गर्ने पहिलो चरण हो सुधारकेन्द्र उपचार ।
दुर्व्यसनको लतका मानिसलाई सुधारकेन्द्र संस्थाहरूले ड्रग्स वा अल्कोहलको शरीर सफा गर्ने प्रक्रिया , व्यावसायिक उपचार लागूपदार्थ–मुक्त वातावरणमा अन्तरक्रिया गर्ने नयाँ तरिकाहरू सिकाएर मनोवैज्ञानिक निर्भरतालाई पनि सम्बोधन गर्छन्।
सुधारकेन्द्रले समाजमा पुनर्स्थापना कार्यक्रमहरूबाट मुख्य उद्धेश्य मानिसहरूलाई बिरामी, चोटपटक वा लतपछि सुखी र पूर्ण जीवन बिताउन आवश्यक पर्ने उपकरण, सीप र समर्थन दिनु हो।
सुधारकेन्द्रले प्रभावकारी अभ्यास र सिकाइले स्थिरता र व्यक्तिगत मूल्यहरू फर्काउन मद्दत गर्न सक्छन् । महत्वपूर्ण रूपमा व्यक्तिलाई आत्म–नियन्त्रण र व्यक्तिगत आत्मविश्वासको विकास गर्न मद्दत गर्दछ । जुन हामीलाई लागूपदार्थ–मुक्त जीवन कायम राख्न आवश्यक छ ।
