आज जनवरी २२ को दिन हिन्दु सनातन धर्मको लागि एक ऐतिहासिक दिन हुँदैछ । लगभग पाँचसय बर्षअघि तोडिएको राम मन्दिर अयोध्यामा निर्माण भइ श्री रामललाको बिग्रहमा प्राण प्रतिष्ठा हुँदैछ। धेरैले यस दिनलाई सनातन धर्मको पुनर्जागरणको युग सुरु भएको मान्दैछन् भने कसैले त्रेता युगको छायाँ समेत भनेका छन् ।भारतमा यहि बर्ष हुन लागेको चुनावमा अयोध्या काण्ड मच्चाएर चुनावी हिन्दु अभिमत प्राप्त गर्न खोजेको भनेर सत्तारुढ दल भाजपामाथि विपक्षी दलहरुले आरोप लगाएका छन् । केही शङ्कराचार्यहरु रामानन्द सम्प्रदायका गुरु प्रवल बनेकामा रुष्ट बनेका छन् भने कोही प्रमुखकर्ता प्रधानमन्त्री स्वयम् मोदी बनिरहेको धार्मिक कार्यक्रममा शङ्कराचार्यले पछि बस्न प्रोटोकल अनुसार पनि मिल्दैन समेत भन्दैछन् । वास्तविकताभन्दा पर मिडियाहरुले यस घटनालाई अतिरञ्जित गरेको समेत प्रष्ट देखिन्छ।
विश्वको सबैभन्दा ठूलो लोकतन्त्र मात्र नभएर भारत विश्वको सबैभन्दा धेरै जनसंख्या भएको मुलुकमा परिणत भैसकेको छ । गत सालमात्र चीनलाई जनसंख्यामा उछिनेर भारत अगाडि बढेको छ । झन्डै डेढ अर्ब जनसंख्या , अनेकौं जातजाति , धर्म, भाषा , सम्प्रदाय, विविधतायुक्त भूगोल र विभाजनको दुःखलाग्दो बिगतको कारण देशमा जातीय , धार्मिक द्वन्द्व तथा भिडन्त बेलाबेला देखा पर्ने गरेका छन् । यस्तो अवस्थाको बीच बहुसंख्यक हिन्दुहरुमात्र होइन गैरहिन्दु समेतले खुसीयाली मनाईरहेका छन्। यससँग जोडिएका कैयौं रोचक कुराहरुतर्फ यो आलेख जोडिएको छैन।
राम त्रेता युगमा अयोध्याका राजा दशरथका जेष्ठ सुपुत्र थिए। राज्याभिषेखकै दिन उनले चौध वर्ष वनबास जानुपर्यो। उनका साथमा माता सीता र भाइ लक्ष्मण समेत वन गए। वनबासको समय रामले वन्यजन्तु , वन्य चराचुरुङ्गीको सिकार गरेर खान्थे भनेर आरोप लगाइएको छ। रामायणमा उनले कन्दमूल र फलफूल मात्र खाएको उल्लेख छ। यो आरोपले हिन्दु धर्मावलम्वीहरुलाई चोट परेकोमात्र होइन, मर्यादा पुरुषोत्तम मानिएका रामलाई समेत अन्याय गरिएको हो भनिएको छ।
वास्तवमा राम त्यतिबेला र अहिले पनि अन्यायमा पारिएका छन् भनी धेरैले विश्लेषण गरेका छन् । मानवको विकासको कुरा गर्दा डार्विनको सिद्धान्त प्रतिपादन भएपछि धेरै कुरामा बदलाव देखा परे। मानिसको चेतनामा बैज्ञानिक ओर्गानिक ईभोल्यूसनको जरा गाडियो । अर्गानिक ईभोल्यूसन अनुसार आधुनिक मानव होमो सेपिन्स (Homo sapiens) जङ्गली ढेडुबाँदर जस्ता प्रजातिबाट विकसित भएका हुन् । जब डार्विनको जातिहरुको उत्पत्ति (Origin of species) नामक पुस्तक सन् १८५९ मा प्रकाशित भयो, तब पादरीहरुले जिब्रो टोके । कलियुग, दानवी युग सुरु भएको विश्लेषण गरियो।
अचम्म त यो भयो कि बाईबलभन्दा बढी डार्विनको पुस्तक बिक्री भएर रेकर्ड कायम गर्यो । पूर्वीय समाजमा त्यसले त्यति ठुलो फरक पारेन । तर हिन्दुहरुका आराध्य देव श्रीरामको नाममा जोडेर चिम्पाञ्जीजस्तो देखिने आदि जंगली मानवको नाम ‘रामापिथेकस’( Ramapithecus) राखियो। रामापिथेकस एक ‘नन ह्यूमन’ ‘एप लाइक फर्म’ अर्थात ढेडुको प्रजाति हो।यसरी रामलाई आधुनिक मानवका पुर्खा जङ्गली ढेडुको रुपमा प्रस्तुत गरियो। पश्चिमाहरुको यो खेल थिएन भने त्यस मानवको सिनोनिम(मिल्दोनाम)‘शिवपिथेकस’(Sivapithecus) किन भनियो ? ११ मिलियन बर्ष अघिका ती प्राणीहरुको नाम राम र शिवको नामसँग मिल्दोजुल्दो बनाउनुको कारण के छ त ? बिज्ञानको यो ज्ञान धेरैलाई नभएकोले यो त्यति चर्चा हुन्न। तर राम र शिवलाई ढेडुमा प्रमाणित गर्न खोजिएको होइन भन्ने केहि पुष्टि छ त ? कसै कसैले रामापिथेकस र शिभपिथेकस अलग अलग प्रजाति भएको मानेका छन् ।झण्डै १० मिलियन वर्षअघि अस्तित्वमा रहेको शिभपिथेकसका दाह्राहरु लामा–लामा थिए,यो रामापिथेकसभन्दा केहि ठूलो थियो, अनुहार चिउँडो ढेडुसँग धेरै मानेमा मिल्दोजुल्दो थियो।
आधुनिक मानिसजस्तो प्राणी भने आजभन्दा झन्डै ५ मिलियन बर्ष अघिमात्र अस्तित्वमा आएको कुरा रेईमोण्ड डर्ट्ले सन १९२४ मा बताएका छन् । अफ्रिकी महादेशका केही सुख्खा जमिनमा फेला परेका अवशेषहरुको आधारमा उक्त पुष्टि भएको थियो। त्यसपछि अष्ट्र्लो, पिथेकस (Australopithekas), होमो हबिलिस ( Homo habilis), होमो इरेक्टस(Homo erectus) आदिको उत्पत्ति र विकास भएको मानिन्छ। तिनीहरुमध्ये निन्डर्थल मानव भनिने (Homo sapiens neanderthalensis) अहिलेको मानवसँग धेरै मानेमा मिल्दोजुल्दो थियो। यो मानव आज भन्दा ४०,००० बर्षअघि यूरोपमा फैलिएको थियो।पछि यो एसिया र अफ्रिकी महाद्वीपसम्म फैलिएको मानिन्छ।आधुनिक मानिसको मस्तिष्कसँग यसको मस्तिष्क मिल्थ्यो, यसले आगोको प्रयोग गर्न सिक्यो, खाना पकाउन सिक्यो, कपडा लगाउन सिक्यो, चाडपर्व मनाउन सिक्यो, यो मांशाहार गर्ने प्राणीभन्दा फरक देखिन थालेको थियो।
आजको मानिस होमो सेपिन्स भने आजभन्दा ३४,००० बर्षअघि देखा पर्यो। फ्रान्सको क्रोमेग्नन ढुङ्गामा यसको अवशेष भेटिएबाट यसलाई क्रोमेग्नन मेन समेत भनिन थाल्यो। क्रोमेग्ननभन्दा अलि विकसित मानिन्छ होमो सेपिन्स सेपिन्स( Homo sepiens sepiens) लाई ।यसले शिकारी अवस्थाबाट खेतीपातीको युगमा फड्को मारेको थियो। अब भबिष्यमा यो मानवमा पनि बदलाव आएर होमो फ्यूचुरिस(Homo futuris) बन्नेछ भनी अमेरिकी मानवशास्त्री एच.एल. शपिरोले बताएका छन् ।
मानव विकासको क्रममा देखा परेका माथि उल्लेखित प्राणी , आदि मानवहरुमध्ये राम र शिव कुनै ढेडु वानर थिएनन् । राम रामापिथेकस अर्थात चिम्पाञ्जीजस्ता प्राणी होइनन् । शिव पनि शिवपिथेकस थिएनन्। राम र शिव त आधुनिक मानवभन्दा धेरै विवेकी, दैवीगुण सम्पन्न थिए। हिन्दु मान्यतानुसार राम बिष्णुका त्रेता युगिन अवतार हुन् । उनी मर्यादापुरुष मानिन्छन् । त्यस बेलाका राजा भएपनि उनले सीतालाई एकमात्र पत्नी बनाए। सीतालाई फर्काउन अन्य राजाको सहयोग लिएनन्, ढेडु वानर, सामान्य मानिस, केवट, आदिवासी र दीनहीनको सहयोग लिए र उनीहरुकै कल्याण गर्दै रहे। सौतेनी आमालाई आफ्नै आमा जतिकै श्रद्धा गरे, पिताजीको आज्ञा स्वीकार्दै वनबासी बन्न तयार भए। सवरी नामकी तल्लो जात भनिएकी भक्तको जुठो बयर खाएर उद्दार गरे। वनबास समयभर कन्दमूल मात्र खाए। रावणजस्ता अहंकारी अत्याचारीको धैर्यतापूर्वक बध गरे। रामायणले हिजो आज र भोलीका समाज र मानव जातिलाई प्रेरणा भरिरहनेछ । जय श्रीराम !!
