बिर्तामोड साउन १० । वृक्षारोपणका लागि निःशुल्क वितरण गरिने बिरुवाहरु आधाभन्दा कम मात्र हुर्किने गरेको छ । जसबाट राज्यको लाखौं रकम दुरुपयोग भइरहेको छ ।
डिभिजन वन कार्यालय झापाले वर्षेनि लाखौं बिरुवा निःशुल्करुपमा वितरण गर्ने गरेको छ । यस वर्ष पनि करिव डेढ लाख विरुवा बितरण गरिरहेको जनाएको छ । वन कार्यालयले बिरुवा बितरण गरेपनि कति बिरुवा बाँच्छन् भने बास्तबिक तथ्याङ्क भने कार्यालयसंग छैन ।
अहिलेसम्म बितरण गरिएका कति बिरुवा हुर्किए वा नासिए त्यसको अनुगमन नै भएको छैन । वन संरक्षणको क्षेत्रमा काम गरिरहेका एक संरक्षणकर्मीका अनुसार यसरी निःशुल्करुपमा बितरण गरिने बिरुवा करिव ३० प्रतिशत मात्र हुर्किने गरेका छन् । जथाभावी रोपिएका बिना हेरचाहका बाँकी ७० प्रतिशत खेर गइरहेको छ ।‘ वृक्षारोपण गर्यो , फोटो खिच्यो अनि सकियो ’ ती संरक्षणकर्मीले भने ,‘ नेपालको बृक्षारोपण कार्यक्रम यसरी नै चलिरहेको छ ।’
पहिलाको तुलनामा बिरुवा बितरणमा कडाई गरिएको डिभिजन वन कार्यालयका अधिकृत देवेन्द्र उप्रेती बताउँछन् । उनले ठूलो संख्यामा बिरुवा वितरण गर्न छोडिएको जानकारी दिए । यसमा जनचेतनाको खाँचो जरुरी भएको बताउँदै उनले वृक्षारोपण गर्ने संघ संस्था जिम्मेवार बन्नुपर्ने धारणा राखे ।
नेपालमा हरेक वर्ष एक करोडभन्दा बढी बिरुवा रोपिए पनि कति बिरुवा हुर्कन्छन् भन्नेबारे खोजी हुन सकेको छैन । वन तथा भू–संरक्षण विभागसहित देशभरका ८४ वटा डिभिजन वन कार्यालयले कम्तीमा प्रति कार्यालय एक लाखका दरले करिव ८५ लाख बिरुवा उत्पादन गर्दा प्रति बिरुवा १० रुपैयाँ खर्च हुन्छ । जुन उपभोक्तालाई निःशुल्क वितरण गरिन्छ । यसबाहेक निजी नर्सरीले समेत बिरुवा उत्पादन गर्छन् ।
त्यसरी उत्पादित विभिन्न प्रजातिका बिरुवाहरू सरकारी तथा गैरसरकारी क्षेत्रले प्रत्येक वर्ष रोप्दै आएका छन् । हरेक वर्ष करोडौं बिरुवा रोप्ने तर ती बिरुवाको खोज खबर नहुने भएपछि नेपालमा वन क्षेत्रभन्दा बढी बिरुवा रोपियो भन्ने आरोप सम्बन्धित निकायलाई लाग्ने गरेको छ । निजी तथा सरकारी क्षेत्र अनि विभिन्न आयोजनामार्फत बर्सेनि करिव १० करोड रुपैयाँ बिरुवा उत्पादन तथा रोपणमा खर्च हुने गरेको विभागको अनुमान छ ।
