झापा,मंसिर १४ । केपी शर्मा ओली नेतृत्वको तत्कालीन सरकारले आयात कोटा हटाएपछि चालू आर्थिक वर्षको सुरुवाती महिनामा उच्च दरमा नेपालमा आयात भएको सुपारी जेनजी आन्दोलनपछि घटेको तथ्यांकले देखाएको छ।
चालु आर्थिक वर्षको चार महिनामा ६१ करोडको सुपारी भित्रिए पनि सुशीला कार्कीको नेतृत्वमा अन्तरिम सरकार बनेसँगै आयातको ग्राफ ओरालो लागेको हो ।
भन्सार विभागले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार चालु आर्थिक वर्ष २०८२÷८३ को (साउन–असोजसम्म) मा ६१ करोड ३ लाख ८१ हजार रुपैयाँको ३००८.२१ मेट्रिक टन सुपारी आयात भएको छ । उक्त परिमाणमा सुपारी आयात हुँदा ७६ करोड ८ लाख ८७ हजार रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको विभागले जनाएको छ ।
अघिल्लो वर्ष २०८१÷८२ को यसै अवधिमा २२ करोड ३५ लाख ५४ हजार रुपैयाँको १७५०.४२ मेट्रिक टन सुपारी आयात भएको थियो । सो अवधिमा सुपारी आयात परिमाण अघिल्लो वर्षको तुलनामा १.७२ गुणाले बढेको देखिन्छ भने मूल्यमा २.७३ गुणाले बढेको देखिन्छ । यसको अर्थ परिमाण बढेको तुलनामा यस वर्ष सुपारीको मूल्य (दर) पनि बढी तिर्नुपरेको देखिन्छ ।
२०८२ फागुन १ गते ओली सरकारले राजपत्रमा सूचना प्रकाशित गर्दै सुपारी, मरिच र केराउ आयातमा रहँदै आएको कोटा हटाएको थियो । यी वस्तुको आयातमा कोटा हटाउने कि कायमै राख्ने भन्ने विषयमा लामो समयदेखि भइरहेको विवादकै बिच मन्त्रिपरिषद्बाट निर्णय भई राजपत्रमा प्रकाशित भएपछि औद्योगिक प्रयोजनका लागि आयात खुला भएको थियो ।
त्यसअघि बाहिरी मुलुकबाट सुपारी आयात गरी भारततर्फ तस्करी हुने तर नेपालमा उत्पादित सुपारी बिक्री नहुने भएपछि सरकारले २०७६ सालमा सुपारी आयात बन्द गरेको थियो । सुपारीमात्र होइन, केराउ, मरिच र छोकडाको समेत तस्करी बढेको भन्दै २०७६ चैत २४ गते सरकारले निकासी पैठारी (नियन्त्रण) ऐन, २०१३ को दफा ३ (१) बमोजिम वस्तु आयातमा रोक लगाएको थियो । तर, २०७७ चैत ९ गते पनि तत्कालीन ओली नेतृत्वकै सरकारले राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरेर पूर्ण बन्देज हटाइ यी वस्तु आयातको कोटा तोकेको थियो । यसपछि कोटामार्फत आयात हुने गरेको थियो ।
नेपालमा जेजति आयात हुने भएपनि तस्करी भएर भारतसहितका देशमा सो सुपारी जाने गरेको बताइन्छ । तर जेनजी आन्दोलनपछिको अस्थिरता र आयातकर्तामै पनि अन्यौलताका कारण आयात घट्न पुगेको हुनसक्ने सरोकारवाला बताउँछन् ।
२०८१ पुस २६ गते बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले फेरि कोटा हटाउने निर्णय गरेपछि २०८१ फागुन १ गते राजपत्रमा सूचना प्रकाशित गरी नयाँ उद्योगले पनि आवश्यक परिमाणमा सुपारी आयात गर्नसक्ने व्यवस्था गरिएको हो ।
गत वर्ष २०८१÷८२मा १ अर्ब ४ करोड ४२ लाख ७१ हजार रुपैयाँको ६७८७.८८ मेट्रिक टन सुपारी आयात भएको थियो । सरकारले कोटा हटाएपछि फागुन १ गतेदेखि असार मसान्तसम्ममा ६९ करोड ४२ लाख ६६ हजार रुपैयाँको ३४०२.९२ मेट्रिक टन सुपारी आयात भएको थियो ।
