शिवसताक्षी । भिख मागेर जसोतसो घाम पानी छेक्नसक्ने बनाएको छाप्रो कनकाई नदीमा आएको बाढीले बगाएर लगेपछि घरबारविहीन बनेका शिवसताक्षीका एक परिवारको बिचल्ली भएको छ ।
उनीहरुले बस्नका लागि घर पाउन सकेका छैनन् । घर बनाउनका लागि जग्गा नहुँदा उनीहरुको पुनस्र्थापनाको टुङ्गो नभएको हो । ‘स्थानीय सरकारले बस्नका लागि जग्गा दिन्छ , हामी घर बनाईदिन्छौ ’ भनेर उनले आश्वासन पाएकी छन्् । तर, स्थानीय सरकारसंग समस्या राख्ने क्षमता उनीसंग छैन । भन्छिन्, ‘मैले कसैलाई चिनेको छैन, म कसरी जाउँ ? कसलाई भेटौ र मेरा कुरा राखौ ।’
घरबारै गुमाएर खुला आकासमा आउन बाध्य भएकी शिवसताक्षी नगरपालिका १० की तारा शेर्माको कथा यतिबेला सतहमा आउन थालेको छ । जसका कारण भद्रपुरस्थित एकल महिलाका लागि मानव अधिकार र एविसी नेपाल नामक सामाजिक संस्थाका अगुवाले पीडितका अस्थाई छाप्रामै लगेर राहत सामग्री दिए । लत्ता कपडा, खाद्यान्न लगायतका राहत पाउँदा उनको बाहिरी मन खुसी नै देखिएपनि भित्री मन भने निक्कै कँुडिएको देखिन्थ्यो ।
उनका ७ वर्षीया छोरी समृद्धी, ६ वर्षीया दिप्रती र अढाई वर्षका छोरा सन्दिपले दाताले खानेकुरा ल्याएको थाहा पाएपछि खानलाई हाँपझाँप गरे । हुन पनि, २ दिनदेखि उनको अस्थाई छाप्रामा खानेकुरा नभएकै कारण आगो बलेको थिएन । राहत लिएर ताराका छाप्रामा पुग्दा उनका अढाई बर्षका छोरा भोकले रोइरहेका थिए । राहत लिएर गएको टोलीले सोध्यो ‘किन रोएको नानी ?’ ताराकी जेठी छोरीले समृद्धीले हतपत जवाफ दिइन् ‘खान नपाएर ।’ मानव अधिकारका लागि एकल महिला झापाकी अध्यक्ष समेत रहेकी केन्द्रिय सचिव रेखा अधिकारीले झोलाबाट बिस्कुट दिएपछि उनी रुन छोडिन् ।
राहत दिन आएको टोलीमा एबिसी नेपालकी अध्यक्ष कञ्चना ढकाल सिटौला, ईन्दिरा न्यौपाने र देविका बस्नेत पनि थिए । उनीहरुले तारा शेर्माका परिवारलाई खाद्यान्न लगायत लत्ता कपडा दिए । बाढीबाट विस्थापित अन्य परिवारलाई पनि उनीहरुले साउनमा लगाउन हरियो, पहेलो चुरा दिए । सुत्केरीलाई न्यानो कपडा दिए । केटाकेटीलाई फलफूल दिए ।
‘खानेकुरा त दाताले ल्याईदिनुहुन्छ । तर अब कहाँ घर बनाएर बस्नु ?’ कनकाई नदीको बीच तिर देखाउँदै उनले भनिन्, ‘मेरो घर भएको ठाउँमा कनकाई नदीको बाढी छ । साँझ परेपछि छोराछोरीले न्यानो घर खोज्छन् । यस्तो विपत्मा म के गरौं ?’ तारा शेर्माका श्रीमान्को ६ वर्षअघि दम र प्यारालाईसिस रोगका कारण मृत्यु भयो । त्यसपछि छोराछोरी हुर्काउने र पढाउने जिम्मा ताराको काँधमा आइलाग्यो ।
पाँचथरको माङजाबुङबाट बसाईं आएकै साल श्रीमान्ले छोडेर गएपछि बिहान बेलुकाको छाक टार्न उनलाई मागी खानुपर्ने बाध्यता पर्यो । यतिबेला पनि कनकाई धाममा पुजा अर्चनाका लागि आएका पुजारीबाट उनले चामल, रुपैयाँ मागेर जीवन धान्ने गरेकी छन् । लकडाउनयता मागी खान पनि बन्द भएको छ । नदीमा पुजा गर्न पुजारी नआएपछि त्यसको असर उनको भान्सा कोठामा पर्यो । स्थानीय भन्छन्, ‘तारा बहिनीको सारै ठूलो समस्या छ । कसैले उनको पुनस्र्थापना गरे उनका छोराछोरी हुिर्कएर यतिबेला लगाएको गुन पछि तिर्ने थिए होला ।’ उनलाई यतिबेला हेरचाह गर्ने स्थानीय पदमवहादुर श्रेष्ठ हुन् । उनी भन्छन्, ‘म पनि बाढीबाट विस्थापित नै हुँ तर, तारा बहिनीको समस्या असामान्य छ ।’
बाढीले साविकको ठाउँबाट लालाबालासहित तारालाई विस्थापित गराएपछि नेपाल रेडक्रस सोसाइटी झापाले दिएको त्रिपालले स्थानीयले अस्थाइ छाप्रा बनाइदिएपछि त्यसैमा उनी बसेकी छन् । ‘सरकारी राहत छैन । टाढाबाट आएर चामल, लगाउने लुगा, रुपैयाँ दिनुभयो । नजिकको सरकारले हामीजस्ता बाढी पीडितको वास्ता गरेको छैन ’ उनले भनिन्, ‘सरकारले सानो घर अट्ने जग्गा दिए कसैले घर बनाईदिन्थे । मेरा छोराछोरीलाई त्यही न्यानो घरमा राखेर हुर्काउथे । पछि ठूला भएर कमाए भने अहिलेको गुन तिर्थे ।’
तारा शेर्माको परिवार कनकाई नदीले विस्थापित बनाएका अन्य परिवारको तुलनामा दयनीय छ । उनको व्यथा सुन्ने जो कोहिको पनि आङ जिरिङ्ग हुन्छ । उनी भन्छिन्, ‘कमाउँला, खाउँला, छोराछोरीलाई राम्रो शिक्षा दिउँला भन्ने सोचेका थियौं । दैवले लोग्नेलाई चुँडेर लग्यो । म एउटी अवला नारीले कतिदिन सम्म भिख मागेर जीवन चलाउनु ? जीवनदेखि नै दिक्क मान्न थालेकी ताराले भनिन्, ‘कोही दानवीर दाता हुनुहुन्छ भने मेरा छोराछोरीको अनुहार हेरिदिएर भएपनि सहयोग गरिदिनुहोस् ।’
