गौरीगञ्ज, साउन २१ । गौरीगञ्ज गाउँपालिका १ नं प्रदेशअन्तर्गत झापा जिल्लाको दक्षिण—पश्चिम भेगमा अवस्थित छ । नेपाल सरकारको पछिल्लो राज्य पुनरसंरचना २०७३ अनुसार साविक गाउँ विकास समितिहरु महाभारा, गौरीगञ्ज, खजुरगाछी र कोरोबारीलाई समावेश गरी गौरीगञ्ज गाउँपालिका गठन गरिएको हो । साविक महाभारा गाविसको सबै ९ वटै वडालाई मिलाएर गौरीगञ्ज गाउँपालिकाको वडा नं. १ निर्माण गरिएको हो ।
गौरीगञ्ज १ को इतिहासलाई केलाउँदा साविक महाभारा गाउँ पञ्चायतको स्थापना २०१९ सालमा भएको हो । गाउँ पञ्चायत स्थापना हुँदा महाभारा र बैगुनधुरा एउटै महाभारा पञ्चायत रहेको थियो । महाभारा र बैगुनधुरा अलगअलग हुने र जोडिने क्रम पटकपटक भैरह्यो । २०२४ सालमा महाभारा र बैगुनधुराले अलगअलग भएर गाउँ पञ्चायतको चुनाव लडेको देखिन्छ । तर, त्यसको अर्को कार्यकाल २०२९ सालमा महाभारा र बैगुनधुराले एक भएर पञ्चायतको चुनाव लडेका थिए । त्यसपछि १० बर्षको दुईवटा कार्यकाल सँगै रहेका महाभारा र बैगुनधुरा २०३९ सालमा सधैंका लागि अलगअलग गाउँ पञ्चायत घोषित भए । साविक महाभारा गाउँ पञ्चायतको वडा नं. २ को केही भाग र वडा नम्बर ७, ८ र ९ मिलाएर बैगुनधुरा गाउँ पञ्चायत गठन भयो भने बाँकी २ नम्बर वडाको केही भाग र वडा नम्बर १, ३, ४, ५ र ६ वडालाई मिलाएर महाभारा गाउँ पञ्चायत यथावत रहन गयो । बाँकी भूभागलाई समायोजन गर्दै पछि महाभारा गाउँ पञ्चायतको ९ वटै वडा निर्माण गरियो ।
‘महाभारा’ नामाकरण
गौरीगञ्ज गाउँपालिका वडा नं. १ को इतिहास ‘महाभारा’ सँग जोडिएको छ । ‘महाभारत’ शब्दबाटै ‘महाभारा’ नामाकरण भएको हो । यसका बारेमा तथ्यगत प्रमाण नभेटिएपनि महाभारत शब्दबाटै यस ठाउँको नाम महाभारा रहन गएको कथ्य सुन्न पाइन्छ ।
यस ठाउँलाई महाभारतकालसँग जोडेर हेर्ने गरिएको छ । महाभारतकालका युद्धको केही अवशेषहरु भेटिएपछि यस ठाउँको नाम ‘महाभारत’ बाट अपभ्रंश हुँदै ‘महाभारा’ रहन गएको हो । पाँच पाण्डवहरु गुप्तबासका क्रममा विराट राजाको राज्यमा आश्रय लिएर बसिरहेको अवस्थामा विराट राजाका सालो नाता पर्ने सेनापति किचकले द्रौपतीलाई देखेका थिए । ब्यभिचारी किचकले द्रोपतीमाथि कुदृष्टि लगाएपछि पाँच पाण्डवमध्येका भीमले प्रतिवाद गरेका थिए । त्यसक्रममा दुवैबीच लडाई भयो । उनीहरुबीचको लडाई अहिलेको महाभारा भन्ने ठाउँमा सुरु भएर भीमले लखेट्दै किचकलाई किचकबधमा संहार गरेको बुढापाकाको भनाई छ ।
त्यस्तै राणाकालीन समयमा यस महाभारा क्षेत्रमा विभिन्न जिम्दार र पट्वारीहरुले आ—आफ्ना मौजा चलाउने गर्दथे । भीमनारायणसिंह राजवंशी ‘चौधरी’, कल्लु राजवंशी ‘चौधरी’, काद राजवंशी ‘चौधरी’ लगायतका जिम्दारहरुले शानसौकतले शासन चलाउने गर्दथे । जिम्दारहरुबीच आपसी प्रतिस्पर्धा हुने गर्दथ्यो । त्यसक्रममा हातहतियार, मुद्दामामिला र तन्त्रमन्त्रले उनीहरुबीच एकपटक घमासान द्वन्द्व नै चलेको थियो । विवाद बढ्दै गएपछि एकजना वयोवृद्धले सबैलाई एक ठाउँमा बोलाएर ‘तपाईहरु महाभारतजस्तो युद्ध नगर्नुहोस्’ भनेर सम्झाएपछि त्यसैबेलादेखि यस ठाउँको नाम ‘महाभारत’ रहन गएको अर्को किम्बदन्ती रहेको छ ।
त्यसैगरी भारतसँग खुल्ला सीमा जोडिएको यो ठाउँको सम्पर्क र सम्बन्ध विगतमा भारतसँग बढी रहने गरेको थियो । यहाँका मानिसहरु बढी भारत आउजाउ गर्ने गर्दथे । नेपालको भूमि भएपनि यस ठाउँमा भारतसँग सम्बन्धित धेरै गतिविधि हुन थालेपछि भारत सम्झिएर यो ठाउँलाई ‘महा’ अर्थात ‘ठूलो भारत’ अथ्र्याउनेगरी ‘महाभारत’ भन्न थालिएको भन्ने तर्क पनि पाइन्छ ।
विगतमा गौरीगञ्ज १ मा थोरै जनआवादी र बढी वनजंगलले ढाकिएको थियो । कुन्जीबारी, देवीघरा,रंगियाथान, जलियाबस्ती, गदीगाउँ,भन्डारमनी,कादगाउँ,टुनुबस्तीलगायतका बस्तीहरुले आफ्नै इतिहास र बिशेषता बोकेको पाइन्छ ।
