माओवादी हिंसाले थिलथिलिएको बैगुन्धुरा

२०४६ सालमा देशमा प्रजातन्त्रको पुनर्वहाली भयो । प्रजातान्त्रिक सरकारसँग जनताले धेरै आश गरेका थिए । नयाँ सरकार बन्यो, नयाँ संविधान बन्यो । ४८ सालमा आमनिर्वाचन भएर नेपाली कांग्रेसले बहुमत ल्यायो, सरकार बन्यो। ४९ सालमा स्थानीय चुनाव सम्पन्न भएर देशमा राजनीतिक परिवर्तनपछि सरकारका सबै निकाय स्थायी हुन थाले। संवैधानिक नियुक्ति भए । विकासको मुल फुटेझैँ गरी नयाँनयाँ नीतिहरू बने, जुन आज पर्यन्त चलिरहेको छ। नागरिकमा एक प्रकारको उत्साह नै छाएको देखियो। यस्तैमा राज्य सञ्चालन गर्न तत्कालीन सरकारलाई सकस पर्न थालिसकेको थियो।सरकार गठन नहुँदै तत्कालीन प्रतिपक्ष नेकपा एमालेले विभिन्न माग राखेर सडक तथा सदनमा आन्दोलन चर्कायो । सडकमा टायरको राप थियो र रेलिङ बाँकी थिएनन् । खुट्टै टेकिनसकेको सरकारका अगाडि वर्गीय आन्दोलन गरेर नेपालकै इतिहासमा सरकारलाई असहयोग गर्दै कर्मचारी सडकमा उत्रिए । आन्दोलनको भार सरकारले थेग्न नसक्दा अहिलेको सरकारमा झैँ तत्कालीन सरकारमा समेत किचलो शुरू भइसकेको थियो। यही मौका छोपी तत्कालीन मसाल लगायतका संसदमा पुग्न नसकेका शक्तिहरूले मोर्चा बनाएर हिंसात्मक आन्दोलनको घोषणा गरे । पश्चिम नेपालबाट विद्रोह शुरू गर्दा देशले ठूलो नोक्सानी बेहोर्यो । यद्यपि, गणतन्त्रको अवस्थामा देश आइपुगेको छ । देशमा ५२ सालमा मध्यावधी चुनाव भयो । नेकपा एमालेको नेतृत्वमा अल्पमतको सरकार बन्यो। हरेक राजनीतिक दाउपेच हुँदा गणितीय खेल शुरू भयो । राजनीतिक अस्थिरता झनै बढ्दै गयो । विद्रोहको घोषणा गरेको माओवादीलाई मलजल पुगिरहेको थियो।बिस्तारै उसको शक्ति बढेर हिंसात्मक बन्दै थियो । प्रहरी थाना चौकी लुटिदै थिए।राष्ट्रसेवक प्रहरीको हत्या हुँदै थियो। गाउँघरका अगुवा तथा समाजसेवी अनि जनप्रतिनिधिलाई आतंकित पारिदै थियो।समाजका सच्चा पहरेदार जनप्रतिनिधिहरू र ज्ञानको ज्योति छर्ने विद्यालयका शिक्षकको छानीछानी हत्या हुन थालिसकेको थियो। जनता भयभित हुँदै थिए । ५७ सालमा नेकपा एमाले वामदेव गौतमको नेतृत्वमा विभाजन भयो । आमनिर्वाचन भयो, पुनः नेपाली कांग्रेस बहुमतसहित शक्तिमा आयो । विभाजनपछि एमालेको उच्छृङ्खल भीडले माओवादीलाई साथ दिँदा उसको संगठन देशभर फैलिन आगो सल्किएझैँ बेर लागेन।हत्या हिंसा र आतंकका श्रृङ्खलाहरू बढेर जाँदा समाजका अगुवा मानिसलाई सामन्तीको विल्ला लगाएर समुहगत आक्रमण हुँदा धेरै मानिस बच्नका लागि गाउँ छाड्न बाध्य भए । प्रायः गाउँमा पुराना समाजसेवी ,जनप्रतिनिधिको वहिर्गमन हुन थालेको थियो । कति चाहिँ माओवादीका स्थानीय नेतालाई रकम बुझाएर आफ्नो व्यवसाय चलाए। दवाव झेल्न नसक्नेहरू माओवादीकै कार्यकर्ता भएर हिँडेका थिए।
यसबाट तत्कालीन बैगुन्धुरा गाविस पनि अछुतो रहेन। माओवादीका क्रियाकलापका बारेमा गाइँगुइँ हल्ला सुनिँदै थियो। ५८ साल साँझको समयमा बैगुन्धुराको झमकचौकमा स्थानीय दिपेन्द्र विष्टलाई अज्ञात व्यक्तिहरूले घेरा हाली वरको हाँगाका लाछ्राले निर्घात कुटपिट गरेको रमिते भएर हेरियो । कोही एक शव्द बोल्न सकिएन ,भागाभागको स्थिति भयो, हामी सबै घेराभित्र रहेछौ। तिनीहरू हिँडेपछि दिपेन्द्रलाई घरमा पु¥याएर औषधिका लागि दमकतिर पठायौँ । कोही बोल्न सकिएन सब त्राहीत्राही भइयो। मानिसहरु अत्यन्त भयमा जीवनयापन गर्न थाले । ५८ सालमा म पनि केही समय विराटनगर बसेँ । विराटनगर सुरक्षित ठानेर धेरैतिरका मानिस आए । यसै समयमा विराटनगरमा केही सामाजिक काम गर्ने अवसर पाएँ। झापाको मोडल विराटनगरमा भित्र्याएर काम गर्दाको आधार नै आजको विराटनगर बसाईको सामजिक स्टाटस बन्न पुग्यो ।

त्यसैसमयमा राष्ट्रसेवक सिडियो भएर निवृत हुनु भएका बैगुन्धुरा निवासी गजेन्द्रराम भट्टराई बैगुन्धुरामा नै बसेर त्यहाँका असंगठित किसानलाई संगठित बनाउन थाल्नु भयो । गाउँलाई विकासमा कसरी अघि लान सकिन्छ भनेर लागिरहनु भएको थियो । चियाबगान लगाउन सबैलाई प्रेरित गर्नुभयो । आफूले पनि लगाउनु भयो । जंगल लगाउनु भयो । निजी लगानीमा नर्सरी लगाएर विरूवा वितरण गर्नु भयो । नश्ल सुधारका लागि गाउँघरमा बोका, साँढेको व्यवस्था मिलाउनु भयो। बैगुन्धुरामा पहिलो पल्ट रोमन चिया मिलको लाईसेन्स निकालेर मिल राख्ने तयारी गर्दै हुनुहुन्थ्यो । बैगुन्धुराबासीको दुर्दशा,माओवादीका शैतानहरूलाई यो सबै पचेन । विनाकारण सहयोग नगरेको भन्दै राति बैगुन्धुरा –७ उहाँकै निवासमा आतातायीहरूले मरणासन्न हुने गरी कुटिपिट गरे । म¥यो भनेर छाडिएको हो । अहिले ८५ वर्षको उमेरमा त्यो उर्जा विराटनगरमा खर्च गरिरहनु भएको छ । उहाँ आदर्श नागरिक हुनुहुन्छ । जिल्ला कृषि कार्यालय मोरङले पटकपटक सम्मान गरेको छ । उहाँको गाई फर्म लोभलाग्दो छ । यसरी मारेर फालिएका दाइलाई सँगै भएका भाइ (नेका महासमिति सदस्य) किरण भट्टराईले ‘बाँचे लाख उपाय’ भन्दै सिरकमा पोको पारेर ट्याक्ट्ररमा हालेर घोपामा उपचार गराएको सम्झन्छु । उहाँको बल्ल दुई दिनमा होस खुल्यो । हप्तौँको उपचारपछि ठिक हुनु भयो र आज सकृय जीवन बिताई रहनु भएको छ। म त्यो समयमा विराटनगरमै थिएँ। विराटनगरबाट म लगायत केही साथी हेर्न गयौँ । हेर्न सकिने रूप नै थिएन । जताततै चोट निलडाम र थिलथिलो । बोल्न सक्नै स्थिति थिएन उहाँको । हामी आफैँ भावविह्वल के कानुनी कार्वाही गर्ने, कसलाई गराउने नाजवाफ । केही बोल्नै सकिएन। परिवारजनलाई केही सान्त्वनाका शब्द समेत बोल्न सकिएन। यसपछि भट्टराई परिवार बैगुन्धुराबाट विस्थापित हुन पुग्यो विकल्प खोज्दै जानुभयो उहाँहरू । अहिले सबै सफलताको शिखरमा हुनुहुन्छ नाम र दाम दुवै कमाउनु भएको छ। अभाग थियो, बैगुन्धुराको । त्यो सीप जाँगरले धेरै संभावना, अवसर र रोजगार सिर्जना गर्ने थियो। तर क्रान्तिकारी ठान्ने आतङकवादीहरूले बुझेनन् ।
देशमा आतंकको ज्वाला सल्किरहेको थियो ।झण्डै एक वर्षको विराटनगर बसाईपछि म पुनः बैगुन्धुरा फर्किएको थिएँ । जनताको प्रतिनिधि भएको मानिस किन डराएको, आफ्ना साथीभाइको समेत संरक्षण गर्नु पर्ने भन्ने विचार मनमा आउन थाल्यो। खेतीपाति अनि बृद्ध मुमालगायत सबै कारणले गाउँ फर्किएको थिएँ । डेरी खोलियो,कृषक समुह गठन गरियो, मलवीउ र आधुनिक कृषिकर्म गर्न नागरिकलाई उत्साहित गर्दा नागरिकको हामीप्रतिको विश्वास मरेको थिएन।यस्तैमा कुरीतिविरुद्धको लडाई भन्दै माओवादीले जुवातास खेल्न नदिने, मादक पदार्थको सेवनमा नियन्त्रण ,गुण्डागर्दीको नियन्त्रण भन्दै एकातिर जनताको मन जित्न खोज्दै थिए भने अर्कोतिर आफैँ गुण्डागर्दी गरेर कानुन हातमा लिएको चाहिँ बिर्सिरहेका थिए ।कुट्ने, मार्ने पिट्ने ,चन्दा असुल्ने कुरा खुल्लमखुल्ला गर्दै हिँड्थे।

यस्तैमा वैगुन्धुरामा चेतबहादुर निरौला ( चोसे) अत्यन्त रवाफिलो प्रतिभा भएका युवा थिए । फुटबल खेलाडी चोसेलाई राष्ट्रिय टिममा पु¥याउन हामीले निकै प्रयास गर्यौँ । देवनरायण चौधरी लगायतको टिमलाई वैगुन्धुरा ११ बनाएर टिम बनाउँदा उनलाई पनि एक कुशल खेलाडीको रूपमा हामीले हेरेका थियौँ। नियत भनौँ या भाग्य । परिस्थिति हाम्रो नियन्त्रणभन्दा बाहिर जान लागेछ । प्रतिपक्षका साथीहरूले मेरा विरुद्धमा प्रयोग गर्न थाल्नु भएछ। चोसे बिस्तारै सामाजिक कुरीतिमा फस्दै गए । मादक पदार्थको सेवनले गुण्डागर्दीमा लाग्दै गए। एक प्रकारले समाज नै आतंकित हुने स्थिति बन्दै गएको थियो । यसै अवसरलाई प्रयोग गर्दै आततायीहरूले घैलाडुब्बामा हटियाको दिन बीच बजारमा निर्मम यातना दिएर चोसेको हत्या गरे। एक विभत्स हत्या । एक नारीको सिन्दुर पुछियो। आमाको काख रितियो । दुई सन्तान टुहुरा भए।
बैगुन्धुरामा समाजसेवी तथा सबैको गर्जाे टार्ने धार्मिक ,समाजसेवी व्यक्तित्व मोहनबहादुर बस्नेत हुनुहुन्थ्यो । हालसालै उहाँको पनि स्वर्गारोहण भईसक्यो । बैगुन्धुरामा शिव पाञ्चायन मन्दिर निर्माण गरी समुदायमा हस्तान्तरण गर्नुभयो। वरपिपल लगाउनु भयो । सार्वजनिक स्थानहरूमा पिउने पानीको व्यवस्था मिलाउनु भयो ।आदर्शका समाजसेवी हुनुहुन्थ्यो । उहाँका माहिला छोरा डुल्लु बस्नेत सिडियो हुनुहुन्थ्यो। कान्छा छोरा प्रहरी नायव निरीक्षक विष्णुवहादुर बस्नेत । रूप र काम दुवैको अति असल । सल्यानको शितलपाटीमा डिउटीमा रहेका प्रहरीलाई मानव ढाल बनाएर गोली हानी निर्मम हत्या गरे हिंश्रक पशुहरूले । एक समाजसेवीको दिल छियाछिया बनाए। सिंगो गाउँ अनि राष्ट्रप्रति समर्पित सुरक्षाकर्मीलाई स्तब्ध बनाएर वैगुन्धुरामा अर्काे एक नारीको सिउँदो पुछियो । आमाको काख रितियो । अर्का साना लालाबाला टुहुरा भए।समाचार सुन्योे,कतै पूर्वजनप्रतिनीधि ,कतै सुरक्षाकर्मी, कतै क्रियापुत्री मारेका खबरमात्र सुनिन्थ्यो। यस्तैमा हालको कमल गापाको सोलमारी चौकमा घरेलु हिंसा गरेको भन्दै एक अधवैंशे महिलालाई टाउको गिँडेर दुई टुक्रा पारेको सुनियो । हेर्न जाने हिम्मत नै भएन। माओवादीतर्फ पनि विष्णु हस्दा भन्ने भाइ कहिलेदेखि लागेको रहेछ । हाम्रै संरक्षणमा बाल्यकाल बितेको थियो । सिधा इमान्दार । माआवादी ढाल बनेर सेनाबाट मारियो । अर्काेतर्फ गौरादहमा होनहार भाइ रमेश सुबेदी र बिष्णु प्रधानको ज्यान गयो । धेरै युवा लहलहैमा लागेर माओवादीको ढाल बनेर आफ्नो जीवन उत्सर्ग गरे ।आमाबुवाको काख रितियो । ६० साल मंसिरसम्ममा माओवादी भनेर खुलेर दुई चार जनाबाहेक लागेका थिएनन् । व्यापक चन्दा आतंक मच्चाए । यो केका लागि ? मलाई नै गोली ठोक्न ! चन्दा किन दिने भनेर चन्दा नदिनेको नेतृत्व मैले नै गरेको थिएँ । त्यहीकारण मलाई पनि घेरा हाली नियन्त्रण गर्ने प्रयास हुँदा साथीहरूकै सहयोगबाट नियन्त्रण बाहिर आएँ । दमक जाने क्रममा तत्कालीन नेका झापा पार्टी सभापति सुधिर सिवाकोटी र वर्तमान सभापति उद्धब थापासँग पाडाजुँगीको चेकिङमा भेट भयो । संक्षिप्त कुरा राखेँ । दमकमा भेट गर्ने भन्नुभयो । गिरिजा बाबुको कार्यक्रम उर्लाबारीमा रहेछ । त्यसतर्फ हिँडेको भन्नु भयो ।चेक जाँचपछि उहाँहरू लाग्नु भयो । हामी अलिक ढिलो भयौँ दमकमा पर्खेर बस्नु भएको रहेछ। यो बाँच्ने बेला हो, जोगिने सल्लाह दिनु भयो । म निकै जिद्दी गर्दै थिएँ । मेरो जिद्दी हेरेर सायद उहाँहरूले देखेभोगेका कुराले चिसो पसेछ । निकैबेरको भलाकुसारीपछि छुट्टियौ । छुट्टिएपछि पुनः फर्किएर केही दिनका लागि तर्केर बाहिर बस्नुस् ‘बाँचे लाख उपाय’ भनेर संझाउनु भयो। अनि मात्र मेरो मनमा चिसो पस्यो । दिनभर दमकमा अनेक विचार खेलाउँदै विराटनगरतर्फ लागे। त्यसभन्दा अगाडि नै यामबहादुर आचार्य ,चन्द्रमणि भट्टराईको हत्या भइसकेको थियो। विराटनगरमा पुगेर चिन्ताले रातभरि निदाउन सकिनँं। बृद्ध अबस्थाको आमा मात्र बैगुन्धुराको घरमा हुनुहुन्थ्यो । राति घरघेराउ गरेछन् । आतङ्ककारीहरूले । डाङ्गडुङ्ग गरे । खमार आँगनमा मंसिरको धानका ढेरी थियो । छरछार पारे, कति उठाएर लगे हिसाब नै भएन । सहयोग गर्न कोही आउने नै भएन। जसलाई प¥योप¥यो । जो बोल्यो उसैलाई ठोकी हाल्थे। बुढीआमाको सातो खाए ।कहाँ लुकाइस् ? निकाल जहाँबाट निकालेर भए पनि यो आँंगनमा लास गिराउँछौँ । हामीलाई असहयोग गर्नेको हविगत देखाउँछौँ , भन्दै बहुलाहा कराए जस्तोगरी कराउँदै हिँडेछन् ।जुन मेरो शुभचिन्तक भाइ दिपेन्द्रले सिरकले मुख छोपेर सुनाएका थिए ।

उनले विराटनगरमा तपाईंलाई रहन दिँदैनन् अन्यत्र उज्यालो हुने बितिकै हिडिहाल्नोस् भनी सुकसुक गरेको याद मेरो जीवनमा कहिलै भुल्न सक्तिनँ। केही दिन विराटनगरपछि नारायणघाट, काठमाडौँ कहिले कता कहिले कता । भुमिगत जस्तो भएर बिताएँ। त्यो समय माओवादीको टर्चरले हर्टएट्याकका कारण मुमाको स्वर्गारोहण भयो, लास उठाउन गाउँमा आउन सकिनँ। लासलाई चतरामा लगेर मुमाको अन्तिम दर्शन चतराघाटमा गरँे । दिनहुँ जस्तो पूर्वगाविस अध्यक्ष अनि क्रियापुत्री माओवादीले मारेको खबर आउँथ्यो । घर आउन सकिएन। विराटनगरमा आफ्नो संस्कारअनुसारको कर्म गरे। म विराटनगर आएको १२–१५ दिनमा खजुरगाछीका गाविस अध्यक्ष मित्र श्यामसुन्दर यादवको बर्बर हत्या गरेको खबर सुनँे । संझेर गहँभरि आसु आयो । अनि सुधिर सिवाकोटी र उद्वव थापाले भनेको संझे । किन घुरिघुरि मलाई तर्कन भन्नु भएको रहेछ भनेर संझिए ।मेरो फरिस्ता बनेर आउनु भएको रहेछ ।जीवनमा कहिलै बिर्सन नसकिने क्षणको रूपमा लिएको छु, यस घटनालाई।
वैगुन्धुरामा कैयौँ कांग्रेसी घरहरू छन् । जुन कहिलै भत्कदैनन् , जसमध्ये गोपाल भट्टराई अत्यन्त जुझारू हुनुहुन्छ। उहाँको बुवाको नाम एकराज भट्टराई हो। उहाँ पनि पुरानो समाजसेवी। उहाँमाथि पनि सांघातिक हमला भयो । घरका सामान भाँडाकुडा धान ,टिभी, रेडियो, गोरूगाडा र ट्याक्ट्ररमा हालेर नै लुटेर लगेका हुन् । केही समयपछि माओवादी हुँ भन्ने खाओवादीहरूका घरघरमा केही बहुमुल्य सामानहरू पनि देखिए, न उजुर न वाजुर ? केही कार्वाही गराउन सकिएन ।लुटेको लुट्यै पारे ।धेरै निकै पैसा दिन बाध्य भए। कांग्रेस पूर्व जिल्ला सदस्य नगेन्द्रबहादुर बस्नेत,बैगुन्धुराका हालका वडाध्यक्ष सिताराम भट्टराई, शेषराज नेपाल,हरिबहादुर पौडेल,कुवेरपति पोख्रेल ,नगेन्द्रबहादुर बस्नेत जोगिनका लागि केही समय गाउँबाट पलायन हुनुभयो। तत्कालीन नेका बैगुन्धुरा गाउँसभापति मोहनबहादुर बस्नेत र निर्वाचित वडाध्यक्ष वमबहादुर विष्ट दवाव थेग्न नसकेर माओवादी पार्टीमा हाम फालेर ज्यान जोगाउनु भयो।

यस्तैमा नेपाली कांग्रेस पार्टीको अस्तित्वलाई समाप्त हुन नदिन विचारका धरोहर दाई खेम प्रसाईलाई डा . शेखर कोईराला कुन्जिवारीमा आएको समय पारेर सभापति घोषणा गरिएको थियो। त्यो समय खेम दाईको स्वास्थ्य अति जीर्ण अवस्थामा थियो। माओवादीको बिगबिगी भएको समयमा सभापतिको जिम्मा लिन खेम दाईले आँट गर्नुभएको थियो । त्यो बेला डा. शेखर कोइरालाले निश्चिन्त भएर साथीहरू एकअर्काको सम्पर्कमा रहेर बस्न आव्हान गर्नुभएको थियो। यसको एक–आध वर्षपछि देश शान्ति प्रकृयामा अगाडि गएको थियो। हामी जिम्मेवार भन्ने कार्यकर्ता वैगुन्धुराबाट सबै बाहिर भएको समयमा खेम दाईलाई दिवसपति पोख्रेल, वागदल ढुंगाना, गोपाल अधिकारी लगायत अग्रज साथीहरूले सहयोग गरेर खेम दाई कांग्रेसको खम्बा भएर उभिनु भएको थियो।उहाँलाई सहयोग गरिरहनु भएका दिवसपति पोख्रेल कार्यवाहक सभापति भएर १२ औं महाधिवेसनमा नगेन्द्रबहादुर बस्नेतलाई सभापति बनाएर थिग्रिएको बैगुन्धुराको कांग्रेसले ४९ सालको विरासत ७४ सालको स्थानीय निर्वाचनमा सिताराम भट्टराईको नेतृत्वमा ७०० मतको फराकिलो अन्तरले सबै सिट जित्दै गौरादह नगरपालिकाको मेयरमा रोहितकुमार साहलाई विजय गराउन सकेको हो । क्षतविक्षत भएको संगठन विराटनगर , दमक, काठमाडौँ वैदेशिक रोजगारमा खाडीदेखि कोरियासम्म र अमेरिकादेखि अष्ट्रेलिया युरोप पुगेका साथीहरु पुनः एक ढिक्का भएका छौं।
माओवादीले त्यसबेला तत्कालीन वडाध्यक्ष यज्ञबहादुर पौडेल,लोकबहादुर पौडेल लगायतलाई अनेक लान्छना लगाएर दुःख दिए। पैसा असुल्नका लागि अनेक आरोप लगाए । कानुन हातमा लिए। महिला नेतृ हाल पार्टीको क्षेत्रीय प्रतिनिधि दिर्घमाया खड्का,रामबहादुर खड्कालाई दिएको पीडा सम्झी साध्य छैन ।अर्काेतर्फ चेतबहादुर लुईटेललाई दिएको यातना। आफ्नै भाइ र दिदीलाई यत्रो यातना दिएको देखेर पनि पहिले कांग्रेसमा आबद्ध भएका विष्णु लुईटेल पनि पछि माओवादीमा लाग्न वाध्य भएछन्, पछि एमाले भए। माओवादीबाट सरेन्डर गराउन मेरै नेतृत्वमा नेता केशवकुमार बुढाथोकीकामा पनि माओवादीलाई पु¥याउनु मेरो गल्ती भएछ।उनीहरूलाई त सेल्टर जस्तो भएछ।।

यसरी नै पूर्वप्रधानपञ्च नृपबहादुर ढुङ्गानाका सन्तानहरू भुपेन्द्र ढुङ्गाना लगायत सबैलाई अत्यन्त दुःख दिइरहे,माओवादीले । त्यो दुःखको जड अहिलेसम्म पनि छ भुपेन्द्र ढुङ्गाना राप्रपामा हुनुहुन्छ।अरू सबै भाइहरू कांग्रेसमा आबद्ध हुनुहुन्छ। काकाहरू मेघराज चौलगाई र युवराज चौलागाईलाई दुख दिएको वर्णन गरेर साध्य छैन। मेघराजले २०२५ सालतिर नै वनारसमा नेकाको सदस्यता लिनु भएको रहेछ । ४२ सालको सत्याग्रह जेल पर्नु भयो चलान हुँदै नारायणघाटसम्म पु¥याएछन् । उहाँ निरन्तर अहिले पनि पार्टीमा लागिरहनु भएको छ । म त भागेर गाउँ छोडिहाले । माईली मुमा अहिले पनि भन्नुहुन्छ ती दिन सम्झदै। घर अगाडि नहर छ, नहरबाट साईकल मोटरसाईकलमा बन्दुक भिरेर तथानाम बोल्दै हिँडेका माओवादी देख्दा मुटु ढुकढुक भएर निद्रा नपरेको कुरा। यसरी नै भोना मियाँ, कृष्ण दर्जी लगायत सानामसिना के मजदुर, के मालिक, महिला केटाकेटी को पीडित भएन होला ? यो त एउटा गाउँको शब्द चित्रमात्र हो । सारा देश जलेको थियो,रोएको थियो।सत्र हजार आमाको कोख रित्तिसकेको थियो। शिखर पुरूष गिरिजाप्रसाद कोइरालाले अकल्पनीय संंसद ब्यूँताउने प्रस्ताव ल्याउनु भयो । कुरा बुझाउनु भयो र हिंस्रक संगठनको नेतृत्व गरेको शक्तिलाई संसदमा छिराएर शान्ति प्रकृयामा ल्याउनु भयो ।आज हामी यो अवस्थामा छौँ । सधैँ च्याखे थापेर बस्ने राजा नागार्जुन पुगे। देश फेरि एउटा गतिमा आयो।स्थिर सरकार आयो। नागरिकको जीवनमा मुहार चम्किलो बन्दै थियो, अर्थतन्त्र सुधारोन्मूख हुँदै थियो । दुर्भाग्य मानव सभ्यतालाई नै तहसनहस पार्ने कोरोना महामारीले विश्व आक्रान्त छ । हाम्रो सरकार र कुर्सी कसरी जोगाउने भन्नेमा मात्र समय खर्चिरहेको छ। महामारीको प्रकोप समुदायमा फैलिएको छ । स्थिति भयावह भइरहेको अवस्थामा आफ्नो सुरक्षा आफैँ गर्न नागरिकले तत्परता देखाउनुको विकल्प देखिँदैन। सरकारलाई जिम्मेवार बन्न नागरिक दवाब अधिकभन्दा अधिक दिनु पर्दछ।
यस्ता माओवादीको हिंस्रक गतिविधिबाट थिलथिलो भएको वैगुन्धुराबासीको रोजगारी खोसिइ सकेको छ। विकास ५० वर्षपछि धकेलिएको छ। पौरखीका लागि आकास खुल्ला छ – भन्नुहुन्थ्यो स्व. मोहनबहादुर बस्नेत ।
यसरी ज–जसले जसरी भएपनि ज्यान जोगाउन सकियो सबैको उन्नति र प्रगति भएको छ । नोक्सान भएको छ त केवल बैगुन्धुराको ।
लेखक – बैगुन्धुरा गाविसका पूर्वअध्यक्ष हुन् ।