तपाईको नाम के हो ? किरण । किरण,तपाईको नाम हो कि तपाई किरण हो ? किरण तपाईको नाम हो भने तपाई को हो ?उत्प्रेरणा कार्यक्रममा सहजकर्ताले सहभागीलाई गरेको प्रश्न थियो यो । यी प्रश्नमा उल्झन छ कि ! सत्यता छ ! कि प्रश्न नै गलत छ ! सोच्ने गर्दछु हामी जन्मदा हाम्रो नाम थियो त ?अनि हाम्रो जन्म नामको लागि भएको हो त ! नाम ठूलो कि हाम्रो कर्म ठूलो ! के हामी जन्मिदा नै नाम लिएर आयौ त ! अनि हामी जन्मदा हामीले के लिएर आयौं ?हाम्रो नाम त पछि अरुले राखेका हैन र ! कि हैन भन्नुस् त ? कसैको ७ दिनमा, कसैको ११ दिनमा बाहुनले राखिदिएको नाम आज आफ्नो पहिचान बनेको छ । अनि गर्वका साथ भन्ने गर्दछौ यो मेरो नाम हो भनेर । हामीले जीवनमा अरुले राखिदिएको नाम आफ्नो नाम भनेर गर्व गर्दछौ । अनि जीवनको सुरुवातबाट नै अरुले नै आफ्नो नाम राखेर सुरु गरेको जीवनमा आफूले के गर्यौं । नाम आवश्यक हो कि हैन ?
अनि हामी इतिहास हेर्छौ सबैको नाम नै देख्दछौ । भगवानको पनि नाम नै छ । उनको पहिचान कर्म आफ्नो–आफ्नो भएपनि नामले नै भगवानको अलग परिचय हामी पाउँदछौ । राजा महाराजको पनि नामकै चर्चा हुने गर्दछ । नामले नै राजा महाराजालाई चिनिने गर्छ । कर्म त राजा महाराजाले पनि आफ्नो–आफ्नो गरेका छन् ,तथापि कर्म नाममा नै गएर जोडिएको छ ।संसारमा भएका सम्पूर्ण जीवजन्तुको नाम अरुले नै राखेका छन् । नाम बिनाको बस्तु यस संसारमा भेटिदैन ।जव हाम्रो नामाकरण हुन्छ अनि बाआमा परिवार आफन्त सबैले नामले बोलाउन थाल्दछन् । म कोहो भनिरहँदा अब नाम हुने गर्दछ । नाम नै आफ्नो पहिचान बन्ने गर्दछ । समयसंगै हाम्रो शारीरिक विकास हुँदै जान्छ । स्कुल भर्ना हुने बेलामा पनि नाम नै पहिला आउँछ । स्कुल जीवनमा पनि नामले नै महत्व राख्छ । कलेज जीवन अनि जागिरे हुँदै व्यावसायिक जीवनमा पनि नाम नै जोडिन्छ ।
आाफ्नो नामलाई सुनाम बनाउने हो कि कुनाम बनाउने हो अब हाम्रो कर्ममा भर पर्दछ ।हामी जन्मदा नाङ्गै जन्मन्छौ अनि रुवाइसंगै हाम्रो जन्म हुन्छ । हामी जन्मदा रुँदै जन्मदा परिवारमा खुसी छाएको हुन्छ । के लिएर आयौ भनिरहँदा पक्का पनि बाबाआमाको मुहारमा खुसी । मस्तिष्कमा सपना अनि देशको लागि एउटा नागरिक भएर जन्मन्छौ ।जुन नाम बाहुनले राखेका हुन्छन् त्यही नामबाट आफ्नो परिचय , धन सम्पत्ति सम्पूर्ण सरकारी कागज त्यही नामबाट दर्ता हुने गर्दछ ।हाम्रो भौतिक शरीर नाशवान छ तर हाम्रो कर्म अनि नाम नै जीवन्त रहने हुँदा हामीले डर र लाजलाई अँगाल्दै हाम्रो नामलार्ई सुनाममा परिणत गर्न सक्नु पर्दछ । हरेक मानिसलाई आफ्नो नाम सुवासझै फैलिओस् भन्ने हुन्छ । नामलाई मानिसले यति महत्व दिन्छन् कि जीवनभरिको संघर्ष नै नामको लागि हुनसक्छ ।
भारतका पूर्वप्रधानमन्त्री लालबहादुर शास्त्री नामको चर्चा रुचाउँदैनथे । नामभन्दा पनि कर्मले चिनिनुपर्छ भन्ने मान्यता उनको थियो । एकदिन हितैषीले सोधेछन्, शास्त्रीजी,तपाईलाई संचारमाध्यममा नाम प्रचारप्रसार गर्न यतिका डर किन? केहीबेर घोत्लिएर सोच्दै शास्त्रीले जवाफ दिए , म लाजपात रायको एउटा भनाइ सधै सम्झना भइरहन्छ । जुन अभिव्यक्ति मेरो जीवन दर्शन बनेको छ । ताजमहलमा दुई प्रकारका ढुंगा छन्–एउटा राम्रा खालको टल्कने सिंगमरमरको ढुंगा छ, जुन संसारले देख्छ र तछाडमछाड गर्दै फोटो खिचेर लैजान्छ । अर्को , त्यो ढुंगा जुन ताजमहलको जगमा लगाइएको छ , जसको जीवनमा अध्याँरो नै अध्याँरो हुन्छ । तर ताजमहललाई ठड्याउन त्यही ढुंगाको महत्वपूर्ण योगदान रहन्छ । म त्यही जगको ढुंगा बन्न चाहन्छु ।कर्ममा विश्वास गर्नेलाई नाम महत्व राख्दैन किनकि सुकर्मले अवश्य सुवास छर्ने गर्दछ ।मानिसले सुकर्मको रङ छर्यो भने समय आफै इन्द्रेणी बनेर उपस्थित हुने गर्दछ ।
जीवनमा हामीले जन्मदै केही ल्याएको हुँदैन । केवल ल्याएको हुन्छ हाम्रो पार्थिव शरीरमा भएको पाँच तत्व जुन अस्थायी छ । संसारमा भएका सबै कुरा अस्थायी छन् । संसार पाँच तत्वले बनेको छ । यी पाँच तत्व मात्र स्थायी छ अरु सबै अस्थायी ।
जीवनमा जुन चिज हामीलाई अरुले दिएको हुन्छ अनि हामीले जुन चिज लिएर आएका हुन्छौ त्यो चिज नाशवान छ । तर अरुले दिएको नाम नाशवान छैन । हामीसंग हाम्रो भौतिक शरीर नरहन सक्छ तर आफूले बनाएको कृतिहरु हाम्रो नामसंग जोडिएका हुन्छन् । हाम्रो यो भौतिक शरीर दुई घण्टामा खरानी बन्न सक्छ तर हाम्रो नाम जिवन्त नमेटिन सक्छ किनकि हामीले गरेको कर्मले हाम्रो नामलाई जीवन्तता दिन सक्छ ।
