जसले पार्टीलाई दिए महत्वपूर्ण योगदान

ज्ञानुराम प्रसाईंसंग मेरो पहिलोपटक भेट २०६२ सालमा भएको थियो । त्योभन्दा पहिला सामान्य नाम सुनेको थिएँ । पञ्चकन्या प्लटिङमा ओम शिवाकोटी दाई र भीम गौतमले भिटा किन्ने निर्णय गर्नुभयो र हामी तीनैजना पञ्चकन्या प्लटिङको कार्यालयमा गएका थियौं । उहाँले नै हामीलाई सबै भिटाकोे बारेमा जानकारी गराउनु भयो र हामीले २ वटा भिटा बैना गरेर आयौं । त्यो समय चरम माओवादीको द्वन्द्व , संकटकाल र शाही शासन भएकाले राजनीतिक पार्टीको चहलपहल अत्यन्त न्यून थियो । त्यसको केही दिनपश्चात् भिष्मराज खरेलले ‘आज नेकपा एमालेको जिल्ला पार्टी कार्यालयमा कार्यक्रम छ जाऔं चिनजान पनि हुन्छ’ भन्नुभयो र हामी दुवैजना मेरै मोटरसाईकलमा पार्टी कार्यालय पुग्यौं । उहाँ स्टेजमा कार्यक्रम संचालन गर्दै हुनुहुन्थ्यो । मैले त्यसैदिन ज्ञानु दाई पनि एमाले हुनुहुँदो रहेछ भनेर चिनेँ । त्यहाँ युवा संघ नेपाल बिर्तामोड गठन गर्ने कार्यक्रम रहेछ । भिष्मराज खरेल र उहाँको प्रस्तावमा म पनि युवा संघ नगर कमिटीको सदस्य भएको थिएँ । त्यसपछि उहाँसंग लगातार भेट हुन थाल्यो ।

हामीमार्फत पहाडमा लामो समय पार्टीमा काम गरेर बसाई सरि आएका तथा द्वन्द्वले विस्थापित भएका साथीहरू खोजेर सकृय गराउने काममा उहाँ मसिनो गरी लाग्नु हुन्थ्यो । त्यसको परिणाम नै बिर्तामोडको पार्टीको आजको अवस्था हो । २०६४ सालको संबिधानसभा चुनावमा २ नम्बर क्षेत्रबाट पार्टीको उम्मेद्वार मेनुका काफ्ले हुनुहुन्थ्यो । उहाँ ज्ञानु दाईकैमा बस्नु हुन्थ्यो । हामी पनि दाई संगसंगै प्रचारप्रसारमा खटिएका थियौं । तर बिर्तामोडको परिस्थिति त्यति सहज थिएन ।मेरो मतदाता नामावली पाँचथरमै थियो । त्यसैले चुनावको ५ दिन अगाडि मात्र म दाईसँग विदा मागेर भोट हाल्न च्याङथापु गएँ । चुनाव सम्पन भयो । मैले भोट हालेको गणेश काम्बाङ ७ मतले हार्नु भयो । यहाँ मेनुका दिदी तेस्रो हुनुभयो । केही दिन अघिसम्म उहाँले यो कुराको स्मरण गर्नुहुन्थ्यो । बिर्तामोडमा प्रायः गरेर हरेक महिनामा १÷२ वटा संघसंस्थाका चुनाव हुने गर्छन् । खास गरेर यहाँको समग्र जनमत एमालेको पक्षमा भए पनि सहरी र संघसंस्थाको जनमत काँग्रेस निकट छ । तसर्थ हरेक संघसंस्थाका चुनाव हाम्रो लागि सहज हुदैनन् । तर, उहाँले सबैसंग समन्वय गरेर अधिकांशमा पार्टीको प्रतिनिधित्व गराउन पहल गर्नुहुन्थ्यो ।

बिर्तामोड उद्योग बाणिज्य संघमा एमालेको आफ्नो प्यानल बन्न सक्दैन थियो । २०६७ सालमा राजेन्द्र लिङ्देनको नेतृत्वमा पार्टीको भातृ संगठन नेपाल राष्ट्रिय बाणिज्य संघ गठन गरेर तमाम उद्योगी व्यवसायीको पक्षमा व्यापक काम गराउनु भयो । यसको जगमा २०७० सालमा एमाले आफ्नै प्यानल बनाएर चुनावमा जान सफल भयो । २०७२ सालमा भएको नेपाल राष्ट्रिय वाणिज्य संघको अधिवेशनबाट म निर्बिरोध अध्यक्ष निर्वाचित भएँ । त्यसपछि प्रायःजसो दिनमा एकपटक हाम्रो भेट हुन्थ्यो । उहाँको गाडी नै पार्टी कार्यालय थियो । घर नै पार्टी कार्यालय थियो । पार्टीले कहिले पनि आर्थिक अभाव झेल्नु परेन । प्रायः आफै वा भागी लगाएर तत्काल आर्थिक जोहो गर्नुहुन्थ्यो । उहाँ क्षमताको पुञ्ज हुनुहुन्थ्यो । उहाँले गरेका हरेक गाली अर्ती बन्थे । हत्तपत्त रिसाउनु हुन्नथ्यो । रिसाए पनि लामो रिसाउँदा २ घण्टामा सकिन्थ्यो । सँधै मसंग बिर्तामोडलाई सुन्दर विकसित सहर बनाउने योजना छन् भन्नुहुन्थ्यो । कहिलेकाहिँ म भन्ने गर्थेँ ‘दाईसंग बिर्तामोड बनाउने योजना छ , हामीसंग पनि तपाईंलाई बिर्तामोडको मेयर बनाउने योजना छ ।’ उहाँ हाँस्नुहुन्थ्यो । मनमोहन अस्पताललाई आफ्नो भवन बनाएर सरल र सुलभ रुपमा नागरिकको उपचार गर्ने योजना सुनाउनु हुन्थ्यो । मनमोहन अस्पतालमा उपचार गर्न गएका कैयौं बिरामीले छुटमा उपचार गराएका छन् भने कतिको पैसा उठाएर पनि उपचार गरेका धेरै उदाहरणहरु छन् ।

देवी माविको अध्यक्ष भएपछि देवी माविको विकासको निम्ति धेरै खट्नु भयो । यसको परिणाम जगजाहेर छ ।म जहाँ काम गरे पनि एक पटक गर्ने हो दोहोरिन्न भन्नुहुन्थ्यो । देवी माविको समय पुगेर पनि कोभिड १९ को कारण अधिवेशन गराउन नसक्दा चिन्तित हुनुहुन्थ्यो ।उहाँ कहिल्यै पनि शक्तिसंग झुक्नु हुन्नथ्यो । अडानमा प्रष्ट र चाकडी गर्न जान्नु हुन्नथ्यो । त्यही कारण २०७४ को स्थानीय निर्वाचनमा मेयरको टिकट पाउनु भएन । उहाँमा एकपटक बिर्तामोडको मेयर हुने ठूलो ईच्छा थियो । त्यसैले हाम्रो पार्टी नेकपा बिभाजन भएपछि रातभर निन्द्रा लाग्दैन भन्नुहुन्थ्यो । म सानै उमेरमा पञ्चायत शासनको बिरुद्धमा बुबाको कुरा पनि नसुनी भूमिगत भएको हो , त्यसैले म सत्य बोल्न डराउदिनँ भनेर हामीलाई फुर्सदमा बताउनुहुन्थ्यो । २०७० को संविधानसभा चुनावमा पवित्रा निरौला खरेल झापा क्षेत्र नम्बर २ बाट उठ्नु भयो । त्यो पटक पनि पार्टीको गडबडीले नै उहाँ हार्नु भयो । चुनाव प्रचारप्रसारमा यहाँ ज्ञानु दाईकै नेतृत्वमा हामी खटिएका थियौं । पार्टीले चुनाव हार्दा अधिक चिन्ता लिनुहुन्थ्यो ।

२०७२ मा बिर्तामोड नगरपालिका घोषणा भएपछि झापा शाखाको रुपमा रहेको बिर्तामोड उद्योग वाणिज्य संघलाई रुपान्तरण गरेर नगरस्तरीय बनाउने सवालमा नेपाली काँग्रेस र नेकपा माओवादी केन्द्रले बोलाएको साधारणसभा हामीले नियन्त्रण गरेर अर्को समिति बनाएपछि दुई पक्षको धेरै लामो समयसम्म विवाद भयो । यसको सफलतापूर्वक नेतृत्व गरेर लोकबन्धु कन्दङ्वा र ज्ञानुराम प्रसाईले नै सफल अवतरण गराउनु भयो । बिर्तामोड उद्योग वाणिज्य संघको हालको बिधान बनाउन र वाणिज्य संघलाई यो अवस्थासम्म ल्याई पुर्याउन उहाँको महत्वपूर्ण योगदान छ । २०७४ सालको स्थानीय निर्वाचनमा बिर्तामोड नगरपालिकामा नेकपा एमालेले मेयर ,उपमेयर र ५ वटा वार्डसहित दुईतिहाइभन्दा माथि जित्न सफल भयो । यसको नेतृत्व उहाँले नै गर्नु भएको थियो । त्यो समयमा धेरै हर्ष बढाई गर्नु भएको थियो । त्यसैसाल सम्पन्न संघ र प्रदेशको निर्वाचनमा बिर्तामोडबाट मात्र पवित्रा निरौला खरेल र बिमला बिक प्रतिनिधिसभा सदस्य, हरिचरण शिवाकोटी राष्ट्रियसभा सदस्य , एकराज कार्की र जसमाया गजमेर प्रदेशसभा सदस्य गरी ५ जना सांसद निर्वाचित हुनुभयो । त्यसमा पनि बिर्तामोडको पार्टी कमाण्डको नेतृत्व उहाँले नै गर्नु भयो । २०७५ सालमा नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रको एकतापश्चात् पनि पार्टीको अध्यक्ष उहाँ नै बन्नु भयो । त्यो समयमा माओवादी साथीहरूसंग मिलेर पार्टी संचालन गर्न त्यति सहज थिएन । साना साना कुरामा विवाद भईरहन्थ्यो । बेला–बेला साह्रै दिक्क मान्नुहुन्थ्यो । हामीले पनि सकेको सहयोग गर्यौं । र, पछिल्लो समय सबैको मन जितेर अगाडि बढ्न सफल हुनुभयो ।

बिर्तामोड १ नम्बर वार्डमा बहुजातीय बहुभाषिक बहुसंस्कृतिसहितको वृहत् नाटक घर निर्माण गर्ने प्रस्ताव क्षितिज नाट्य समूहका अध्यक्ष माधव कल्पितको टिमले ल्यायो । माधव दाईसंग मेरो छलफलपछि यो योजना बृहत छ, त्यसैले यसको समग्र नेतृत्व गर्न ज्ञानु दाईलाई अनुरोध गर्ने निष्कर्ष निकाल्यौ र उहाँको नेतृत्वमा अथक प्रयासहरु भए । त्यसको परिणाम आज करिव १० कठ्ठा जमिनमा झापा नाटक घर निर्माण भएको छ । मलाई लाग्छ , यो झापा जिल्लाकै नमुना काम हुन सक्छ ।२०७६ सालमा लालप्रसाद साँवाले झापा जिल्लामा झापालीकै लगानीमा १० मेघावाट सोलार वत्ती उत्पादन गर्ने योजना ल्याउनु भयो र हामी अगाडि बढ्यौ ।यस परियोजनामा हजारौं साथीहरू जोडिनु भएको छ । त्यसमध्येबाट एल पी साँवा , ज्ञानुराम प्रसाईं, नारायण पोख्रेल र मैले अग्रपंक्तिमा रहेर काम गरिरहेका थियौ र परियोजनाको धेरै काम अगाडि बढेको छ । त्यस क्षेत्रमा सोलार टुरिजम र एग्रो टुरिजम निर्माण गरी १००० मानिसलाई रोजगारी दिलाउने हाम्रो योजना छ । त्यसमा महत्वपूर्ण भूमिका उहाँकै थियो ।

पछिल्लो समय ज्ञानुराम प्रसाईं, राहुल शर्मा, प्रकाश लिङ्देन र मैले निर्माण सामग्री थोकमा खरिद बिक्री गर्नेगरी झापा आईरन प्रा. लि. दर्ता गरेर काम थालेका थियौं । लालप्रसाद साँवा, नारायण पोख्रेल, संजीव चापागाईं , ज्ञानुराम प्रसाईं र म ५ जना भएर एग्रो टुरिजम बनाउन ४५ विगाह जमिन खरिद गर्ने उद्धेश्यका साथ पाँचगाछीमा १५ विगाह जमिन बैना गरिसकेका थियौ । हाम्रा हरेक भेटहरु आर्थिक ,राजनीतिक र सामाजिक बिषयमा हुन्थे । कन्काई नगरपालिकामा कन्काई बिर्ता अर्जुन नविकरणीय ऊर्जा तथा फोहोरमैला व्यवस्थापन कम्पनी लि.ले निर्माण गर्दै गरेको ग्यास उद्योगमा पनि हामी संचालक समितिमा थियौं ।चाँडै उद्योग निर्माण सम्पन गरेर बिर्तामोडको फोहोर त्यहाँ व्यवस्थापन गरेर बिर्तामोडलाई फोहोरमुक्त पार्ने योजना थियो । बेला बेला भन्नुहुन्थ्यो– बिर्तामोड फोहोरमुक्त हुन्छ भने बरु गोजीकै २÷४ लाख खर्च होस् हौ बरु ।२०७६ सालमा बिर्तामोड खानेपानीको निर्वाचन हुने भयो । बिधानको मापदण्ड अनुसार एमालेबाट अध्यक्षमा चुनाव उठ्न मिल्ने करिब उहाँ मात्र हुनुभयो । त्यो चुनावमा उहाँको उठ्ने कुनै पनि मनसाय थिएन । पार्टी नेताहरु नरेश खरेल, रोमणी भट्टराईलगायतले ‘मैदान खाली गर्नु हुन्न तपाई जसरी पनि उठ्नु होस् ’भन्नु भयो । मान्नु भएको थिएन । हामीले पार्टीको कुरा मान्नुहोस् दाई हार जित एउटा प्रक्रिया हो भन्यौं र उहाँ उठ्नुभयो । नेकपाकै केही साथीहरूको असहयोगको कारण चुनाव हारियो ।

बिहानै म घरमै पुगेर सम्झाएसंगै एकछिन दुखेसो गरेपछि जलकुमार गुरुङलाई बधाई दिन घरमै गयौं । जलकुमार दाईसंग उहाँको सम्बन्ध धेरै राम्रो थियो । यो पटकको वाणिज्य संघको निर्वाचनमा मलगायत साथीहरू हार्यौं । मतपरिणाम सार्वजनिक भएपछि दाई र भाउजु दुवैजना मेरो घरमै आउनु भएको थियो । संगै एकछिन रुन सघाउनु भयो र हारको समीक्षा गरियो । जुन मानिसले उहाँलाई हराएका थिए, तिनै मानिस र हाम्रै टिमका साथीले मलाई हराएको निष्कर्ष निकालेका थियौं र उहाँ जानु भयो । त्यसपछि मेरो घरमा फेरि आउनु भएन र अब फेरि कहिल्यै आउनुहुने छैन ।