सुरेश आले “सर्जु”,
बिर्तामोड । धार्मिक तथा ऐतिहासिक बिराटपोखरीमा सहयोग गर्ने दाताहरुको सूची लामै छ । बिगतदेखि वर्तमानसम्म आईपुग्दा बिराटपोखरीमा भौतिक सहयोग गर्ने दाताहरूको संख्या दिनदिनै थपिदैँ छ । तर, ती सहयोग गरिएका सामग्री दिनदिनै नष्ट र अलपत्र हुने क्रम बढेको छ ।
२०६६ साल मंसिर २९ गते हाल बिर्तामोड निवासी डिल्लीकुमार गुरुङ र भवानीमाया गुरुङले रु.एकलाख पचहत्तर हजार खर्च गरेर पोखरीमा निर्माण गरिदिएको बोरिङको मोटर चोरी भएको छ । ८ हर्स पावरको बोरिङको थ्री फेज तार अलपत्र अवस्थामा छ । सोही प्रयोजनको लागि निर्माण भएको भवनको ढोका र अन्य विद्युतीय सामग्री पनि अलपत्र अवस्थामा देखिन्छ । त्यसैगरी २०६६ सालमा उनै गुरुङ परिवारले निर्माण गरिदिएको खानेपानीको ट्युबवेलको नामोनिशान छैन खाली मार्वल शिलालेख र सिमेन्टका भौतिक संरचना मात्र देख्न पाईन्छ। गुरुङ परिवारले पोखरीको पूर्वी भागमा बोरिङ र उत्तरपूर्वी भागमा पानी खाने ट्युबवेलको ब्यबस्था गरिदिएका थिए। यति मात्र होइन, बिर्तामोड १० निवासी मेदनी मैनालीले २०६३ कात्तिक १६ गते पोखरीको पूर्वीमध्य भागमा निर्माण गरिदिएको ट्युबवेलको पनि नामोनिशान छैन । २०५७ सालमा हाल बिर्तामोड –३ सैनिकमोड निवासी श्याम गुरुङले रु. दुई लाख खर्च गरेर निर्माण गरिदिएको दुई पाखे चौतारोको रेलिङ चोरी भएको छ । रंगरोकन र मर्मत नहुनाले उक्त चौतारो जीर्ण बन्दैछ । त्यसैगरी स्वः दधिराम चुडालले बर पिपल रोपेर पोखरीको पूर्वोत्तर भागमा निर्माण गरिदिएको ठूलो चौतारो मर्मत नहुँदा जीर्ण बन्दै गएको छ ।स्थानीय खड्गप्रसाद प्रसाईका अनुसार ट्युबवेल नहुँदा पोखरीमा खानेपानीको समस्या छ । बोरिङको मोटर चोरी भएपछि पोखरीमा सुख्खा याममा पानी हाल्न समस्या भएको हो । धेरै बर्षसम्म ती बोरिङले जलचर प्राणी र ट्युबवेलले यात्रीहरुको प्यास मेटाएको थियो । हाल पश्चिमपट्टी शिव मन्दिर अगाडी एउटा मात्र ट्युबवेल प्रयोगमा आईरहेको छ।
२०४६ सालमा बिभिन्न ब्यक्तिहरुसंग सहयोग मागेर पोखरीमा निर्माण गरिएको एउटै मात्र अद्वैत भवन पुरानो जीर्ण भएर भित्र र बाहिर चिरा परिसकेको छ । यो भवनको मर्मत सम्भार नगर्ने हो भने केही बर्षमै भत्कने संभावना बढेको छ । भवनलाई पोखरीको दक्षिणपट्टी शिव मन्दिरनजिकै निर्माण गरिएको छ । स्थानीय देवेन्द्र गौतमका अनुसार त्यस बेला साह्रै कष्टका साथ चन्दा संकलन गरेर सो भवन निर्माण गरिएको थियो । अझै त्यस भवनमा नियमित सत्सङ्ग र पाठ पूजा गरिँदै आएको सरोकारवाला देवीप्रसाद गौतम बताउँछन्। न रंगरोकन, न मर्मत सम्भार जसका कारण भवन जीर्ण बन्दै गएको हो ।
सो पोखरीमा बिभिन्न ब्यक्ति,संघसंस्थाले समय समयमा बर,पिपल,सामी,निम,लिच्चीलगायतका बिरुवा रोपिदिने गरेका छन्। गाईवस्तुले खाईदिने, मानिसले चोरेर लैजानाले उक्त बिरुवाको समेत उचित प्रबन्ध नभएको एक स्थानीयले सुनाए। पोखरीमा पुरानो बिरुवाबाहेक हालका बिरुवा खासै फस्टाएको छैन । पोखरीमा अझैपनि गाईवस्तु बाँधिएको देखिन्छ । भएका पुराना बिरुवाहरुको पनि हाँगा काटिएको छैन । जसबाट हावाहुरीको जोखिम कायम छ।
पोखरीमा फोहोर राख्न ८ वटा जति डस्टबिन र साना ठूला गरेर निर्माण भएका ९ वटा चौतारा छन् । ती सबै चौतारा दाताको सहयोगमा निर्माण भएका हुन् । डस्टबिनहरु फुट्ने क्रममा छन् भने चौतारोहरु जीर्ण भैसकेका छन् । १–२ वटा चौतारो कामै नलाग्ने भएको छ । डस्टबिन फुटेको र डस्टबिनको फलाम स्टेन्ड माटोमा गाडिएर खिया लागेको छ । डस्टबिनको उचित संरक्षण साथै चौताराको मर्मत नगर्ने हो भने केही बर्षमै ती सबै नासिएर जानेछन् ।
बिराट बहुउद्देश्यीय विकास समितिका अध्यक्ष इन्द्र प्रसाईले पहिले बिनायोजना निर्माण भएका संरचनाहरुको बारेमा छलफल गरेर अन्यत्र सार्ने वा मर्मत गर्नु पर्ने भनेर विचार गर्नुपर्ने बताए। गुरुयोजनासहितका भौतिक निर्माणमा ती संरचना बाधक भएको उनको भनाई छ । सुरक्षाको लागि भने अब भरपर्दो उपाय अपनाईने उनले जानकारी दिए। त्यसैगरी सोही समितिका सचिव पुनम प्रसाईले पानीको मोटर गत भदौ पहिलो साता चोरी भएको बताए । उनले सुरक्षाको लागि राति चौकीदारको ब्यबस्था गर्नुपर्ने खाँचो औल्याए ।
बिर्तामोड ३ का वडा अध्यक्ष मदन बुढाथोकीले समितिले सामग्री चोरी भएको बिषयमा हालसम्म अवगत नगराएको बताए । नगर र वडाबाट सुरक्षा तथा भौतिक संरचना मर्मतसम्भारका बारेमा सहयोग गर्न सकिने जानकारी दिए। प्रहरी चौकी बिर्ताबजारका इन्चार्ज प्रहरी सहायक निरीक्षक प्रवीण खड्काले पोखरीमा दिन र रात गरि दिनमा दुई पटक गस्ती गरिरहेको जानकारी दिँदै चौकीमा जनशक्ति ६ जना मात्र रहेको र सुरक्षा दिनुपर्ने क्षेत्र ठूलो रहेको समस्या सुनाए ।
स्थानीय बिराट सामाजिक युथ क्लबका अध्यक्ष सुनिल सोरेनले रातिको समयमा लागूपदार्थ सेवन गर्ने ब्यक्तिका कारण पोखरी असुरक्षित बन्दै गएकोले बिगत १ महिनादेखि उत्तरतर्फको गेट रातिको समयमा बन्द गर्ने गरिएको बताए । स्थानीय युवाहरुले समेत रातिको समयमा चौकीदारी गर्ने गरेको उनको भनाई छ ।
