आज १३औ दिनको पुण्यतिथिमा शिक्षासेवी,सहकारी अभियन्ता तथा समाजसेवी स्व.नरेशमान धिमालको जीवनका पलहरूको बारेमा लेख्न मन लाग्यो ।वास्तवमा स्व. नरेशमान धिमाल काकाले नै भन्नुभएको थियो ‘भतिज मलाई धेरै संघ संस्थाहरूले सम्मान गरेका छन्, म धेरै संघ संस्थामा आबद्ध छु , मेरो बारेमा लेख्नु पर्यो । सबैलाई जानकारी हुनुपर्यो।’ आज दुःख लागेको छ । दिवंगत भएपछि लेख्नु परेको छ।
२०६६ सालतिर नरेशमान काका मेरो दोकानमा आउनु भयो ।‘ल जाऔ काकाले बोलाउनु भएको छ जाने होइन ?’ भन्दै काका भनेको स्वः काशीलाल चौधरी जाने भन्दै हामी संगै पुग्यौं । काका अदुवावारीमा काम गर्दै हुनुहुन्थ्यो। ‘ल यतै आऊ बारीतिर किसानको छोरा हिलोकादो छुनै पर्ने’काशीलाल काकाले बोलाउनु भयो । केको लागि बोलाउनु भएको भन्दै सोध्दा उहाँले भन्नुभयो ‘होइना भतिजलाई मैले पहिले नै भनिसकेको छु सहकारी खोल्ने भनेर तिमी पनि जोडिनु पर्छ ।’ तपाईंले भनेपछि नाई कसरी भन्ने भनी सहमति जनाई काशीलाल काकाको घरको काक्रा खायौं । उहाँले भन्नुभयो ,‘घरमा पनि लिएर जाऊ काक्रा ।’ यसरी उहाँलाई पनि गौरवशाली सहकारीमा आवद्ध गरी संस्थापक सदस्य बन्नु भएको थियो।संचालक समिति सदस्य हुनुहुन्थ्यो।
स्व.नरेशमान धिमाल शिक्षा क्षेत्रमा पुराना तथा शिक्षासेवीको रूपमा झापामा परिचित हुनुहुन्थ्यो ।टावर टेम्पल स्कुल २०५३ सालतिर स्थापना गर्दा उहाँलाई शिक्षा पेशामा कसैले चिन्दैन थिए । आज २६ बर्ष भईसकेको छ स्कुल चलाएको । महेन्द्र राजमार्ग दक्षिण हाल सिटी सेन्टरदेखि उत्तर वार्ड नं ५ को सिमानासम्म जमिन भएको भूमिपुत्र तथा जमिनदारका छोरा खान लाउन दुःख नभएका किसान परिवारमा जन्मेर महेन्द्र रत्न माविबाट एस. एल.सी. पास गरी जीवनभर कृषि ,माछापालन , टावर टेम्पल स्कुल स्थापना गरी सहकारी अभियन्ता भई नेपाली कांग्रेसका पुराना क्रियाशील सदस्य, पार्टीका नगर कोषाध्यक्ष हुँदै नेपाली कांग्रेसको भ्रातृ संगठन आदिवासी जनजाति संघको क्षेत्र नं.२ बाट क्षेत्रीय सभापति समेत रही कुशलतापूर्वक आफ्नो जिम्मेवारी सम्हाल्नु भएको थियो।
झापा जिल्लाको तत्कालीन अनारमनी ३ स्थित हाल बिर्तामोड नगरपालिका वार्ड नं ५अक्कल बस्तीमा उहाँले बसोबास गर्दै आइरहनु भएको थियो।पिता दयालाल धिमाल तथा माता सेनी धिमालको कोखबाट २०१५ साल माघ १० गतेका दिन जन्म भई सम्पत्ति धिमालसंग विवाह बन्धनमा बाँधिएका २ छोरा, २ छोरी, ५जना नाति नातिनीका धनी व्यक्तित्व हुनुहुन्थ्यो । स्वाभिमानी, कर्मठ, किसान,शिक्षासेवी र समाजसेवी स्व.नरेशमान धिमालको असामयिक र अकल्पनीय निधनबाट म स्तब्ध भएको छु।
उहाँ धेरै संघ संस्थामा आवद्ध हुनुहुन्थ्यो । टावर टेम्पल स्कुलको संस्थापक तथा संचालक, गौरवशाली बचत तथा ऋण सहकारीको संस्थापक सदस्य तथा संचालक समितिको सदस्य,प्याब्सन झापाका पूर्व जिल्ला सल्लाहकार तथा बिर्तामोड नगर प्याब्सनका वर्तमान सल्लाहकार सदस्य,धिमाल जाति विकास केन्द्रका पूर्व अध्यक्ष, आदिवासी जनजाति महासंघमा आबद्ध, बिराट भरत विश्रान्तिको सल्लाहकार सदस्य,मेघा बैंकका संस्थापक शेयर सदस्य,वीरता जेसीजका पूर्व उपाध्यक्ष,नेपाली कांग्रेस क्षेत्रीय प्रतिनिधि हुनुहुन्थ्यो।
उहाँ विभिन्न संघ संस्थाबाट सम्मानित हुनुभएको थियो। किरात याक्थुङ चुम्लुङ , आदर्श सामुदायिक प्रहरी सेवा केन्द्र,मेची बहुमुखी क्याम्पस भद्रपुर, देवी उच्च मा.वि.,सनातन धर्म सेवा समिति,तारा नमस्ते बालग्राम, नेपाल तामाङ घेदुङ ,वीरता जेसीज ,समाज कल्याण समिति, निजी तथा आवासीय विद्यालय अर्गनाईजेसन प्याब्सनबाट सम्मानित हुनुभएको थियो।
लोकनायक विश्वेशरप्रसाद कोईरालाको आदर्शबाट प्रभावित भई नेपाली कांग्रेस पार्टीमा आबद्ध भई पार्टीको विभिन्न तहमा काम गर्नु भएको थियो। बिर्तामोड नगरको कोषाध्यक्ष, नेपाली कांग्रेस भ्रातृ संगठन आदिवासी जनजाति संघ क्षेत्र नं.२को सभापति भई मलाई सल्लाहकार सदस्यमा राख्नु भएको थियो ।हाल क्षेत्रीय प्रतिनिधि हुनुहन्थ्यो । एक दिन मेरो घरमा आई ‘हेर भतिज म कहिलेको कांग्रेस हो पुरानो जतन गरी राखेको नेपाली कांग्रेस क्रियाशील कार्ड रहेछ ।’ हो काका तपाईं पुरानो कांग्रेस हुनुहुन्छ । यो पाउने बेलामा कति जना हुनुहुन्थ्यो ? प्रश्न गर्दा ‘१३ कि १७ जना मात्र थियौं ।त्यो समयमा सबै क्रियाशीललाई चिनिन्थ्यो। आज भोलि कति हो कति चिनै गाह्रो पार्टीलाई सहयोग गर्छ कि गर्दैनन् थाहा छैन ।’
अनि काका पुरानो कांग्रेस भएर कुनै राम्रो पद छैन त ?भनेर मैले जिज्ञाशा राख्दा उहाँले भन्नु भएको थियो ,‘ हो नि भतिज हामीलाई कहाँ दिन्छन् र? स्व काशीलाल चौधरी मर्नु भयो । उहाँलाई छेक्ने राजनीति भयो। पुष्पलाल चौधरी दाई पनि पुरानो कांग्रेसी एउटा वार्ड अध्यक्ष उठ्छु भन्दा कति पार्टीमा संघर्ष गर्दा पनि पाउनु भएन । म पनि वार्ड अध्यक्ष दावेदार हो भनेर मैले त एफ.एम.मा उम्मेदवारी घोषणा गरेर प्रचार प्रसारको लागि कागजहरू बनाईसकेको थिएँ । मैले पुष्पलाल दाईलाई छोडेको तर पनि उहाँले पाउनु भएन । पार्टीलाई जहिले भनेपछि स्कुल दिएकै छु, कोषाध्यक्ष हुँदा कोष थिएन । मैले व्यक्तिगत रूपमा कोष चलाएको थिएँ ।’ नेपाली कांग्रेस पार्टीप्रति अन्तिम समयतिर निराश बन्नुभएका उहाँ नेपालको राजनीति देखेर देश कता जाने हो भनेर चिन्तित हुनुहुन्थ्यो। उहाँ एउटा सच्चा कांग्रेसी हुनुहुन्थ्यो। नेपाली कांग्रेस पार्टीले यी समुदायका तथा भूमिपुत्रहरूलाई चिन्न सकेको छैन भन्नुहुन्थ्यो।
कात्तिक २७ गते भाइटीकाको दिउँसो १२बजे दिनको समयमा दिवंगत हुनु भयो । तर, उहाँको पार्थिव शरीर निजी निवासमा राखी भोलिपल्ट देशका उपसभामुख इन्दिरा राणा बिहानै आईपग्नु भयो श्रद्धाञ्जली दिन । नेपाली कांग्रेस पार्टी सभापति देउकुमार थेवे,कोशी प्रदेशका पूर्व मुख्यमन्त्री उद्धब थापाले पार्टीको झन्डा ओढाइदिएर श्रद्धाञ्जली सभा सम्पन्न गरिएको थियो। श्रद्धाञ्जली सभामा सभामुख देवराज घिमिरे , कोशी प्रदेश सांसद कमला मगर,बिर्तामोड नगरपालिका मेयर पवित्रा महतारा प्रसाई उपस्थित भई शोक मन्तव्य राख्नु भएको थियो। संविधानसभा सदस्य सुधिरकुमार सिवाकोटीले स्व. नरेशमान धिमालको निधनले पार्टीलाई गहिरो चोट पुगेको उल्लेख गर्नुभएको थियो । उहाँले भन्नुभयो ,‘मैले पढाएको केटा थियो ।’ अन्त्येष्टिमा वार्डदेखि झापा जिल्ला पदाधिकारीहरूको उपस्थिति रहेको थियो।भाइटीकाको दिन रातभर बिर्तामोड ५ स्थित निजी निवासमा शव राखिएको थियो । भोलिपल्ट बिहान उहाँको चारआली जंगलमा गरिएको अन्त्येष्टिमा हजारौ सहभागिता रहयो ।उहाँलाई चाहने व्यक्ति,सर्वसाधारण,सहकारीकर्मी,शिक्षाकर्मी,समाजसेवी तथा बुद्धिजीवी, पत्रकार,व्यापारी,संघ संस्थाका प्रतिनिधि र स्थानीय नेता सबैजना उपस्थित भएका थिए ।मलामी जानेहरूले उहाँको निधनप्रति दुःख व्यक्त गरिरहेका थिए । ‘उहाँले पैसा नकमाए पनि मलामी कमाउनु भयो , यही नै हो असली धन’ स्थानीय समाजसेवी पुष्पलाल चौधरी र पत्रकार इन्द्रसिंह राजवंशीले भन्नुभयो।
मलाई अझै पनि याद छ, उहाँलाई स्मार्ट फोन चलाउन मन लागेको रहेछ । अफिसमा आई ‘लवजी मोबाइल फोन किन्न जाऔं पानीटेंकी’ भन्नुभयो । भारततिर किन बिर्तामोडमा नै पाई हाल्छ नि ? भन्दा ‘यहाँ महँगो छ ।उतै किन्नु पर्छ ।’ भोलिपल्ट जाने सल्लाह भयो । फोन किनेर ल्याएपछि फेसबुक खोलदिनु पर्यो ।यो फेसबुक आईडीहरू सम्हालेर साथै लेखेर राख्नु कसैलाई नदिनु भनेको थिएँ । अफिस आउँदा ‘आज फुर्सद हो ?’ सोध्नु भयो । किन काका ? ‘मेरो खेत जानु पर्छ ।’ एक दिन उहाँसंग चारआलीमा गरेको खेती देखाउनु भयो। फेरि एकदिन पहाड जाऔं भन्नुभयो । मोटरसाइकलमा जाने भन्नुभयो अनि तपाईंलाई पहाडमा मोटरसाइकल चलाउन आउँछ भन्दा ‘आउँछ नि किन डराएको ? कुटीडाँडासम्म पुग्यौं। उहाँ शाकाहारी भएकाले शाकाहारी खाजा खानु भयो। मलाई मासु चिउरा किनिदिनु भयो। सहकारीको कुरा गर्दा ‘भतिज भुइँ छोडनु हुँदैन ।मान्छेको ईमान जमान ठुलो कुरा हो ।सहकारी बिस्तारै लैजानु पर्छ ।हतार गरेर दौडेर हुँदैन’ भनेर सल्लाह दिनुहुन्थ्यो ।उहाँले जाँदाजाँदै चारआलीमा मिठाई पसल खोल्नु भयो ।खोल्नुभन्दा अगाडी भेट हुँदा सल्लाह माग्नु भएको थियो ।मैले भनें, ‘हेर्नुस काका तपाईं शिक्षा क्षेत्रमा काम गर्दै हुनुहुन्छ, किन मिठाई पसल खोल्नु पर्यो?’ ‘छोरालाई स्कुल चलाउन दिइसके म के गर्नु ?’ फेरि संझाउने कोसिस गरे । तपाईं सहकारीकर्मी र सामाजिक अभियन्ता भएर सामाजिक काम र पार्टीतिर लाग्नुस् । नगर्नुस् यस्तो झन्झटिलो काम । मान्नु भएन ।तीस लाख लगानीमा खोलेरै छाड्नु भयो।मलाई उहाँको घर व्यवहारदेखि व्यापारसम्मको कुराहरू सुनाउनु हुन्थ्यो । मसंग दुःखसुख कुराहरू गर्नु हुन्थ्यो।मैले प्रतिष्ठान खोल्न खोजेको प्रस्ताव राख्दा काकाले ‘ल सहयोग गर्छु भतिज’ बचन दिनु भएको थियो।नगद ११००० एघार हजार दिन्छु, साथै २ जना गरिब बच्चालाई निःशुल्क शिक्षा दिन्छु ’ भन्नुभएको थियो ।यसरी मलाई आँट भरोसा दिनु हुन्थ्यो। मैले अभिभावक गुमाएको छु।उहाँलाई म शाष्टांग दण्डवत गर्न चाहन्छु।
स्व. नरेशमान धिमालले सादा जीवन उच्च विचार, मिलनसार ईमान्दार, स्वच्छ छवि भएको, समाजका लागि जसरी समर्पित भएर काम गर्नु भयो । मान्छे मरे पनि उहाँको विचार, काम, प्रतिष्ठा, कर्म कहिल्यै मर्दैन त्यो अमर रहन्छ ।समाजले अभिभावक, आदर्श, स्वाभिमानी स्वच्छ छवि भएका व्यक्ति गुमाएको छ । उहाँको कृति कला समाजमा पुर्याएको योगदान अमर रहने छ ।मैले यति लेखिरहँदा उहाको दिव्य आत्माको बैकुण्ठ बास होस्, दुःखद घडीमा शोक सन्तप्त परिवारलाई भगवानले रक्षा गरून् । विछोडको बेदना सहने शक्ति परमपिता परमेश्वरले प्रदान गरून् भनी श्री पशुपतिनाथसंग प्रार्थना गर्न चाहन्छु।उहाँलाई गहिरो हार्दिक श्रद्धाञ्जली एवम् समवेदना अर्पण गर्न चाहन्छु।
(चौधरी गौरवशाली साकोसको अध्यक्ष हुन् ।)
