विनोद सापकोटा,
झापा, असार १६ ।शिवसताक्षी ४ रंगियाथानकी पूजाकुमारी शाहले एसईई परीक्षाको नतिजामा आफू मात्र उत्तीर्ण हुन्छु भनेर सोचेकै थिइनन् ।
यसै साता मात्र प्रकाशित भएको एसईई परीक्षाको नतिजामा वडा नम्बर ६ को जनआदर्श माध्यमिक विद्यालयबाट परीक्षा दिएकामध्ये आफू मात्र उत्तीर्ण भएको खबर सुन्दा उनी निकै दुःखी भईन् । ‘सँगैका साथी अनुत्तीर्ण भए । म मात्र उत्तीर्ण । कसरी खुसी हुनु ?’ उनले भनिन् ।
पूजाकुमारीसंगै अन्य ५० जना विद्यार्थीले वडा नम्बर ७ को व्याङडाँडास्थित भगवती माध्यमिक विद्यालयको परीक्षा केन्द्रबाट एसईईको परीक्षा दिएका थिए । ‘परीक्षा हलबाट बाहिरिँदा सबै साथीले आजको परीक्षा राम्रो भयो भनेर प्रतिक्रिया दिन्थे,’ उनले भनिन् ‘नतिजा हेर्दा आफैलाई चित्त बुझेको छैन ।’
पूजाले अध्ययनका लागि विद्यालयको समय बाहेक दिनहुँ अतिरिक्त दुई घण्टा मात्र समय निकाल्थिन् । विद्यालयबाट घर फर्किएपछि खाजा खाने, घरको काम धन्दा सक्ने र आमालाई व्यापारमा सघाउने उनको दिनचर्या नै थियो ।
बेलुकाको समय एक घण्टाभित्रमा सरले दिएको गृहकार्य गर्ने र बचेको समय अध्ययनमा खर्चिन्थिन् । बिहान पनि घरको काम धन्दा सकेर एक घण्टा अध्ययन गर्ने बानी बसालेकी थिइन् । बेलुकाको भन्दा बिहानको समयलाई उनले बढी महत्व दिने गरेकी थिईन् । उनले वर्षभरिको अध्ययन तालिका यसरी नै बनाएकी थिइन् । उनको आमा मञ्जुले भनिन् ‘पढ्न कति रहर गर्थिन् , निन्द्रा पुग्दैन भनेर सुत भन्थे । उनी मैले भनेको टेर्दिनथिन् । कोठामा एक्लै पढिरहन्थिन् ।’
नेपाली विषयका राम राय, अंग्रेजी विषयका आशिष राई, नारायण भट्टराई गणित, मङ्गल ताजपुरिया सामाजिक, टिकाराम काफ्ले विज्ञान, पदम भण्डारी ऐच्छिक प्रथम अर्थशास्त्र र हर्क बस्नेतले द्वितीय ऐच्छिक शिक्षा विषय पढाउँथे । ‘ हामीलाई कक्षा कोठामा गएर पढाउने सबै सरहरूको इच्छा सबै विद्यार्थी पास होऊन् । जान्ने होऊन् भनेर मेहनतका साथ पढाउनुहुन्थ्यो,’ उनले भावुक हुँदै भनिन् ‘हाम्रो विद्यालयको नतिजा यो स्तरको आउँछ भनेर मैले सोचेको पनि थिइनँ । एसईईको परीक्षाको नतिजामा सरहरुको दोष होइन । हाम्रो दोष हो ।’
‘साथीहरुले सरले दिएको गृहकार्य गर्नुभएन । सरले पढाएको पाठ दोहोर्याएर आफै पढेर बुझ्ने प्रयास गर्नुभएन । बचेको समय किताबमा के छ भनेर अध्ययन गर्नुभएन । फलस्वरुप यस्तो नतिजा आएको हो,’ उनले भनिन् ‘ यसमा सर गुरुआमाको के दोष ।’
साथीहरुले आफ्नो भविष्यको बारेमा सोचेका थिए भने विद्यालयको नतिजा यस्तो हालतमा नआउने उनले बताइन् । ‘मेरै साथीले पढ्न ध्यान दिनुभएन । आ—पास भइहालिन्छ त नि भनेर हल्का रूपमा लिनुभयो । अघिल्ला वर्षको नतिजालाई जस्तै ठान्नुभयो । जसका कारण हामी सबै फेल भयौं,’ उनले भनिन् । उनी २ दशमलव ७६ जीपीए प्राप्त गरेर शिवसताक्षी नगरकै एक मात्र नमुना विद्यालयबाट उत्तीर्ण भइन् । यो नतिजामा उनलाई पनि चित्त बुझेको छैन ।
एउटा सामुदायिक त्यो पनि नगरकै ठुलो नमुना विद्यालयबाट आफै मात्र एसईईमा उत्तीर्ण हुँदा उनी निकै अचम्भित भएकी छन् । ‘सरले जतिलाई कक्षा कोठामा पढाउनु भयो सबैले बराबरी ज्ञान लिएका हौं । म मात्र पास हुँदा आश्चर्य लागेको छ’ उनले भनिन् ।
यतिबेला सामाजिक सञ्जालका स्थानीय प्रयोगकर्ताले उनको तस्वीर राखेर बधाई दिन थालेका छन् । उनी स्थानीय प्रयोगकर्ताको फेसबुकको वालमा यतिबेला सजिन थालेकी छन् । उनलाई भेट्न र बधाई तथा शुभकामना दिन घरैसम्म पुगेर माला, खदा लगाईदिने सामाजिक अभियन्ता, राजनीतिकर्मी, शिक्षकहरुको भीड लाग्न थालेको छ ।
शिक्षासँग जोडिएका सरोकारवाला निकायले पूजालाई सम्मान गर्नुपर्ने बताएका छन् । कतिपयले स्थानीय सरकारले उनलाई छात्रवृत्ति प्रदान गरि उच्च शिक्षाका लागि प्रोत्साहन दिनुपर्ने बताएका छन् ।
उनले विद्यालयकै सरसंग दुई महिना विज्ञान, गणित र अंग्रेजी विषयमा ट्युसन कक्षा लिएकी थिइन् । ट्युसनमा पनि २५ जना जति साथी संगै पढ्ने गरेको उनले बताएकी छन् ।
पूजाकी आमा तरकारीको व्यापार गर्छिन् । थोक व्यापारीबाट किनेर ल्याएर स्थानीय बजारमा बेच्छिन् । त्यहीँबाट कमाएको नाफाले दुई छोरी र एउटा छोरालाई पढाउँछिन् । उनकी जेठी छोरीले पनि कक्षा १२ नियमित उत्तीर्ण गरेकी छन् भने छोरा बैदेशिक रोजगारीमा छन् । उनका अनुसार व्यापारबाट कमाएको पैसाले नानीलाई आवश्यक शैक्षिक सामग्री किन्ने गरेको छु ।
विदाका दिनका बजारमा पूजा आफैं तरकारी बेच्न जान्छिन् । शिवगञ्ज, बोलोचोक, रंगियाथान, व्याङडाँडा र हटिया नभएका दिनको गोधुली बजारमा तरकारीको व्यापार पूजाले गर्छिन् । व्यापारकै क्रममा पनि खाली भएको समयमा पढ्नका लागि किताबहरू बोकेर लैजाने गरेको जनता बजारका प्रकाश श्रेष्ठले बताए । उनले भने, ‘अध्ययन र व्यापार पूजाको बराबर हुन्थ्यो ।’
गएको बैशाखमा उनका बुबा उपेन्द्रको मृत्यु भयो । ‘चैत महिनादेखि नै बुबा बिरामी हुनुहुन्थ्यो । बुबा घरमा बिरामी हुँदा मलाई पढाइमा निकै बाधा परेको थियो । तर पनि दुःखले पास भएछु ’ उनले भनिन् ।
‘अब उच्च शिक्षाका लागि मेरो आमासंग धन छैन । दिदीले पनि दुःखले पढ्नुभयो । १२ सकेपछि विपन्नताकै कारणले बिचैमा ब्रेक लाग्यो । मेरो त ११ कक्षा भर्ना हुनलाई पनि पैसा छैन । बरु फेल भएको भए, मेरो आमालाई आर्थिक संकट त पर्ने थिएन ’ उनले आफ्नो पीडा सुनाइन् ।
यो विद्यालय २०२५ सालमा स्थापना भएको हो। स्थापनाताका कमजोर नतिजा आएपनि २०५० सालयता भने हालसम्मकै यो नतिजा लज्जास्पद रहेको एक स्थानीय अभिभावकले बताए ।
