झापा , चैत्र ९ । नेपाल लगायत संसारभरका देशहरुमा आज विभित्र कार्यक्रमको आयोजना गरि विश्व मौसम विज्ञान दिवस मनाइँदैछ ।
हरेक वर्षको मार्च २३ तारिखका दिन यो दिवस मनाउने गरिन्छ। संयुक्त राष्ट्रसंघले यो वर्षको मौसम विज्ञान दिवसको नारा भावी पुस्ताका लागि पानी ,मौसम र जलवायु बचाऔँ भन्ने रहेको छ । राष्ट्रसंघले अहिले नै हाम्रा कृयाकलापहरूमा विशेष ध्यान दिएको खण्डमा भविष्यमा पानी ,मौसम र जलवायुलाई स्वच्छ ढंगले पुर्याउन सकिने बताएको छ । विश्वब्यापी जलवायु परिवर्तनको मारमा परिरहेका बेला हामी सबैको प्रयासले नै त्यसलाई न्यूनीकरण गर्न सक्ने उसको ठम्याइ छ । बढ्दो शहरीकरण र तीब्र जनसंख्या बृद्धिका कारण वातावरण र मौसममा परेको प्रभाव र त्यसको रोकथामका लागि गर्न सकिने उपायका बारेमा जनचेतना जगाउन यो दिवस मनाउन थालिएको हो। विश्व मौसम संगठन सम्बन्धि महासन्धि कार्यान्वयनमा आएपछि सन् १९५० देखि प्रत्येक वर्षको मार्च २३ अर्थात् आजको दिन विश्वभर नै मौसम दिवस मनाउन थालिएको हो । बढ्दो वातावरण प्रदूषण तथा जलवायु परिवर्तनका कारण विश्वभर नै मौसममा प्रतिकूल असर परेको छ । वातावरणलाई संरक्षण गर्दै स्वच्छ वातावरण निर्माणका लागि सचेतनामूलक कार्यक्रम गर्ने लक्ष्य लिएको छ । वातावरणसँग सम्बन्धित लगायतका संघसस्थाले यो दिवस मनाउँदै छन्।
जल तथा मौसम विज्ञान विभागका पूर्व महानिर्देशक डा. ऋषिराम शर्माले मौसम र पानीको एक अर्कामा अति नै घनिष्ठ सम्बन्ध रहेको बताए। ‘मौसमबाट वर्षा हुन्छ र त्यहीबाट जल प्रवाह हुन्छ।’ उनले भने, ‘यिनीहरूको सम्बन्ध एक अर्कामा जोडिएको छ । उनले यसपालिको मौसम दिवसको नाराले अहिलेको हाम्रो कृयाकलापले नै मौसम, जलवायु र पानीमा प्रभाव पर्ने निदृष्ट गरेको छ । यो प्रदुषित भए विभिन्न नकारात्मक प्रभाव पर्छन्, बादलबाटै पानी वर्षा हुन्छ, अतिवृष्टि अल्पवृष्टि तथा अनावृष्टिको निर्धारण बादलबाटै हुन्छ । युनेस्कोको पछिल्लो तथ्याङ्क अनुसार नेपालमा ०.०५ तापक्रम वदि भैरहेको छ । जलवायु परिवर्तनको कारण हाल ३० वटा हिमताल फुट्ने खतरामा रहेका छन् । एक तथ्याङक अनुसार प्रत्येक बर्ष वायु परिवर्तनका कारण विश्वभर १२ लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ । हाल विश्वमा हुने हरितगृह ग्यासको कुल उत्सर्जनमा नेपालको हिस्सेदारी ०.०२५ प्रतिशत रहेको छ । कार्बन डाइअक्साइडको अत्यधिक उत्पादनका कारण नै जलवायु परिवर्तनको समस्या देखा परेको हो । पछिल्लो २०० वर्ष मा मिथेन, नाइट्रस अक्साइड, कार्बन डाइअक्साइजस्ता हरित गृह ग्यास र ओजन तह विनास गर्ने क्लोरोफोलोरो कार्बन जस्ता अन्य विषाक्त ग्यासको उत्सर्जन दिन प्रतिदिन वायुमण्डमा बढ्दै गइरहेको छ र परावर्तित विकिरणहरू वायुमण्डलमै रोकिनाले पृथ्वीको तापव्रmम बृद्धि हुँदै छ। हरितगृह ग्यासका प्रमुख स्रोतहरूमा वनजङ्गलको विनाश, कोइला, खनिजजन्य इन्धनको अत्याधिक प्रयोग, औद्योगिकीकरण आदिजस्ता क्रियाकलापहरू पर्दछन्। पछिल्लो समयमा पानी पर्ने समयमा कम पानी पर्ने र पानी नपर्ने समयमा पानी पर्ने लगायतका समस्या देखा परेका छन् । वनजंगल विनास , बढ्दो शहरीकरण र औद्योगिकीकरण लगायतका कारण जलवायुमा समस्या आएको विज्ञहरुले बताएका छन्।
