दमक , बैशाख २० । कोरोना भाइरस ( कोभिड–१९ ) को संक्रमणले विश्वभर महामारी फैलिरहेको वेला झापा दमककी एक एम्बुलेन्स महिला चालकले उच्च साहसका साथ आफ्नो जिम्मेवारी सम्हाल्दै आएकी छन् ।
दमक —३ मा एक बृद्धमा देखिएको कोरोना भाइरसको संक्रमणपछि यहाँका एम्बुलेन्स चालकहरु त्रसित भईरहेको वेला उनी भने बडो साहसका साथ विरामी ओसारपसार गर्न तल्लिन छिन् ।
एम्बुलेन्स चालकको रुपमा यसरी महिलाले काम गरेको उनी नै संभवत पहिलो हुन् । अन्य क्षेत्रजस्तै एम्बुलेन्स कुदाउने पेशामा पुरुष मात्र छन् । दुई वर्षदेखि दमकमा एम्बुलेन्स कुदाउँदै आएकी उनै चालक अहिले सवैको स्यावासीसंगै चर्चाकी पात्र बनेकी छन् । दुई वर्षअघि एम्बुलेन्स कुदाउँदै आएपनि अहिले उनको परिचय झांगिएको छ । विश्वभर महामारीका रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरसको संक्रमित विरामीलाई आफनो एम्बुलेन्समा राखेर अस्पतालसम्म पुर्याएपछि सामाजिक सञ्जालमा छाएकी हुन् । दमक १ घर भएकी उनै एम्बुलेन्स चालक लिला बस्ताकोटी एकाएक समाचारसंगै सामाजिक सञ्जालकी पात्र बन्न पुगिन् ।
बस्ताकोटीले दमक नगरपालिका र दमक अस्पतालले सञ्चालन गर्दै आएको मे.१ ज. १८४ नम्बरको एम्बुलेन्स चलाउँदै आएकी छन् । त्यसभन्दा अघि दमककै भारतीय गोर्खा भुपू सैनिक संगठनको समेत वर्ष दिन जति एम्बुलेन्स कुदाएकी थिइन् । त्यहाँ पारिश्रमिक थोरै भएपछि केही समयदेखि नगरपालिकाको एम्बुलेन्स कुदाउन थालेकी छन् । दमक नगरपालिकाकी उपप्रमुख गीता अधिकारीले केही दिनअघि आफ्नो फेसबुक टाइमलाइनमा उनै एम्बुलेन्स चालक बस्ताकोटीको साहसिक कार्यको प्रशंसा गर्दे स्यावासी दिएपछि उनी झनै चर्चाकी पात्र बन्न पुगेकी हुन् । उपप्रमुखको त्यही स्टाटसले गर्दा नै उनलाई धेरै शुभचिन्तक, पत्रकारहरु मात्र होइन्, नेपाली कांग्रेसकी नेतृ तथा प्रतिनिधिसभाकी सांसद दमक निवासी महेन्द्रकुमारी लिम्बुको प्रशंसासंगै समाचारका लागि पात्र समेत बनिन््।
उनले नै दमक –३ का ६२ वर्षिय पुरुषको स्वाव परीक्षण पोजिटिभ देखिएपछि विरामीलाई राति ९ बजे नै दमक अस्पतालबाट विराटनगरको कोशी अञ्चल कोभिड अस्पताल पुर्याएकी थिइन् । कोभिडको संक्रमित विरामी बोक्न सहजै एम्बुलेन्सले मान्दैनन् । यस्तो विपतमा पनि निर्धक्कका साथ सेवा दिन कुनै कन्जुस्याई गरेकी छैनन् उनले । एम्बुलेन्समा संक्रमित लानु पर्ने फोन आएपछि मनमा अनेकौ कौतुहलता आयोे । ‘कतै त्यो संक्रमणले छोला भन्ने मात्र मनमा आउथ्यो’ गाडी कुदाएको यतिका समयमा पहिलोपटक उनमा कोरोनाको त्रास आउनु स्वाभाविक भएको भन्दै आखिर चित्त बुझाए । अनि राति नै दमक अस्पतालबाट विरामी हालेर विराटनगर ल्याएको उनले बताईन् । उनले भनिन् , –‘एम्वलुेन्स चालकले विरामी हेरेर पन्छिन मिल्दैन , झनै यस्तो वेला सुरक्षित सेवा पुर्याउनु हामी एम्बुलेन्स चालकको कर्तव्य पनि हो । ’
चालकको जिन्दगी नै सधै जोखिम सहनु पर्ने, अहिलेको भयाभय यस त्रासले चालक बस्ताकोटीलाई नविर्सने पिरलो वनाएको बताईन् । यस्तो जोखिममा उनले आफनो जिन्दगी नै वाजी मारेर एम्बुलेन्स कुदाएको उनको भनाइ छ । उनले भनिन्, ‘त्यस संक्रमित लैजान दुई वटा पीपीइ (स्वास्थ्य सुरक्षा सामाग्री ) लगाएर कुदाएँ ।’
यत्रो जोखिमयुक्त जीवन त पार गरेर आएँ भने योबेला मैले आफ्नै साहसी कदम देखाउने बेला हो भनेर नै उनले संक्रमित विरामीलाई विराटनगर ल्याएको सुनाईन् ।
दिनरात विरामी ओसारपसार गर्दै आएको चालक बस्ताकोटीले भनिन् ,–‘दिनमा भन्दा रातका समयमा एम्बुलेन्स चलाउन सुरक्षाका हिसावले संवेदनशील भएकाले पनि त्यस्ता वेला सतर्क हुन्छु ।’
घर होइन अस्पतालको बसाइ
संक्रमित विरामी बोकेपछि नजिकै रहेको घरसम्म जान सकेकी छैनन् । समाजमा अझै कुरा काट्ने चलन छ, परिवारलाई झनै पीडा हुन्छ होला भनेर घरसम्म नगएको उनले वताईन् । बुझ्नेले त बुझ्लान्,नबुझनेले त भाइरस लिएर आईन् है भनेर सोच्लान् भनेर घर समेत नगएको उनको बुझाई छ । हप्ता दिन हुन लाग्यो, त्यो विरामी बोकेपछि अस्पतालमा नै बास वसाएको सुनाईन् उनले । आफूमा संक्रमण भएपनि घरका बुबाआमालाई नफैलियोस् भनेर संक्रमणको प्रभाव रहिञ्जेल अस्पतालको एक कोठामा बसाई रहने तय गरेकी उनले वताईन् ।
संक्रमित विरामी एम्बुलेन्समा चढाएका कारण कतिपयले उनलाई तुच्छ व्यवहार गरेको समेत चालक बास्ताकोटी वताउँछिन् । तर त्यस्ता टिप्पणीप्रति उनलाई कुनै ग्लानी छैन् । भन्छिन्, –‘ यो विपदका बेला यस्ता अनेकौ समस्या झेल्नु पर्छ, त्यसलाई स्वाभाविक लिएकी छु । ’ अस्पतालको बसाई एम्बुलेन्सको दैनिकीले झनै कर्मशील बनाएको छ उनलाई ।
काठमाण्डौकी अटो चालक
दमक बहुमुखी क्याम्पसबाट प्रमाणपत्र तह पूरा गरेपछि थप अध्ययन गर्न घरायसी अवस्थाले साथ दिएन । आफै काम गर्दे अध्ययन गर्ने निधो गरेर काठमाण्डौ भासिएकी उनले त्यहाँ सजिलै भनेजस्तो अवसर पाईनन् । नोकरीका लागि प्रहरीमा पनि भर्नाको लाइनमा उभिएको उनले सुनाइन् । तर तीन दिनको उमेरले साथ नदिएपछि उनले अटो चलाउने कस्सिइन् । एउटा संस्थाले तालिमको लागि अवसर सृजना गरेपछि चालक बनेकी बताईन् । काठमाण्डौमा ५,६ वर्ष अटो चलाए । अर्काको अटो चलाएर स्वावलम्बी वनेको त्यो क्षणले चालकको पेशामा विस्तारै निर्भर वनाउन थालेको उनले सुनाईन् ।
पछि दुई वर्ष जति सुदूरपश्चिममा अन्तर्राष्ट्रिय संस्था यूएनडिपीको समेत गाडी कुदाएकी थिइन् । त्यो प्रोजेक्ट वीचैमा सकिएपछि उनी आफ्नै ठाँउमा फर्किइन् । धेरैले अटो कुदाउन सल्लाह दिए,तर अटो भन्दा अन्य गाडी कुदाउने सोचाई राख्दै आईन् । त्यही वेला एम्बुलेन्स कुदाउन थालेकी हुन् । वर्ष दिन अघि मात्र उनले नगरपालिकाको एम्बुलेन्स चलाउने अवसर पाईन् । त्यो अवसर क्याम्पसकी आफ्नी पूर्व गुरुआमा समेत रहेकी उनै दमक नगर उपप्रमुख अधिकारीको सहयोगवाट पाएकी थिइन् । शुरुमा त एम्बुलेन्सको चालक महिलाले सक्दैनन् होला भन्ने उहाँहरुको आशंका थियो तर मैले देखाएको प्रस्तुतिले एम्बुलेन्स चलाउन अवसर पाएको उनले वताईन् ।
एम्बुलेन्स सेवा उसै संवेदनशील मानिन्छ , त्यसमा महिला । तर एक बर्षको दौरानले बास्ताकोटीलाई पेट पाल्नको लागि रोजीराटीसंगै कर्तव्य पनि सिकाएको जस्तो लाग्छ । उनले भनिन्, ‘यो बेला निकै असहज परिस्थिति छ तर पनि जोखिम उठाउएर पनि सेवा दिन कन्जुस्याई गरेको छैन् । यसरी नै एम्बुलेन्सको सेवा दिदै आएको छु ।’
समाजकी प्रेरक पात्र
निडर तथा साहसिक स्वभावकी चालक बस्ताकोटीले यो संकटको समयमा पनि निडरपूर्वक सेवा पुर्याँउने कार्य प्रशंसनीय भएको दमक नगर उपप्रमुख गीता अधिकारी बताउँछिन् । महिलालाई सधै कमजोर ठान्ने प्रवृतिलाई चुनौती दिने काम गरेकी वताउदै उनले भनिन् ,–‘चालक आफैमा संवेदनशील पेशा हो । बस्ताकोटीले आफनो परिवार धान्ने मात्र पेशा नगरी हाम्रो सिंगो समाजका प्रेरक हुन् ।’
दमक ८ निवासी समेत रहेकी प्रतिनिधिसभाकी सांसद महेन्द्रकुमारी लिम्बुले महिला एम्बुलेन्स चालक बास्ताकोटीले यो महामारीमा पनि सेवा दिदै आउनु अत्यन्त प्रशंसनीय काम भएको वताईन् ।लिम्बुले हौसला बढाउन उनलाई ४ हजार नगद सहित पुरस्कृत गरेकी थिईन् ।
