शुष्मा राई ,
झापा , असोज १५ । दशैंमा नयाँ लुगा लगाउन केटाकेटीहरु उत्साहित हुन्छन् । बुवाआमाले नयाँ लुगा किनिदिनु हुन्छ भनेर केटाकेटीहरु आशमा हुन्छन् । तर, रबिन सार्की दशैको लुगा आफै किन्न निगुरो बेचेर पैसा जम्मा गर्दैछन् ।
झापाको मेचीनगर– १२ बिरुवाडाँडाका १४ वर्षीय रबिन सार्की पूर्व–पश्चिम राजमार्गको चारआली सडक खण्डमा एक हप्तादेखि निगुरो बेचिरहेका छन् । दिनको १ – २ बजेदेखि साँझसम्म उनी निगुरो बेच्छन् ।
उनी अरु समय मुडा बुन्ने गर्थे । ‘अहिले मुडा बुन्ने धागो र सिन्को थोरै छ’ उनले भने, ‘बुवाले बुन्दै हुनुहुन्छ ।’ आमाले निगुरो बेचेर दशैको लुगा लगाउनु पर्छ भन्नु भएर आफूले दैनिक २ देखि ४ सय कमाउने गरेको रविनले बताए । उनी भन्छन् ‘कुनै बेला राम्रो कमाइ हुन्छ, कुनै दिन अटो भाडा मात्रै बस्छ । मेरो हजुरआमाले पहिले निगुरो बेच्नुहुन्थ्यो हजुरआमाले छोड्नु भएपछि २ वर्षदेखि आमाले बेच्दै हुनुहुन्छ ।’ कोरोेना महामारीका कारण विद्यालय विगत ७ महिनादेखि बन्द छ । विद्यालय बन्द भएपछि उनीहरुको दिनचर्या निगुरो टिप्ने बनेको छ ।
‘खाना खाएर घरबाट बिहान ७ बजे निस्किन्छौ निगुरो खोज्न चद्रगढीको बेतुबारी जंगल जानु पर्छ’ रविनले भने , ‘अटोमा आउँदा–जादा १ सय रुपैयाँ भाडा लाग्छ । दैनिक ३ सयदेखि ४ सयसम्म कमाइ हुन्छ ।’
जंगलमा रातो निगुरो बिरलै पाईन्छ । जुन प्रतिमुठा ३० रुपैयाँमा बिक्री हुन्छ । त्यस्तै हरियो डुकु निगुरो प्रतिमुठा ५० र अरु निगुरो ३ मुठालाई ५० रुपैयाँमा उनीहरुले बेच्ने गरेका छन् । निगुरो बेच्न बसेका सबैले एउटै मूल्य राखेका हुँदैनन् । ‘बिक्री भएन भने कुहिने समस्याले सस्तोमा बेच्नु पर्ने हुन्छ ’ रविनले भने ।
सोही ठाउँकी ४८ वर्षिया फुलमाया तामाङ बिगत दुई बर्षदेखि निगुरो बेचेर गुजारा गर्दै आएकी छन् । निगुरो चैतदेखि उम्रन थाल्छ । असार र साउन महिना निगुरोको सिजन मानिन्छ । अब निगुरोको सिजन सकिन लागेको उनी बताउँछिन् । निगुरो मात्र हैन, सालको पात एक बिटाको २५ रुपैयाँमा बेच्ने गरेको उनी बताउँछिन् । सिजनमा दिनको १ हजारसम्म कमाइ हुने गरेको उनको भनाइ छ ।
फुलमायाले वर्षको बाह्र महिनामा सात महिनासम्म निगुरो बेचेर घरपरिवार चलाउनदेखि छोराछोरी पढाउने गरेकी छन् । बाँकी ५ महिना साइटमा काम गर्ने गरेको उनी बताउँछिन् ।
अर्का दुई दाजुभाइ निगुरो बेचेर बैंकमा बचत राखेको सुनाउँछन् । सबैले यहि काम गरेको र आफ्नी आमाले पनि निगुरो नै बेच्ने गरेकीले १४ वर्षीय योगेश राई र १३ वर्षीय नरेश राईले पनि एक वर्षदेखि निगुरो बेच्न थालेका हुन् । ‘अरु बेला स्कुल जानु पथ्र्यो । स्कुल छुट्टी हुनासाथ हामी जंगल जान्थ्यौ’ उनीहरुले भने , ‘चैतदेखि स्कुल संचालन नभएसम्म राम्रो कमाइ भयो ।’
