प्रा.डा. बद्रीविशाल पोखरेल,
नेकपा एमाले कोशीले २०८१ चैत ३० गते दमकस्थित पशुहाटमा प्रदेश स्तरीय बृहत् जागरण सभाको आयोजना गरेको थियो । त्यहाँ जनसागर उर्लिएको थियो । अझ त्यही दिन ओली वंशसभा नराखेको भए , प्रगतिशील प्राध्यापक सगठनले मेची बहुमुखी क्याम्पसमा नयाँ वर्ष शुभकामना वृहत कार्यक्रम नराख्दा अनि दमकमै उही दिन काव्यसभा नजुधाएको भए बौद्धिक सहभागिता थपिने थियो । प्रगतिशील क्षेत्रका कतिपय अगुवाले कार्यक्रमले प्राथमिकता नबुझ्दा शक्ति छिरल्लिएको देखिन्छ । पार्टी र कतिपय नेतृत्वका बीच आन्तरिक अन्तर्विरोधले पनि समस्या रहेको होला ।
केन्द्रीय सदस्यको जिम्मेवारी पूरा गर्नुभन्दा बीचमै प्रदेश अध्यक्षमा दावा गर्न अघि सर्दा यस प्रदेशमा भुसको आगोसरह आपसी अन्तर्विरोध गुटमा रुपान्तरित हुँदो छ । उचाइबिना नै अग्लो हुन खोज्ने रोग बढ्दैछ । निकट विगत मोरङ जिल्लाको अधिवेशन र विराटनगरमा सम्पन्न प्रेस चौतारीका केन्द्रीय अधिवेशनका टीठलाग्दा दृश्यले पनि असर परेको होला र आसन्न विराटनगर महानगरपालिकाको निर्वाचनमा अध्यक्ष पदमा गुटगत प्रतिस्पर्धामा भ्याइँनभ्याइँ हुँदा सहभागिता कम भएको होला ।
प्रधानमन्त्री नै भएको आफ्ना दमक नगरबाट आकर्षक तयारीका साथ काइयोले कोरेझैँ कोरेर सहभागिता बढाउन सकिन्थ्यो । जुनसुकै तहको भए पनि पार्टीलाई सबल बनाउन नेताकै अग्रणी भूमिका हुन्छ । उत्साह जगाउन सक्षम व्यक्ति नै नेता र इन्चार्ज हुन्छ । कति बेला के चार्ज गर्ने नै थाहा नभएपछि पार्टी र कार्यकर्तामा निरुत्साह पलाउँछ र छाउँछ । साँच्चो नेताका अगाडि पर्दा लुरो मान्छे शूरो हुन्छ, सुस्त सबल हुुन्छ । नेता त गुरुको पनि गुरु हुन सक्नु पर्छ । पदले मात्र नेता भइँदैन । माथिल्लो पदमा पुग्नेबित्तिकै विचार ,सिद्धान्त र ज्ञान बर्सिँदैन ।
इटहरीका २० वडाबाट आआफ्नै लगानीमा यातायातको प्रबन्ध साथ कार्यकर्ता र जनता सभामा सहभागी थिए । यस कार्यक्रमको सबै नालीबेली बुझ्न म आफैँ पनि बिहान नै आयोजना स्थल दमकमा पगेँ । १५–२० दिनअघि तय भएको कार्यक्रम एकै दिन सभास्थलको जगजगे हिलामा माटो पुर्दै गरेको दृश्य देखेर छक्क परेँ । त्यही सभास्थलभरि सेतो कपडाको पण्डाल तयार गरिएको भए गर्मी कम हुन्थ्यो र उपस्थिति पनि टम्म देखिन्थ्यो र धेरै सहभागी अट्थे । सहभागी कम हुने न्यून आँकलन गरेर सभास्थल सानो बनाएको आभास भयो ।
कामले काम सिकिन्छ । बौद्धिक भौतिक आदि कामको अनुभवबिना माथिमाथि पुग्दा काम असरल्ल हुँदो रहेछ । अझ प्रचार प्रसार लथालिङगै देखियो । यो मानव भेला मात्र थिएन ,यसमा सहभागी सबले केही न केही वैचारिक खुराक सुनून् जानून् भन्ने धारणा राखेको पाइएन । यो पञ्च भेला होइन र थिएन । गणतन्त्र राजतन्त्रको तुलना र एमालेको एकल वा हालको संयुक्त सरकारका कामहरु राम्ररी उजागर भएनन् । सार,गुदी र अन्तर्य लुक्यो । प्रदेशको प्रचार विभाग यसमा धेरै कमजोर देखियो । सियोदेखि फालीसम्म हेर्ने वा सूक्ष्म निरीक्षण गर्ने मात्र प्रमुख नेता बन्न सक्छ ।
इटहरी वडा नं ११ की प्रमुख अभियन्ताले कोशी प्रदेशका उपल्ला तहका नेताका हातहातमा केही महत्वपूर्ण प्रचार सामग्री दिएको कुरा गरेकी थिइन् । यसरी दिनुको मतलब ती प्रचार सामग्री फ्ल्यास बोर्डमा ठाउँ ठाउँका केन्द्र भागमा स्पष्ट देखिने गरी सजाउँदा जाती हुन्छ भन्ने थियो । यसो गरेको भए दुई क्ुरा सहभागीले पढ्थे, देख्थे र जान्दथे । ती प्रचार सामग्रीमा गणतन्त्र र राजतन्त्र कालका देश र जनताका हितमा गरिएको विकास निर्माणको बुँदाबार तुलना गरिएको थियो । त्यसैगरी ती प्रचार सामग्रीमा एमाले सरकारले आजका दिनसम्म गरेका कामहरु तराजुमा तौलेर देखाइएको थियो । त्यसलाई सभामा देखाइएन । सजिलै र झलक्क हेर्दा सूचित हुने सामग्री पर्चाका रुपमा पनि वितरण गरिएको देखिएन ।
वक्ताका रुपमा भने कोशी प्रदेश इन्चार्जले जनताले स्पष्ट बुझ्ने गरी राजतन्त्र र गणतन्त्र कालको तुलना गरे । अझ यसमा संक्षिप्त सम्बोधन गरेर सान्दर्भिक विषयका बुँदाकेन्द्रित तर्क र तथ्य आधारित भएर बोल्नु पथ्र्यो । सतही, अमूर्त र आक्रोशित अभिव्यक्ति मात्र एमाले नेताले गर्ने होइन । राम्रो काम राम्रै तरिकाले गर्नु पर्छ । बरु मिथिला पोखरेलले सान्दर्भिक प्रचार सामग्री सभाका सहभागीलाई वितरण गरिन् । राजतन्त्र र गणतन्त्रको तुलना र तराजुमा उल्लिखित अन्य पार्टी एमाले सरकारका कामहरु बारेको सीमित प्रचार सामग्री हारालुछ भयो । कोशी प्रदेश अध्यक्षले प्रचार सामग्री वितरणको व्यवस्था गरिएको बताए पनि देखिएन । कुन प्रचार सामग्री कहाँ कसरी राख्दा अत्यन्त प्रभावकारी हुन्छ भन्ने त बुझ्नु पर्छ नि । नौला नौला, आकर्षक र ज्ञानबर्धक प्रचार प्रसार सामग्री अपरिहार्य हुन्छ । सभास्थलको दृश्य बाहिर पनि देखिने गरी एकै ठाउँमा स्क्रीन राखिदिएको भए कति जाती हुन्थ्यो । माइकको व्यवस्था धेरै कमजोर देखियो । माइकको ढ्वाङ कम्तीमा दुई स्थानमा अलिकति भुइँतिर ढल्काएर राखिदिएकोे भए ससाना गफगाफलाई पनि छिचोलेर सन्देश जनसमक्ष पुग्थ्यो । पार्टी अध्यक्ष ओलीले नै बोल्दा केही सहभागीका चिरबिर चिरबिर कुरा स्पष्टै सुनिन्थ्यो । उहाँले नै वक्तव्यका क्रममा सहभागी चलमलाएको उल्लेख गर्नु पर्यो । झाँकी र गायन क्षेत्रका कलाकारको मिहेनत त थियो तर देश र जनहितका काममा आधारित झाँकी प्रस्तुत गर्दा हुन्थ्यो ।
एमालेले किसान,महिला आदि क्षेत्रका लागि लिएका नीति र काम उल्लेखित ससाना व्यानर व्यक्तिका छाती र ढाडमा सजाएको भए पनि हुन्थ्यो । सान्दर्भिक ज्ञानबर्धक प्रचार व्यानर लिएर कार्यक्रम बाहिर घुम्दा वा एकै व्यक्तिले स्पष्ट देखिने खालका प्रचार सामग्री आफ्ना शरीरको शीर,अग्रभाग र पृष्ठभागमा सजाउँदा पनि धेरै खर्च लाग्ने थिएन । अर्थात् हरेक काम र कुरा रचनात्मक सिर्जनात्मक तथा प्रभावकारी हुनुपथ्र्यो । गरिस् गरेँ र गरिदिएँ खालका कामको कुनै काम छैन । अध्यक्ष ओलीले भन्नु भएझैँ हरेक काम र कदम प्रभावशाली र आकर्षक जनताको मन खिच्ने हुनुपर्छ । त्यसैले जन जागरण सभामा जनलहर थियो र बुद्धि पुर्याएको भए यो अझ बढ्थ्यो । तर समग्र व्यवस्थापन अस्तव्यस्त देखियो ।
जबज अनुसार राम्रो काम राम्रै तरिकाले गर्नुपर्छ भन्ने कुरा खासै देखिएन । अध्यक्ष ओलीले नै पनि बारबार कुनै पनि कार्यक्रम सार रुपले सकेसम्म सुन्दर हुनुपर्छ भनेर नेता र कार्यकर्तालाई घोकाए पनि त्यस अनुसारको चाँजोपाँजो नमिलेको यो एक प्रतिनिधिमूलक उदाहरण हो । उपल्ला तहका कार्यक्रमका हरेक प्रस्तुति ओजपूर्ण हुनु पर्छ । मुख र अनुहार देखाउने लालसाले मंचमा उभ्भिने होइन । कुन गीत ,संगीत र स्वरले आम श्रोता गणलाई अमिट छाप पार्छ भन्ने कुरालाई विशेष ध्यान दिनुपर्छ । राजनीति त कला हो भने अझ गीत संगीत नृत्य आदि त विशष्टि कला हो । राजसा महासंघका महासचिव अशोक राईद्वारा गाइएको राजतन्त्र,गणतन्त्र र जरा अभियान केन्द्रित सान्दर्भिक गीतले ठाउँ पाएन । यस खालका सभामा परिष्कृत,पारखी प्रतिभा समसामयिक सिर्जनाका साथ उत्रँदा मात्र प्रभाव पर्छ । अध्यक्ष ओलीले ड्राइवर,माझी र कलाकार र चित्रकार, पशुपतिका बाँदर, कथित नयाँ नामका भद्दा राजनीतिक चरित्रलाई बिम्ब बनाएर रोचक तथा मार्मिक तरिकाले सम्बोधन गर्नु भयो । तर अधिकांश सहभागीले दिनको २ बजेदखि उहाँको सम्बोधन हुनु जाती हुन्थ्यो भन्ने भनाइ रह्यो । त्यसरी नै इटहरी ५ निवासी सुवास सापकोटाले गिरीबन्धु टी इस्टेट र कम्बोडिया बारेका दुष्प्रचार उल्लेख गर्नु पथ्र्यो भन्ने रहेको थियो ।
ओलीले कामकाजी कर्तव्य परायण नेता,पार्टी र जनवर्गीय संगठनबारे व्यङ्ग्यात्मक तथा सारंसंक्षेप विचार व्यक्त गर्नु भयो । नाक र कानमा लगाइने ढुङ्ग्री, मुन्द्री र बुलाकीको उहाँले .उदाहरण दिनु भयो । हुन पनि ०३६ सालपूर्व सारी चोला र फरिया रुँदैछ भन्ने गीत र संगीतमा मात्र रमेका कलाकारलाई उहाँले सुझाव दिँदे हुनुहुन्थ्यो । राजसा महासंघको केन्द्रदेखि अझ कोशीको दयनीय दृश्य त्यहाँ देखियो । एउटै मानिस गायक, रचनाकार र संगीतकार हुन आतुर हुने साधना पटक्क नगर्ने समाजवादी प्रतिस्पर्धाबारे थोपो सुको जानकारी नहुने र नदिने संस्कार पार्टीका कतिपय नेताको स्वभाव सरक्कै सरेको देखिन्छ । अध्यक्षले जरा अभियानबारे र स्ववियु निर्वाचनमा झापा लगायत कतिपय जिल्लामा कमजोर रहेको उल्लेख गर्दा कोशीका नेताको सरम अनुहारमा झल्कन्थ्यो । मोर्चा संगठनका बहुविधा विषय,क्षेत्र प्रतिभा र प्रभाव नै थाहा नपाउने नेतृत्वबाट आम कार्यकर्तामा उत्साह नै जगाउन सकिन्न । जता तता भाषण प्रमुख अतिथि भएर सतही भाषण गर्दैमा समय व्यतीत भएको छ नेताको । भाषण पनि अलिअलि अध्ययन गरेर मनन गरेर दुई गतिला शिक्षाप्रद कुरा धेरै काम सुनिन्छ । इटहरीमा सम्पन्न जिल्ला स्तरीय जागरण सभामा नेता भीम आचार्य र महासचिवले मात्रै समय सान्दर्भिक विचार राखेका थिए । पार्टीका नीति,सिद्धान्त र सरकारले गरेका कामहरु तथ्यगत रुपमा आकर्षक तरिकाले विचार व्यक्त गर्न नै सिकाउनु पर्ने अवस्था छ । शुद्ध वा स्तरीय भाषा प्रयोग गर्न अध्यक्ष ओलीले नेता र कार्यकर्तालाई बारबार सुझाए पनि महानुभावलाई मानुभाव लिखित ब्यानर देखियो ।
करतल ध्वनिका साथ ताली पड्काएर स्वागत गर्नु होला, यस्तो पनि सुनियो ।
भाषण गर्दा बार बार पुनरुक्ति राम्रो मानिन्न । प्रभावकारी रुपमा जरा तहमा जरा अभियान सञ्चालन बारे नेतृत्वले नै घोरिनु पर्छ । प्रमुख विशेष र अतिथि भएर टुप्पाटुप्पा केलाएर, सतही र एकसुरे सतही भाषण गरेर जरा अभियान प्रभावकारी हुन्न । भुइँ तहका कार्यकर्ता र तह तहका अभियन्ताहरुलाई एकै प्रशिक्षण र झड्कामा बुझ्ने गरी प्रशिक्षित गर्नु सजिलो छैन । प्रशिक्षण गर्ने सरल र प्रभावकारी विधि छन् । नेता हुँदैमा सबले जान्दछन् भन्न सकिन्न । ओलीले भन्नु भएझैँ व्यक्तिले दैनिक जीवनमा गर्ने नित्य कर्मझैँ गरेर जरा अभियान प्रभावकारी बन्दैन । धन भए पनि धनको उचित र जतनका साथ संरक्षण गर्न जान्नु पर्छ । बास्मती चामलको भात पनि पकाउन जान्नु पर्छ । धनले नै धन कमाउँछ नत्र गुमाउने खतरा रहन्छ । ुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुु
